Vlaamse bossen geven zuurstof

De afgelopen jaren verdwenen in Vlaanderen meer bossen dan er nieuwe werden aangeplant. Netto ging er de afgelopen jaren 1.670 ha bos verloren in Vlaanderen. Nochtans stellen zowel het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen als het Vlaams regeerakkoord dat er in Vlaanderen 10.000 hectaren bos zal bijkomen.
Het verdwijnen van bossen en de achterblijvende bosuitbreiding zijn een spijtige zaak. Bossen zijn in het dichtbevolkte Vlaanderen immers niet alleen van belang voor ontspanning en recreatie, bossen zorgen ook voor een betere luchtkwaliteit en gaan het broeikaseffect tegen. In deze tijden van ozonpieken is het goed om even stil te staan bij het milieubelang van bossen. Bossen filteren immers giftige en ozonvormende stoffen uit de lucht en gaan daardoor onrechtstreeks ozonvorming tegen. Met de ludieke actie van vandaag willen de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV), Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen (BBL), JNM, Natuurpunt en Voor Moeder Aarde het belang van bossen voor een betere luchtkwaliteit in de verf zetten. Tegelijk eisen we dat eindelijk werk wordt gemaakt van het behoud van bestaande bossen en van de aangekondigde bosuitbreiding van 10.000 ha.

Het belang van de Vlaamse bossen voor recreatie en natuur is goed gekend. Ieder jaar bezoeken ongeveer 15 miljoen Vlamingen het bos en één derde van het Vlaamse bos is zo belangrijk voor de natuur dat het opgenomen is in het Vlaams Ecologisch Netwerk. Minder bekend is dat het bos ook andere milieuvoordelen biedt, zoals zuurstofproductie, het filteren van giftige deeltjes uit de lucht of het tegengaan van de klimaatsverandering door het broeikaseffect. Niettegenstaande al deze voordelen gaat er nog dagelijks bos verloren in Vlaanderen. Sinds 1994 verdween maar liefst 2.870 hectare bos in Vlaanderen, dat is vergelijkbaar met 500 voetbalvelden per jaar. Bovenop deze cijfers komen dan nog de illegale ontbossingen (minstens 100 hectare per jaar). De Vlaamse overheid tracht het tij te keren door van bosuitbreiding een beleidsprioriteit te maken. Tot nu toe werd er echter slechts 1.200 hectare bosuitbreiding gerealiseerd, nog niet eens de helft van de ontboste oppervlakte. Netto gaan we er dus op achteruit.

De milieufunctie van bossen

Het milieubelang van bossen wordt sterk onderschat. Bossen maken 70% van de verse zuurstof aan en nemen koolstofdioxide (CO2) op, een belangrijk broeikasgas. Eén hectare bos (10.000 m²) levert jaarlijks voldoende zuurstof voor 5 mensen. Hierdoor leveren bossen een belangrijke bijdrage aan het leefbaar houden van onze planeet en gaan zij de klimaatswijziging door het broeikaseffect tegen. Bovendien zuiveren bossen het regen- en grondwater en houden het verlies van vruchtbare bodem door erosie tegen. Daarnaast bufferen bossen stofdeeltjes en giftige bestanddelen uit de lucht. Zo kan 1 ha bos 70 ton stof vasthouden! Tot slot gaan bossen ozonvorming tegen. Omdat bomen ozonvormende stoffen uit de lucht zuiveren, zorgen bossen onrechtstreeks voor minder ozonvorming. Het is dan ook belangrijk zoveel mogelijk bossen te behouden en nieuwe bossen aan te planten, zodat ook onze nakomelingen nog com-fortabel kunnen ademhalen.

Maar bossen kunnen dit natuurlijk niet onbeperkt blijven doen. Als de algemene milieukwaliteit slecht is, kunnen we dit niet door bossen alleen oplossen. Bovendien gaat de vitaliteit van bossen er op achteruit omdat er een te hoge uitstoot is van verzurende stoffen. In dat geval kunnen bossen hun luchtzuiverende functie niet meer naar behoren vervullen. Een verbetering van de algemene milieukwaliteit blijft dan ook vereist.

Bosbehoud en bosuitbreiding

Het is duidelijk dat er nog steeds nood is aan (meer) bos in Vlaanderen. Vlaanderen is nu al, na Ierland, de bosarmste regio van Europa. De bescherming van het bestaande bos is nog lang niet optimaal en van enige bosuitbreiding is op dit moment totaal geen sprake. Integendeel, 2.870 hectare bossen gingen verloren tussen 1994 en 2002. Nog eens 10.000 hectare zonevreemde bossen zijn onmiddellijk bedreigd. Dergelijke bossen zijn op het gewest-plan ingekleurd als industriegebied (het Lappersfortbos bijvoorbeeld), als woonuitbreidings-gebied (het Scheutbos in Eeklo bijvoorbeeld) of een andere harde bestemming. Deze bossen kunnen mits een eenvoudige stedenbouwkundige vergunning zomaar ontbost worden. Er staan ons dus nog honderden Lappersfortbossen te wachten!

Dergelijke ontbossingen van zonevreemde bossen moeten weliswaar gecompenseerd worden: dat kan ofwel door zelf nieuw bos aan te planten of door een compensatiebedrag te storten op een rekening van de Administratie Bos en Groen. Ongeveer twee derde van de ontbossingen worden gecompenseerd door geld te storten. Probleem is echter dat dit geld niet gebruikt wordt voor nieuwe bebossingen, aangezien er in Vlaanderen geen gebieden zijn aangeduid waar bebossing kan plaatsvinden als compensatie voor de ontbossingen.

Nochtans staan zowel in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) als in het Vlaams regeerakkoord mooie ambities inzake bosuitbreiding. Zo zou er volgens het RSV 10.000 ha ecologisch verantwoord bos moeten bijkomen in Vlaanderen, moeten 10.000 ha tijdelijke bossen worden gerealiseerd in landbouwgebied (in uitvoering van een Europese richtlijn) en moeten bestaande bossen worden geherwaardeerd. Het regeerakkoord gaat nog een stap verder en stelt dat deze doelstellingen versneld gerealiseerd moeten worden tegen 2003, dit jaar dus … Verder stelt het Vlaams regeerakkoord dat ruimte moet worden gereserveerd voor zogenaamde ‘stadsbossen’ en dat er maatregelen genomen worden om de voorgestelde bosuitbreidingsdoelstellingen effectiever en sneller te verwezenlijken.

Tegenover deze mooie doelstellingen staat dat er tot nu toe slechts 1.200 hectare bosuitbrei-ding gerealiseerd werd, een goede 10% van de vooropgestelde doelstelling. Het aanduiden en aanplanten van de stadsbossen in Gent en Kortrijk loopt bijvoorbeeld zeer traag en zeer stroef, onder meer als gevolg van protest vanuit de landbouwsector.

De reeds gerealiseerde bosuitbreiding van 1.200 ha komt nog niet eens overeen met de helft van de ondertussen ontboste oppervlakte (2.870 ha). Al bij al gaan we er dus op achteruit: de afgelopen jaren verdween in Vlaanderen netto ongeveer 1.670 ha bos!

De Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzwJNM, Natuurpunt en Voor Moeder Aarde eisen dan ook:
1. De erkenning van de milieukwaliteiten van bossen
2. Een consequent bosbehoudsbeleid, waarbij ontbossingen van zonevreemde bossen vermeden worden en zeker gecompenseerd worden
3. De onvoorwaardelijke uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Vlaams regeerakkoord, zodat de bosuitbreiding eindelijk op het terrein gerealiseerd wordt.

• Jasse Cnudde, Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw, Jasse.Cnudde@vbv.be,

09 264.90.49, GSM 0497 083 772
• Erik Grietens, Bond Beter Leefmilieu Vlaanderen vzw, Erik.Grietens@bblv.be,

arch/ive/ief (2000 - 2005)