"Iedereen moet wakker liggen van de softwarepatenten."

Dat zegt Dieter Van Uytvanck van de Foundation for a Free Information Infrastructure (FFII), een organistatie die optreedt in naam van een driehonderdtal bedrijven en 15.000 individuen.

Een concreet gevolg is bijvoorbeeld dat deze patenten als een zwaard van Damocles boven het hoofd van de vele duizenden kleine softwarebedrijfjes hangen. Grote bedrijven kunnen hen een patentproces aandoen terwijl zij niet de middelen hebben om zelf patenten te nemen. Een ander dramatisch gevolg is dat de ontwikkeling van software dreigt stil te vallen. Deze ontwikkeling wordt nog steeds vooruit gestuwd door kleine en onafhankelijke programmeurs.

Ook de toekomst van de Free Software is in gevaar. Vrije software is software die iedereen vrij mag gebruiken, kopiëren, verspreiden, bestuderen, veranderen en verbeteren. Meer een meer computergebruikers geraken er van overtuigd dat die vrije software een volwaardig alternatief is voor de dure programma's van pakweg Bill Gates' Microsoft. Maar de ontwikkelaars van die Vrije Software riskeren in de toekomst te botsen op de patenten.

Het voorstel dat voorligt in het Europees Parlement wil via een EU-richtlijn ook in Europa softwarepatenten toestaan. Patenten zijn totaal verschillend van het systeem van copyright dat tot nu toe de ontwikkelaars van software beschermde. Een ontwikkelaar van software kan copyright nemen op de ontwikkeling van een idee, dat wil zeggen op het uitgeschreven programma. Patenten maken het mogelijk om ideeen te claimen. En dat gaat zeer ver. Nu al werden in Europa zo'n 30.000 patenten wettelijke softwarepatenten toegekend. Eén van de meest in het oog springende patenten is het patent op de zogenaamde progress bar.

In de VS heeft de bekende internetboekenshop Amazon verschillende patenten op de verkoop van waren via internet. Bijvoorbeeld het idee om iets te kopen via internet en dat dan te laten afleveren als geschenk bij een vriend is beschermd. Iedereen die dat ook op zijn website wil doen, moet in princiepe dokken aan Amazon. Amazon heeft dit idee ondertussen ook in Europa gepatenteerd.

Als de Europese richtlijn van kracht zullen deze 30.000 wettelijk afdwingbaar worden. Iedereen die dan nog een programmaatje wil schrijven of die een website wil maken, is dan eigenlijk verplicht om eerst de lijst van 30.000 patenten te doorsnuisteren. Zoniet riskeert hij zwaar te moeten boeten voor elke mogelijke inbreuk op één van de patenten.

In softwareland is zowat iedereen tegen de invoering van deze richtlijn behalve de grote multinationals. Zij kunnen achteroverliggend in hun zetel rustig de inkomsten van hun patenten binnenrijven. Zelf hoeven ze niet echt bang te zijn van de patenten. Onder groten is het de gewoonte om patenten uit te wisselen.
Voor kleine bedrijven en onafhankelijke ontwikkelaars is het ook onmogelijk om zelf patenten te nemen. Een patent verkrijgen duurt vele maanden en kan makkelijk enkele tienduizenden euro kosten. De actie van gisteren werd dan ook gesteund door niet minder dan 1.400 bedrijven.

De richtlijn kan nog tegengehouden worden. De stemming werd alvast al verschoven naar eind september. Ook in politieke kringen is er veel onenigheid. In Belgie is enkel de VLD voor. Agalev had gisteren opgeroepen voor de actie en werd vertegenwoordigd door euro-parlementsleden Bart Staes en Jan Dhaene. De SP.a werd door haar twee euro-parlementsleden Ann van Lancker en Kathleen Van Brempt vertegenwoordigd.

arch/ive/ief (2000 - 2005)