Irak-Mediawatch 37. Hoe keken en kijken Arabische media tegen overval op Irak aan ?

De RTBF toonde in een programma over de mediaberichtgeving enkele fragmenten van diverse Arabische tv-journaals. Daarbij viel het op hoe sterk die de Westerse vormgeving (duopresentaties, de 'newsroom' die op de achtergrond te zien is ...) hebben overgenomen. Hetgeen zelfs voor een Hezbollah-zender het geval was. Het enige verschil daar was dat de vrouwen het nieuws presenteerden met een hoofddoek om.

In de VRT-TV-Journaals werd wel enkele keren kort aandacht besteed aan de kijk van Al Jazeera, de in 1996 in Qatar opgestarte "Arabische versie van CNN" (alhoewel de start wel gebeurde door mensen die voor de BBC gewerkt hadden). Nadat Amerikaanse troepen tijdens het beleg van Bagdad het Al Jazeera-team ter plekke beschoten had, kon de Brusselse vertegenwoordiger van de omroep ook even zijn visie geven op de Amerikanen en hun 'diplomatie per kanonschot'.

* Al Jazeera: controversieel: tegengewicht voor Amerikaanse propaganda

In de Belgische kranten kwam Al Jazeera ook enkele keren aan bod. Zo had Le Soir op 22 april een artikel van Sélim Nassib getiteld: "Al-Jezira et la guerre en Irak: un instrument de démocratie." In een tussentitel wees Nassib er op dat "avec Al-Jezira, les Arabes ont, pour une fois, l'impression de faire partie du monde." Voor de komst van Al-Jazeera waren de Arabieren de 'gevangenen' van tv- omroepen die hen alleen maar officiële standpunten voorschotelden.

Aan Westerse kant weet het Bush-regime zich echter geen raad met de zender. "Satellietzender behoort definitief tot vijandige kamp / Giftige Amerikaanse kritiek op Al-Jazeera" titelde Fabin Lefevere in De Morgen van 28 maart. Al Jazeera wordt door Washington beschouwd als een gevaarlijk tegengewicht in de propaganda-oorlog. Dat leidde in de V.S. tot een golf van vijandelijkheden tegenover de zender die zich zelfs de toegang tot de beurs van New York ontzegd zag worden (een unicum). En de V.S. schrikt er ook niet voor terug om Al Jazeera op het terrein te raken. In 2001 reeds werd het kantoor van de zender in Kaboel verwoest.

Voor Al Jazeera is al die controverse echter mooi meegenomen. "De zender drijft op de controverse" schreef Lefevere "en werd groot door de meest tegenstrijdige meningen aan het woord te laten." De zender dankt daar zijn populariteit aan. Nieuwe, lauwere Arabische stations zoals Abu Dhabi-TV of al- Arabiya, eigendom van het Saudische koningshuis, kunnen niet op tegen de populariteit van Al Jazeera. Na het begin van Golfoorlog II verdubbelde op korte tijd het aantal abonnee's op Al Jazeera. "Alleen al in Europa kwamen er vier miljoen betalende kijkers bij" noteerde De Morgen op 28 maart.

* Al Jazeera bis: wat een Arabische site in het Westen lijden kan

Eén van de bekendste nieuwssites tijdens Golfoorlog II werd die van Al Jazeera.

De RTBF bracht op 30 maart een reportage over de site. Daarin kregen we korte interviews met twee medewerkers van de zender die verklaren dat de site de Nummer 1 is in de Arabische wereld en één van de belangrijkste in de wereld. "Een succes ook in het westen", mede omdat men hier de eigen media niet meer vertrouwt. Wat niet inhoudt dat Al Jazeera neutraal zou zijn, want het is wel een Arabische zender.

Piraten wisten de Engelstalige site (http://english.aljazeera.net) echter al op de eerste dag van zijn bestaan, te kraken door een 'Distributed Denial of Service attack'. Dit betekent dat de site onbereik baar wordt door een stormvloed van connecties die alleen de bedoeling hebben de site down te brengen. Bovendien zegde de Amerikaanse provider Datapipe eind maart plots zijn contract op, waarop Al Jazeera zijn servers overbracht naar Europa. Eind juni (22/06) was op de site echter enkel dit bericht tte lezen: "AlJazeera.Net English Website is coming soon."

* Egyptische media voeren openlijk debat over Arabisch falen

In De Standaard van 26 april schetste Jorn De Cock hoe "anti-amerikanisme en zelfverwijten Arabische media beheersen". Maar anders dan die titel aangaf, had De Cock het alleen over de Egyptische media, op één zinnetje na, over de Saudische tv. Die kan je volgens De Cock "beter voorbijzappen: die toont alleen beelden van mannen in gewaden en hoofddoeken die luisteren naar een andere man in gewaad en hoofddoek."

Maar in Egypte, in Cairo dat zich met zijn 16 miljoen inwoners "graag ziet als de hoofdstad van de Arabische wereld", woedt dus in kranten en op televisie de discussie over de Arabische onmacht tegenover de V.S. Soms wordt er zelfs gesneerd naar de Egyptische president Hosni Mobarak en in één enkel tijdschrift ook naar de kwalen van Egypte, zoals daar zijn "corruptie en intern verval". "Zover gaat de kritiek van de meeste media niet" schrijft De Cock. "Maar dat een zelfonderzoek bezig is, blijkt in Egypte snel uit een avondje tv-kijken." Hij beschrijft dan een uitzending van de Engelstalige Egyptische zender Nile-tv "met zijn eindeloze laatavonddebatten". In de uitzending stelt een voormali ge Egyptische ambassadeur o.a. het volgende: "Egypte werd met zijn 65 miljoeninwoners en rijke geschiedenis lange tijd bekeken als de supermacht van de regio. Maar nu heeft ons land geen enkele invloed meer. (...) Onze landen zijn niet democratisch genoeg om te luisteren naar de stem van het volk. (...)". Een andere analist voegt er aan toe: "Europa heeft bewezen actiever te protesteren tegen de V.S. dan de Arabische landen. Dat is een vernederende ervaring voor ons, Arabieren."

* Het nieuwe 'Iraakse medianetwerk'

Hoe zit het ondertussen met de media in Irak ? De Standaard bracht op 6 juni een artikel van de al vermelde Irakees 'Salam Pax', die over de Iraakse media het volgende wist te melden:

"Hoewel het ministerie van informatie niet meer bestaat en zo'n tweeduizend werknemers de bons gekregen hebben, doet de mediasector - als je dat zo kunt noemen - het heel goed. Naast een hoop kranten hebben we nu een tv-station en radio. Zij behoren tot wat onze Amerikaanse oppassers het Iraakse medianetwerk noemen. (....) Sommige steden hebben een eigen tv-station en er zijn ook twee Koerdische stations. Maar de BBC-World Service heeft in één moeite korte metten gemaakt met één van de populairste Iraakse tradities: de zoektocht naar de perfecte ontvangst. De BBC Arabic Service zendt nu uit op de FM-Band en het is gewoon niet hetzelfde meer zonder geruis."

arch/ive/ief (2000 - 2005)