arch/ive/ief (2000 - 2005)

Volkert

Paul Mepschen 29-04-2003

Volkert van de G. heeft op 6 mei vorig jaar de grootste vergissing van zijn leven gemaakt. Een vergissing die zoals zo vaak niet alleen persoonlijke gevolgen heeft. Sterker nog, de maatschappelijke gevolgen van zijn domme daad hebben de persoon Volkert volledig uit het beeld doen verdwijnen.

Hij is gehuld in een sluier van maatschappelijke betekenis en verwarring. Hij is een symbool, een fetisj. Hij is volkomen gedehumaniseerd. Hij werd het slachtoffer van een samenleving die alleen nog maar in beelden kan denken. Er is niets vervreemder dan een man niet langer als een man te zien, maar slechts als de belichaming van zijn daad.

Volkert had Pim Fortuyn niet dood mogen schieten. Daar zijn wetten voor. Je mag mensen niet vroegtijdig van hun leven beroven. Het zou wat zijn, als dat wel mocht. Maar de Nederlandse wetgeving is niet alleen het resultaat van rationeel denken. Er zijn verworvenheden. Politici mogen zich bijvoorbeeld niet bemoeien met de rechtsgang. En zo moet het ook. Het zou wat zijn, als dat wel mocht.

Maar het is wel gebeurd. LPF-kamerleden wisten wel wat er moest gebeuren met Volkert. LPF-minister Nawijn begon een ‘discussie’ over de doodstraf.

Er is nog een verworvenheid. Er zijn regels over hoe verdachten moeten worden behandeld zolang ze nog verdachten zijn. Gevangenen hebben rechten. En zo moet het ook. Het zou wat zijn, als die regels er niet waren.

Toch bleek dat de regels niet zo streng waren als de voorstanders van de liberale rechtsorde altijd beweren. Voor Volkert bleken uitzonderingen te kunnen worden gemaakt. Volkert mocht vierentwintig uur per dag geobserveerd worden. Hij deed wat hij kon, maar hij kreeg de Nederlandse rechtsstaat die eerste weken niet zover dat de lichten ’s nachts uitgingen.

Er is er nog een. Rechters, officieren van justitie en dergelijke types dienen onafhankelijk te zijn. Maatschappelijk onbehagen, woede onder de bevolking, angst voor wat het gewone volk vindt hoort geen onderdeel te zijn van een proces. Zo moet het ook. Het zou wat zijn, als gewone mensen mee mochten beslissen over de strafmaat. Toch hoorde Volkert levenslang tegen zich eisen wegens een enkelvoudige moord. Dat komt nooit voor. En dat is maar goed ook. Hij zal het ook wel niet krijgen. Maar dat doet er niet toe. Er is geen sprake van een democratische rechtsgang. De regels, onze verworvenheden, daarmee is de reet afgeveegd.

Volkert moet worden gestraft. Het zou wat zijn als Volkert ermee weg kwam. Dat kan niet. Daar hebben we regels voor. Maar ik wil dat Volkert zijn menselijke gezicht terug krijgt. Het zwarte blokje over zijn gezicht verhult veel meer dan alleen zijn ogen.

Een recente reactie van Erik Krebbers van De Fabel van de Illegaal:

Onze rechtsorde verdient geen lofrede

Merle Soppe (pseudoniem van Paul Mepschen) toont zich in Grenzeloos 71 van mei 2003 wat mij betreft net iets te blij met ons rechtsstelsel. In haar stukje, getiteld "Volkert", geeft ze weliswaar scherpe kritiek op de extra strenge behandeling die Volkert van der G. kreeg en op de politici die zich met zijn rechtsgang bemoeien. Maar verder lijkt haar bijdrage vooral een liberale lofrede op de Nederlandse wetgeving, die volgens haar het resultaat is van "rationeel denken" en "onze verworvenheden". Voor een deel heeft ze daarin zeker gelijk, maar ze vergeet het aspect van de klassenjustitie. Voor radicaal-links is de rechtsorde toch in de eerste plaats een afspiegeling van de kapitalistische, patriarchale en racistische machtsverhoudingen. Recht en rechtvaardigheid lopen daarom vaak ver uiteen. Zo is het volgens die rechtsregels bijvoorbeeld heel normaal om mensen aan wie de Nederlandse staat weigert verblijfspapieren te geven (illegalen) langdurig op te sluiten zonder dat ze verder iets misdaan hebben. Het is zelfs wettig om die mensen te deporteren naar landen waar hen vaak bittere armoede en soms zelfs de dood wacht. Ook worden Marokkaanse jongens voor relatief kleine vergrijpen uiterst repressief aangepakt, terwijl topfiguren uit het bedrijfsleven vaak gemakkelijk wegkomen met miljoenenfraude. Dat zijn voor mij allemaal redenen om de wetgeving niet te bejubelen, zoals Soppe dat wel lijkt te doen.

"Volkert moet worden gestraft", schrijft Merle. Omdat men volgens de wetgeving andere mensen niet mag doden. Maar vanuit een radicaal-linkse visie is het toch niet altijd afkeurenswaardig om iemand te doden? De geschiedenis en sommige situaties elders in de wereld laten toch zien dat er gevallen denkbaar zijn waarin zulk extreem geweld onontkoombaar kan zijn? Niet dat ik daarover enthousiast ben. Integendeel, geweld is inhumaan en moet ook door ons zoveel mogelijk voorkomen worden. Maar het is sowieso de vraag of de fundamentele veranderingen die radicaal-links zegt voor te staan ooit tot stand zullen kunnen komen zonder geweld. Daarmee wil ik vanzelfsprekend niet aangeven dat Volkerts daad te prijzen valt. Dodelijk geweld is in de huidige Nederlandse politieke verhoudingen volkomen zinloos. Bovendien richt dodelijk geweld tegen leidende personen zich op het verkeerde doelwit omdat veeleer het politieke systeem het probleem vormt. Anders dan Soppe pleit ik dus voor afschaffing van het huidige rechtssysteem en voor vrijheid voor de slachtoffers ervan, zoals bijvoorbeeld de mensen zonder papieren. En of Volkert voldoende gestraft wordt, dat is iets waarover radicaal-links zich wat mij betreft niet druk hoeft te maken.

Wat zeg je nu? Dat je het in dit geval niet kan goedpraten dat iemand vermoord werd wegens het uiten van z'n ideeën? Hoe verwerpelijk die ideeën ook waren dat was immers alles wat Fortuyn heeft gedaan. Hij had nog geen enkel crimineel idee in de praktijk gebracht (en zelfs dan lijkt een doodsstraf niet bepaald gepast). Maar in sommige gevallen moet het blijbaar wel kunnen. Misschien in die gevallen waar we de details niet zo goed van kennen en dus gemakkelijk in zwart/wit denken kunnen vervallen?

Je moet toch begrijpen dat de huidige rechtsstaat net rechten en plichten aan mensen oplegt vanuit de filosofie dat daarmee ook de vrijheden van haar burgers beschermd worden. Dat dit vaak niet correct verloopt, dat er regels zijn die onze vrijheid inperken zonder dat we die van een ander schaden, dat de definitie van burgerschap misschien uitgebreid moet worden daar ben ik allemaal voor te vinden. Maar het rechtssysteem dan maar totaal afschaffen dat kan niet. Zonder alternatief kom je immers altijd bij een recht van de sterkste. Onze rechten en vrijheden zijn net het fundament van onze maatschappij...