arch/ive/ief (2000 - 2005)

Raoul Marc Jennar : “De vrije markt is er enkel voor de anderen, de rijke landen beschermen zich wel”.

Raoul Marc Jennar wees op het belang van de WTO-top in Cancun want alleen de ministerconferentie heeft de bevoegdheid om binnen de WTO-structuur beslissingen te nemen. In een ideale situatie zou deze vergadering van ministers de getekende akkoorden zelfs kunnen opzeggen of wijzigen.

Raoul maakte een karikatuur van de uitspraak van EU commissaris Lamy die bij hoog en laag blijft beweren dat de "WTO democratisch werkt omdat elk land 1 stem heeft en beslissingen bij consensus worden genomen". In de praktijk vinden cruciale vergaderingen echter plaats in de zogenaamde “Green rooms” en “mini-ministeriële toppen” waar de EU, de VS, Canada en Japan op eigen houtje beslissingen nemen en naargelang het onderwerp bepalen welke landen worden uitgenodigd. Deze informele vergaderingen worden niet aangekondigd, de agenda is geheim en landen die zich onuitgenodigd toch aanmelden worden niet op de vergadering toegelaten. Het lijkt absurd maar ook in de ‘Green rooms’ geldt het WTO-principe : wie afwezig is, gaat akkoord met de voorgestelde beslissing.

De ontwerptekst die bij de vorige ministertop in Doha voorlag was een voorbeeld van zo'n regelrechte staatsgreep door de rijke industrielanden. Om een herhaling van de mislukte top in Seattle te voorkomen kregen de ministers een tekst voorgeschoteld waarin geen enkele eis van de ontwikkelingslanden werd opgenomen. Dit was een absolute inbreuk op het ‘consensus principe’ dat Lamy zo hard van de daken schreeuwt. Kenia reageerde woedend maar het mocht niet baten : de ontwerptekst werd zonder verdere wijzigingen naar de ministertop in Doha verstuurd.

Ook voor de top van Cancun ligt weer een ontwerptekst klaar waarover vele arme landen hun ongenoegen hebben geuit. Ook in Cancun zullen ontwikkelingslanden voor de gesloten deuren van de ‘Green rooms’ komen te staan. Of zoals het Zimbabwe overkwam in Doha, zal de EU ook in Cancun beslissen dat bepaalde ministers niet vergezeld mogen zijn van hun experts, en ze het in de ‘Green rooms’ helemaal alleen moeten opnemen tegen een leger aan EU experts.

Raoul Jennar vatte het heikele landbouwdossier sarcastisch samen : “De WTO-regels zijn duidelijk : alle markten moeten worden geopend voor alle produkten en geen enkel land mag zijn landbouwproduktie of -export subsidiëren. Maar door de zogenaamde ‘vredesclausule’ mag wie deze regels respecteert het beleid van diegene die deze regels overtreedt niet aanvallen.” In Doha werd de ontwikkelingslanden vanalles beloofd, behalve een datum voor de afschaffing van het Europese en Noordamerikaanse subsidiebeleid. De EU dreigde ermee het akkoord niet te ondertekenen als zo’n datum in de tekst zou worden opgenomen.

Ook het GATS dossier staat op het Cancun programma. Lamy mag dan opnieuw hoog van de toren blazen dat er ‘aan de openbare diensten niet wordt geraakt’, punt 4 van het annex van het GATS akkoord dat in 1994 werd getekent stelt : gedurende 10 jaar geldt het akkoord niet voor de publieke sector. 10 jaar : in 2004 mag volgens het akkoord naar hartelust worden geprivatiseerd.

Over TRIPS klonk afgelopen week veel hoera-geroep in de behoudsgezinde pers : een akkoord lijkt in de maak. Het bereikte voorakkoord heeft de Afrikaanse landen veel smeken en tranen gekost, en eigenlijk is er niet eens een oplossing voor de gezondheidsproblemen van de arme landen. De arme landen moeten immers zelf bewijzen dat de medicatie van uiterst belang is voor de volksgezondheid. Ze zijn aan zoveel voorwaarden, clausules en procedures onderworpen dat de kans klein is dat de ingevoerde of zelfgeproduceerde generische geneesmiddelen uiteindelijk bij de noodlijdende patiënt zullen terechtkomen.

Riccardo Petrella : “De belangenconflicten tussen de VS en de EU na de oorlog in Irak zullen de commerciële belangenconflicten in Cancun uitvergroten en de top doen mislukken”

Riccardo Petrella bracht zijn hypothese over de afloop van de top in Cancun. Hij verwacht een mislukking omdat de belangenconflicten tussen de VS en de EU na de oorlog in Irak zo groot zijn dat ze ook de commerciële belangenconflicten zullen uitvergroten. Bovendien is de publieke opinie in beide machtsblokken gevoelig geworden voor de belangenconflicten tussen de EU en de VS.

De EU heeft volgens Petrella 3 opties : ofwel bewapenen ze zelf, ofwel aanvaarden ze de militaire Amerikaanse overmacht, ofwel begeven ze zich op een parcours dat vrede en ontwapening bepleit. De meeste Europese leiders lijken voorlopig te kiezen voor optie 2. Cancun is belangrijk omdat het de weg kan tonen die de leiders zullen opgaan. Volgens Petrella komt het in Cancun niet tot een formeel akkoord. Ze zullen natuurlijk wel verkondigen dat er een akkoord is -want niemand gunt zichzelf de blaam van een mislukking- maar dat moeten we niet geloven.

Ook de kans dat armere landen de top zullen doen mislukken is deze keer erg groot. India wordt geleid door een conservatieve en nationalistische elite die sterk gericht is op de nationale belangen en als kernmacht niet vlug zal bezwijken voor Europese en Amerikaanse druk. Petrella verwacht ook dat onder de leiding van Brazilië en Argentinië veel Zuidamerikaanse landen zullen samenspannen en een machtsblok zullen vormen tegen de VS.

Tot slot speelt volgens Riccardo Petrella ook de publieke opinie in de wereld een grote rol. Door de oorlog in Irak is de VS zijn geloofwaardigheid in het overgrote deel van de wereld volledig verloren. Niemand zal een ‘humanitaire’ boodschap van de Amerikanen nog geloven. De WTO is als instelling ook sterk gebonden aan de Amerikaanse conflictstrategie en de wakker geschudde publieke opinie zal de stellingnames binnen de WTO dan ook met argusogen bekijken.