De opmars van China naar het economische leiderschap

De crisis in de V.S. weerspiegelt zich duidelijk in de NASDAQ-index, dat de koersen van hoogtechnologische en internetbedrijven weergeeft, en in de beursnoteringen van vele belangrijke bedrijven in andere sectoren.

Na de Tweede Wereldoorlog kon de Duitse economie zich dankzij het Marshall-plan herstellen en Duitsland werd de tweede economische grootmacht, na de V.S. Kort daarop werd het voorbijgestoken door Japan tot China in 1995 die rol overnam. In dat jaar bedroeg het BNP van China zo'n 3 miljard dollar, tegenover 2,6 miljard van Japan. De V.S. leken met een BNP van 6,7 miljard dollar onbereikbaar, maar daar kan binnenkort verandering in komen. Door de (vreedzame) herovering van het financiële centrum Hong Kong in 1997 steeg het Chinese BNP automatisch met zo'n kwart, terwijl de schuldenlast en de overproductie in de V.S. geleid hebben tot de huidige crisis van de Amerikaanse economie. Alles duidt er dus op dat China sneller dan verwacht uit zal groeien tot de voornaamste economische wereldmacht.

De levenskwaliteit van de Chinese bevolking, zo'n 1.200 miljoen mensen, is de laatste jaren vrij sterk gestegen. Er worden volop televisies, auto's, moderne huizen, koelkasten enz. gekocht en ook de eetgewoonten zijn verbeterd, met meer consumptie van vlees en vis.
Dit alles zal ook zijn gevolgen hebben voor het milieu: de uitstoot van CO2 is verhoogd en vertegenwoordigt al één tiende van de uitstoot op wereldschaal. Gedurende de voorbije decennia wezen verscheidene waarnemers erop dat de V.S., dat amper 5% van de wereldbevolking vertegenwoordigt, ongeveer één derde van de consumptiegoederen verbruikt. Die verhouding is niet meer geldig. Zo consumeert China b.v. meer vlees en graangewassen, het gebruikt meer kunstmest en het produceert meer staal dan de V.S. Aangezien China 4,6 keer meer inwoners heeft dan de V.S. wordt verwacht dat dit consumptiepatroon enkel nog maar versterkt gaat worden de komende jaren.
Zelfs met de huidige consumptie per capita, die nog bescheiden te noemen is, is China een dure ecologische prijs aan het betalen voor haar economische expansie. Het grootschalige gebruik van steenkool als energiebron heeft gezorgd voor een milieuvervuiling die zelfs het schadelijke peil haalt van de vervuiling in het vroegere Oostblok. Een gevolg daarvan zijn de vele longziekten in China, en ook de oogsten hebben te lijden onder die milieulast. De problemen waarmee China te kampen heeft bij haar pogingen om het model van de Amerikaanse economie te copiëren, tonen nog maar eens aan dat dat model niet houdbaar is, ook niet vanuit ecologisch standpunt. Het zou best kunnen dat het China is die de V.S. daar binnen een paar jaar op zal wijzen.
Als China bijvoorbeeld evenveel petroleum verbruikt als de V.S., zal dat de olieprijs stevig de hoogte in doen jagen. De uitstoot van CO2-gassen zal zich verveelvoudigen en het klimaat verstoren. Beide factoren betekenen een bedreiging voor de hele planeet.
Momenteel is het wagenpark van de V.S. nog beduidend groter dan dat van China (6,6 miljoen voertuigen in de States tegenover 239.000 in China), maar ook daarin zal verandering komen. De crisis in de V.S. heeft ook de automobielsector getroffen. De auto's die geproduceerd worden, dienen voornamelijk om oudere voertuigen te vervangen en niet om het wagenpark uit te breiden. In China daarentegen wordt een grote "boom" verwacht van de productie van auto's en tegen 2010 zouden er zo'n 22 miljoen voertuigen rondrijden. Als China ooit het Amerikaanse niveau zou halen van één voertuig per twee personen, zou dat leiden tot zo'n 600 miljoen auto's in China alleen (vergelijk dit met de 480 miljoen auto's wereldwijd in 1995).

Het lijkt dus allesbehalve uitgesloten dat de wereld op zoek zal moeten gaan naar een alternatief - minder vervuilend - model voor ontwikkeling en vooruitgang. Een mogelijkheid wat het transport betreft is de fiets, en ook daarbij is China goed gesitueerd. De productie van fietsen (jaarlijks 40 miljoen of zo'n 2/5 van de wereldproductie) is er veel groter dan in de V.S. (8 miljoen).
Op het gebied van de staalproductie heeft China de V.S. al bijgehaald. In 1995 produceerden beide landen zo'n 93 miljoen ton. Het grote verschil daarbij is dat de helft van het in de V.S. geproduceerde staal afkomstig is van recyclage, terwijl in China nagenoeg volledig gebruik gemaakt wordt van ijzerertsen. Toch wordt verwacht dat China op korte termijn de V.S. ver achter zich zal laten, onder meer o.w.v. de snel expanderende markt van de automobielproductie.
Wat de petroleum betreft kan gesteld worden dat het verbruik in China nog steeds relatief laag ligt: "slechts" 3,3 miljoen vaten per dag tegenover 17 miljoen in de V.S. Het olieverbruik van een Amerikaan is dus 25 keer groter dan van een Chinees. De verklaring hiervoor is logisch: China heeft slechts een beperkte oliereserve en haalt 75% van haar energie uit steenkool, terwijl dit in de V.S. zo'n 22% bedraagt.
Door de sterke groei van het aantal auto's en vrachtwagens in China wordt echter een spectaculaire stijging van het olieverbruik verwacht. Die stijging is nu al merkbaar: China importeert 300.000 vaten ruwe olie per dag terwijl het vroeger 500.000 vaten exporteerde. Als de Chinezen evenveel olie zouden verbruiken als de Amerikanen, zou China zo'n 80 miljoen vaten per dag nodig hebben, wat meer is dan wat er vandaag de dag wereldwijd geproduceerd wordt.
Een voorwaarde voor een gezonde economie van een land is zijn demografische stabiliteit. Volgens de laatste vooruitzichten zou de wereldbevolking toenemen van 6 miljard vandaag de dag tot meer dan 9,5 miljard in het jaar 2050. Voor die bevolkingsgroei zullen nagenoeg alleen de ontwikkelingslanden verantwoordelijk zijn. Terwijl het bevolkingsaantal in de V.S. en Europa stagneert of zelfs achteruit gaat, zit China nog steeds in de fase van bevolkingsgroei. Er komt dus wellicht een dag waarop het verschil tussen de V.S. en China zo groot is geworden dat de V.S. een klein land geworden is in vergelijking met de enorme reserve aan mankracht in China.

In Washington groeit de ongerustheid met betrekking tot China. Er is zelfs sprake van "sinofobie" en dat uit zich in de enorme inspanningen van de V.S. om akkoorden te sluiten met India, dat een belangrijke rol kan gaan spelen als "buffer" tussen de twee kolossen.

(vertaling en bewerking van een artikel van Pablo García uit het Spaanse tijdschrift Revista Amanecer http://www.revistaamanecer.com/)

arch/ive/ief (2000 - 2005)