arch/ive/ief (2000 - 2005)

"De telefoon rinkelt om 6u20 's morgens in de woning van president Allende (...). Er is een staatsgreep begonnen. Hij waarschuwt zijn lijfwachten en vertrekt naar het presidentieel paleis, de Moneda, om er op post te zijn voor de verdediging van de regering van de Unidad Popular. De president en zijn gevolg van 23 lijfwachten, gewapend met automatische geweren, twee 30mm-mitrailleurs en 3 bazooka's, arriveren er in vier wagens, om 7u20 's morgens."

"Zij weten niet wat dat is, een man van eer"

Met het geweer in de hand stapt de president het paleis binnen langs de hoofdingang. De Moneda is zoals altijd bewaakt door de carabinieri. Binnen roept Allende zijn gevolg bijeen om hen op de hoogte te brengen van de ernst van de situatie. Hij is vast van plan de grondwettelijke regering van Chili tot de dood te verdedigen tegen de fascistische staatsgreep. Hij analyseert alle mogelijkheden en neemt een eerste reeks schikkingen voor de verdediging van de Moneda.

In één uur tijd spreekt Allende het volk drie keer toe via de radio. Hij zegt dat hij zich zal verdedigen tot op het eind.

Om 8u15 stelt een woordvoerder van de fascistische junta voor dat de president zich zou overgeven en zijn post zou verlaten. Hij zou een vliegtuig krijgen om met zijn gezin en zijn medewerkers het land te verlaten. De president weigert en zegt dat die misdadige generaals niet weten wat dat is, een man van eer."

Rond 9u15 begint men te schieten op het presidentieel paleis. Zo'n tweehonderd man infanterie bezetten de aanpalende straten rond het Plein van de Constitutie. Hooguit veertig man verdedigt de Moneda. Salvador Allende geeft bevel terug te schieten en vuurt zelf het eerste schot af. De infanterie wordt teruggedreven met grote verliezen.

De fascisten zetten dan tanks in. Er verschijnen er een aantal op het Plein van de Constitutie. Een aantal kanonnen worden in positie gebracht op het plein en beginnen op het paleis te schieten. Salvador Allende leidt persoonlijk de verdediging, hij loopt van de ene naar de andere positie. De bittere strijd duurt zowat een uur. De fascisten slagen er niet in ook maar een duimbreed terrein te winnen. (...)

Geen munitie meer

De luchtaanval begin rond 12 uur. De eerste raketten ontploffen in het paleis. De aanvallen volgen elkaar op, het paleis davert onder de bominslagen. Een scherpe rook doordringt alles.

De strijd duurt bijna drie uur. De verdedigers komen zonder munitie te zitten. De president geeft dan het bevel de deuren van het wapendépôt van de carabinieri in te beuken. Als de wapens verdeeld zijn, geeft Allende iedereen het bevel zijn post weer in te nemen. Met een wapen in de hand zegt hij: "Zo schrijven we de eerste bladzijde van de ge-schiedenis. Mijn volk en Amerika zullen de rest schrijven."

Ondertussen hadden de fascisten het gelijkvloers ingepalmd maar de verdedigers bleven hun aanvallen terugslaan, vanop de eerste verdieping. Pas rond 14 uur slagen de aanvallers er in de eerste verdieping binnen te dringen. Salvador Allende verschanst zich samen met een aantal kameraden in de Rode Zaal. Een kogel treft hem in de buik wanneer hij de fascisten probeert te verhinderen binnen te komen. Hij houdt zich vast aan een stoel en blijft op de aanvallers schieten. Een tweede kogel treft hem in de borst, hij valt neer. Dan doorzeven de aanvallers zijn lijk.

Nooit botste brutaal geweld op zoveel verzet

Als ze zien dat de president dood is, gooien de lijfwachten zich in de tegenaanval. Ze drijven de fascisten terug. Dan dragen ze het lichaam van Salvador Allende naar zijn kantoor, ze zetten hem in de presidentszetel, omgorden hem de presidentiële sjaal en hangen de Chileense vlag om zijn schouders.

Salvador Allende hield vastberaden zijn belofte dat hij de zaak van het volk tot de dood zou verdedigen. Zijn geesteskracht, zijn organisatorische talenten, zijn persoonlijke heldenmoed slaan met verstomming. Geen enkele president heeft zoiets voor zijn continent gedaan. Al vaak werden nobele bedoelingen in de kiem gesmoord door brutaal geweld, maar nooit botste dat brutaal geweld op zoveel verzet van een man die vasthield aan zijn idee en die het woord altijd als een wapen had gebruikt.

Salvador Allende legde veel meer waardigheid, veel meer eer, veel meer waarde, veel meer heldenmoed aan de dag dan alle fascistische militairen samen. Zijn gebaar van een onvergelijkelijke grootsheid, deed Pinochet en zijn handlangers voor altijd in de schande belanden.

Het lijkt wel een voorteken te zijn geweest dat wij de president dat geweer cadeau deden (in 1971 overhandigde Fidel Castro aan Salvador Allende het geweer waar hij op 11 september 1973 mee vocht). Nooit lag een geweer in zo'n dappere handen van een wettelijk verkozen president van het volk. En nooit verdedigde een geweer beter de zaak van de kleine man, de zaak van de Chileense arbeiders en boeren. En als elke arbeider en elke boer zo'n wapen in handen had gehad, dat was er geen fascistische staatsgreep geweest!

Dat is de les die revolutionairen moeten onthouden uit de gebeurtenissen in Chili."