Verkiezingen: open brief aan...onszelf, pertinente vragen

Als kandidaat op de lijst Maria en vakbondsafgevaardigde ben ik zes weken na de verkiezingen toe aan enkele voor mezelf pertinente vragen. Ik wil ze delen met alle kameraden, compagnons en vrienden die ik in deze campagne heb leren kennen, die ik van vroeger kende of die ik waarschijnlijk nooit zal ontmoeten maar waarvan ik weet dat ze met hart en ziel en met meer verwachtingen dan ooit hun energie aan deze campagne besteed hebben.
De aanvalsoorlog tegen Irak beroerde enorme massa's mensen op planetaire schaal, miljoenen manifestanten schreeuwden hun afkeer uit. Ook in België volgden de betogingen en de akties tegen de wapentransporten elkaar op. In dit klimaat presenteerde Resist zich als een front van verzet van communisten, arabische nationalisten en onafhankelijke progressieven en syndicalisten.
Het failliet van Sabena mag gecatalogeerd worden als één van de grootste politieke schandalen die België gekend heeft. Een handvol onverzettelijke syndicalisten weigerde het hoofd te buigen. Ze organiseerden het verzet ten tijde van het failliet. Ze organiseerden een paar honderd ex-werknemers via een eis tot schadevergoeding en een politiek proces tegen de beleidsverantwoordelijken die over de jaren heen de ondergang van Sabena voorbereidden en uitvoerden. Gans de politieke klasse van dit land stond te schande. In deze context kwam de lijst Maria tot stand.
De verwachtingen waren hooggespannen. De internationale en nationale context waren ongewoon.
De resultaten dwingen ons dan ook, meer dan na vroegere kiescampagnes, tot een paar pertinente vragen. Is het resultaat in verhouding met de verwachtingen? Waarom doen we mee aan verkiezingen? Om welke resultaten te behalen? Wat betekent het bilan van deze campagne voor de komende verkiezingen?
Rond de hete brij van het resultaat blijven draaien is de slechts denkbare basis voor een bilan. Agalev verliest 270.000 stemmen, het kartel SP.a-Spririt wint 380.000 stemmen (in vergelijking met het resultaat van de SP in 1999; het effect van de opkomst van de NVA is hier niet ingecalculceerd, maar alles bij elkaar spreken de cijfers voor zich…). Hoeveel stemmen hebben Resist en Maria hiervan naar zich toegehaald? De vraag stellen is ze beantwoorden. De formaties links van de sociaal-demokratie blijven even marginaal als vroeger. Het debacle van de groene neo-reformisten komt alleen de klassieke reformisten ten goede. De lijst Maria riep veel sympathie op bij de bevolking, ik heb het kunnen ervaren tijdens de campagne. Toch vertaalt zich dat niet in een betekenisvolle doorbraak. De "stem van het werkvolk" weerklinkt niet in het burgerlijk parlement (erger, blijkt dat geen enkele arbeider/arbeidster in het parlement zit), noch die van het anti-oorlogsfront Resist. Of hoeven we dat juist niet erg te vinden? Ik kan erin komen dat de opkomst alleen al van beide lijsten een doorbraak betekent. "Resist en AEL hebben meer te weeg gebracht in de discussie over de minderheden dan 10 jaar anti-racistische beweging". De lijst Maria kan een vernieuwde dynamiek betekenen in de strijd voor syndikale rechten en behoud van jobs zoals de solidariteit met de ontslagen DHL-delegee Bert Verhoogen aantoont. De implosie van Agalev/Ecolo "…maakt krachten vrij om op een duidelijke basis een politiek alternatief van de tegenkrachten op te bouwen".
Maar toch….Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat "de honden blaffen en de karavaan voorbijtrekt". Onze analyses, onze strategische en taktische doelstellingen….de inspanningen die we tijdens de campagne geleverd hebben spreken een klein deel van de meest bewuste arbeidersklasse en progressieven aan maar leveren geen betekenisvolle doorbraak op in de politieke krachtsverhoudingen.
Er wordt nogal gemakkelijk van uitgegaan dat "de mensen" nog veel illusies hebben in de burgerlijke politiek. "Ze kennen ons niet genoeg" maar "ze smachten naar ons programma zonder het zelf te beseffen". Dan komt het erop aan met verdubbelde krachten en "op tijd" de verkiezingscampagne te beginnen en het gevecht met de media nog scherper te voeren….
Ik ben als derdewereldaktivist en vakbondsdelegee al dertig jaar aktief en ik ben niet van plan het bijltje erbij neer te leggen. Maar misschien wordt het tijd om de dingen op hun juiste plaats in te schatten en meer bepaald onze gevechten met de burgerlijke verkiezingen. Burgerlijke verkiezingen in een kapitalistische context zijn een zoveelste vorm van brutaal, politiek, geweld vanwege de bourgeoisie naar de werkende bevolking toe. Dat geweld komt dan bovenop de dagelijkse problemen en beslommeringen, verlies van werk en inkomen, meer flexibiliteit op het werk, bedrijfssluitingen enz…Deze verkiezingen vielen dan nog samen met de oorlog tegen Irak en alle ongerustheid die dat veroorzaakt. Tegen al dat geweld en bedrog vanwege de bourgeoisie proberen de mensen er het beste van te maken door massaal "nuttig" te stemmen. De mensen zijn niet dom. De massale stemmenwinst van de SP.a betekent niet dat de socialisten een links beleid voeren. Ze spelen hun rol in de kapitalistische context. En ze zijn meesters in het spel. Honderd jaar ervaring laat zich niet uitwissen maar wordt van generatie op generatie doorgegeven in de schoot van de reformistische sociaal-demokratie. Eén voorbeeld van de vele: als Frank Vandenbroucke in de Zevende Dag als eerste aan het woord komt over de toekomst van de Sociale Zekerheid grijpt hij meteen zijn kans. Hij zal ervoor zorgen dat de grote kost van een tweede gehoorapparaat vergoed wordt want de sociale zekerheid moet er zijn voor wie een laag inkomen heeft. Punt gescoord, de rest van het debat is overbodig, de mensen hebben de boodschap begrepen: "Wij lossen uw problemen op".
Waar scoort "klein-links" in de burgerlijke verkiezingen? Tot spijt van wie het benijdt: 2 gemeenteraadszetels voor de PVDA in Zelzate en Herstal, één in de districtsraad van Hoboken. Welk is het recept van dat sukses? Aan de kiezers een perspectief en een ondersteuning bieden in hun dagelijkse strijd voor een waardig bestaan. Blijken dat vuilniszakken te zijn, problemen met ongedierte, de sluiting van een kliniek……
We worden inderdaad geconfronteerd met de verkiezingsmachine van de burgerij. Een gans politieke klasse wordt omgekocht met riante verloningen, campagnes kosten honderden miljoenen, de pers speelt het spel mee, lastercampagnes worden gelanceerd….
Tegenover al dat geweld dringen zich een paar pertinente vragen op. Zijn we vastbesloten om radikale, linkse vertegenwoordigers van de werkende klasse in de burgerlijke politieke instellingen te loodsen? Zijn we ervan overtuigd dat die deze instellingen kunnen gebruiken als tribune voor de strijd van de werkmensen? Of houden we het erbij dat radikale lijsten een heilzaam effect hebben omwille van hun bestaan alleen en voor henzelf alleen? Heilzaam voor wie en wat? De ervaringen in Zelzate, Herstal en Hoboken bewijzen dat radikale en echte "vertegenwoordigers van het volk" een ongelooflijke ondersteuning betekenen van de strijd van de mensen tegen de dagelijkse problemen waarvoor "het systeem" geen oplossing wil of kan geven (of die door "het systeem" veroorzaakt worden natuurlijk).
De uitdagingen zijn niet min. Vertrekken van een correcte inschatting van de kansen om de burgerlijke instellingen te veroveren met dergelijke radikale verkozenen. Werken aan een opbouw van zo'n veroveringsstrategie (de burgerlijke verkiezingen volgen elkaar met relatief korte tussenpozen op (gewest in 2004, gemeente in 2006, nationaal in 2007 enz…). Erin slagen "tastbare alternatieven" aan te bieden die én "het beleid in diskrediet brengen" én "nuttige resultaten" opleveren. De juiste mensen naar voor schuiven die, in vakbondstermen, zichzelf als "delegees van de werkende mensen" beschouwen. De grootste uitdaging, tenslotte,waar ik mij voor zie staan is een eerlijk antwoord te geven op de meest pertinente vraag. Als ik mij in de verkiezingsstrijd werp en aan het volk vraag om voor mij en mijn lijst te stemmen, moet ik dan alleen aan mezelf verantwoording afleggen of aan diegenen waarvan ik de pretentie heb de belangen te willen verdedigen?

arch/ive/ief (2000 - 2005)