arch/ive/ief (2000 - 2005)

Deze keer is Sille aan het woord. Ik werk als coöperante voor Geneeskunde voor de Derde Wereld. Na een viertal maand in Kongo is het hoog tijd voor nieuws over ons projectin Kinshasa. Dit is de verkorte versie van mijn nieuwsbrief. De uitgebreide versie vind je binnenkort op:
http://www.intal.be/site/article.php?langId=1&articleId=49&menuId=8

Op deze site vind je ook alles over Geneeskunde voor de Derde Wereld.

Het project dat G3W in Kinshasa steunt, heet APRODI en wordt geleid door dokter Jean-Baptiste Sondji, ex-minister van gezondheid onder Laurent Désiré Kabila. De naam APRODI staat voor L’Association pour la Promotion d’un Développement Intégré en Milieu Rural et Péri-urbain. De ONG beheert twee medische centra, één in Masina (sinds 3 jaar) en één in Camp Luka (sinds 6 jaar). Het zijn twee overbevolkte gemeentes die de armste bevolkingsgroepen herbergen. In Camp Luka is er noch stromend water, noch elektriciteit…

Eerste indrukken in Camp Luka

Toen ik de eerste keren naar ons medisch centrum in Camp Luka reed, kwamen we telkens een grote massa rouwende mensen tegen, … zingend en huilend rondom de doodskist die ze met zich mee droegen. Ik dacht bij mezelf : « dit moet toeval zijn, het is toch niet mogelijk dat we keer op keer een begrafenisstoet tegenkomen ». Ik begon dus te tellen, en na een tweetal maanden kwam ik tot de conclusie dat we ongeveer drie op vier keer een begrafenis in deze gemeente passeerden. Ik sprak dokter Muchapa (die ons medisch centrum in Camp Luka leidt) hierover aan. « Sinds ik hier werk, nu al enkele jaren, is de situatie heel moeilijk geworden. Er wonen ongeveer 20.000 mensen in Camp Luka en naar het schijnt sterven er gemiddeld 9 per dag… De bewoners van de wijk klampen mij aan op de weg naar huis opdat ik hen gratis zou verzorgen… Ze komen niet naar ons medisch centrum uit schrik dat ze zullen moeten betalen. Als ik zie dat de familie in kwestie het heel moeilijk heeft en de zieke dringend moet behandeld worden, verzorg ik ze gratis.» En nochtans is de lage kost van onze medische zorgen een van onze sterke punten. Een doktersconsultatie kost slechts 500 FC. Dat is € 1.25, het uiterste minimum. Ondanks de goedkope zorgen blijven patiënten weg omdat ze niet kunnen betalen… Voor een heleboel mensen komt € 1.25 overeen met een « daginkomen ». De situatie wordt onhoudbaar… Mensen proberen zichzelf ook door automedicatie te genezen. Ze vermijden hierdoor de kosten van een doktersbezoek. Overal vindt men kleine, uit houten palen opgeslagen kraampjes, waar men geneesmiddelen verkoopt. Degenen die verkopen hebben meestal geen medische kennis…

Jullie hebben nu ongeveer een idee van de omstandigheden waarin we werken. De bevolking is niet eens in staat drie maal per dag te eten. Jonge meisjes prostitueren zich om de familie te helpen overleven. De meeste kinderen kunnen niet naar school. De mensen rondom ons worden voortdurend ziek, omdat ze onvoldoende eten en daardoor een verzwakt immuniteitssysteem hebben. Banale infectieziekten die in België gemakkelijk genezen worden (bijv. diarree en longontsteking) maken hier het verschil tussen leven en dood. Wat is de beste aanpak in zo’n situatie?
Wat doet APRODI in deze omstandigheden?

APRODI werkt aan de overlevingskansen van de bevolking door ze te organiseren in gezondheidscomités ("Comités de Santé", afgekort "COSA"). In een context van dalende koopkracht bij de bevolking is de werking met de gezondheidscomités een belangrijke bijdrage aan de realisatie van de hoofddoelstelling: sensibilisering, organisatie en mobilisatie van de bevolking rond haar gezondheidstoestand. De volgende overtuiging ligt aan de basis van onze manier van werken:
Gewone mensen die duidelijke en eenvoudige informatie krijgen kunnen de meest voorkomende ziektes thuis voorkomen en genezen, en dit dikwijls vroeger, goedkoper en beter dan dokters. Medische kennis mag niet geheim gehouden worden door een kleine minderheid, maar moet door iedereen vrij verspreid worden. Mensen met weinig formele opleiding zijn even verantwoordelijk en intelligent als mensen die jaren studeerden. In de derde wereld is een opleiding een kwestie van geld, niet van capaciteiten. Basisgezondheidszorg is niet iets dat simpelweg moet aangeboden worden. Men moet de bevolking aanmoedigen actief mee te werken aan de gezondheidsprogramma’s.
De leden van de COSA werden geschoold in gemeenschapsontwikkeling en basisgezondheidszorg. Regelmatig worden de leden bijgeschoold in een welbepaald gezondheidsprobleem, wat maakt dat ze op hun beurt de bevolking kunnen mobiliseren om deel te nemen aan de gezondheidscampagnes. APRODI werd begin dit jaar nog gefeliciteerd door de bevoegde instanties omdat men via de COSA-werking zeer snel kon reageren op het uitbreken van een cholera-epidemie en zo de zaak snel kon indijken. Omdat er per straat vertegenwoordigers zijn, wordt de ziekte snel gesignaleerd en kunnen de zieken snel behandeld worden.
Het werk van de COSA’s is volledig vrijwillig. Dat is niet evident, want de mensen zijn constant op zoek naar een beetje geld om de hongerige buiken van de familie te vullen… Dit neemt heel veel tijd in beslag en het is het dus een hele prestatie voor de leden van de COSA’s zich vrijwillig in te zetten voor hun wijk. APRODI is erin geslaagd tussen tweederde en drievierde van de leden gemobiliseerd te houden. Velen hebben de hele dag nog niets gegeten en komen toch naar het centrum om te vergaderen of vorming te volgen… Ik heb heel veel bewondering voor hun doorzettingsvermogen; het zijn heel moedige mensen, echte doorvechters ! Onlangs werden we door Eric, een medewerker van Artsen Zonder Grenzen gefeliciteerd voor ons werk. Hij kent zelf geen enkele ONG in Kinshasa die erin slaagt de bevolking op vrijwillige basis te organiseren.
Bewustmaking rond armoede
Naast de educatieve programma’s rond gezondheid, organiseren we ook discussies rond de oorzaken van armoede en het verband tussen ziekte en armoede.
We vertellen dan het verhaal van Pierre, een jongetje dat sterft aan tetanus omdat er geen vaccins beschikbaar waren, er geen ziekenhuis in de buurt is, het transport van de jongen naar een vergelegen ziekenhuis veel geld kost en de behandeling in het ziekenhuis voor de ouders onbetaalbaar is. Na het verhaal gaan de deelnemers in groepjes discussiëren over de oorzaken van de dood van Pierre en daarna trekken we gezamenlijk de conclusie. Meestal komt die neer op het volgende: Het is de verantwoordelijkheid van de regering het land te ontwikkelen en de gezondheidszorg uit te bouwen zodat deze toegankelijk is voor iedereen. Er wordt dan gepraat over Mobutu, die Kongo regeerde van 1965 tot 1997, en nooit één frank in een duurzame ontwikkeling heeft geïnvesteerd. De mensen wijzen niet enkel Mobutu met de vinger wanneer ze zeggen: “Mobutu was een dictator die door België, Frankrijk en de VS aan de macht is gebracht. Hij is al die tijd door dezelfde krachten gesteund omdat hij enkel hun belangen diende. Mensen als Lumumba en Kabila, die Kongo hadden kunnen ontwikkelen, onafhankelijk van het westen, werden vermoord!” Ook over de oorlog in het oosten wordt gediscussieerd, want vandaag is het die oorlog die de ontwikkeling van Kongo onmogelijk maakt. Tweederde van het grondgebied wordt bezet door de rebellen (indirect gesteund door de VS via Rwanda), die nu de belangrijkste bodemrijkdommen van Kongo controleren. Na de ondertekening van de vredesakkoorden staat de regering met de rug tegen de muur, want de oorlog raast maar door, alsof de rebellen de holocaust willen overtreffen… Er vielen tot op de dag van vandaag reeds vier miljoen slachtoffers. Deze oorlog legt een zware hypotheek op de heropbouw van het land. Kabila, die in februari 1997 aan de macht kwam, heeft nooit een kans gekregen zijn driejarenplan voor de ontwikkeling van Kongo tot een goed einde te brengen. Na één jaar (in augustus 1998) brak de oorlog uit en in januari 2001 werd hij vermoord.

Steun APRODI

APRODI is een NGO die erin slaagt de bevolking te mobiliseren, ondanks de zee van miserie. We creëren geen eilanden van ontwikkeling, maar alternatieve structuren waarlangs de bevolking kan opkomen voor haar rechten en haar levenssituatie kan verbeteren. In de wijken van Kinshasa zie je veel miserie, maar ook tientallen dynamische mensen die zich willen organiseren en acties ondernemen om hun lot te verbeteren. De Comités de Santé die ik in deze nieuwsbrief voorstelde organiseren heel hun wijk. Eén van de acties die ze organiseren is bijv. de vuilophaling in de straten om hygiënischer leefomstandigheden te bereiken. Al dit werk wordt door vrijwilligers uitgevoerd die ervan overtuigd zijn dat ze door op eigen krachten te rekenen, binnen een organisatie, ze hun gemeenschap kunnen vooruit helpen. Deze comités hebben recht op onze steun! Ze verdienen onze aanmoediging!
Hierbij roep ik op voor onze peterschapscampagne “Kinderen van Kongo”. Word peter of meter van een kindje uit de wijken waarin we werken en steun op deze manier het werk van APRODI en de acties van de “Comités de Santé”. 120 kinderen wachten op jullie!

Jullie steun is erg welkom op volgend rekeningnummer van Geneeskunde voor de Derde Wereld (Haachtsesteenweg 53, 1210 Brussel): 001-1951388-18.
Storten maar !

Alvast bedankt en tot de volgende keer !
Sille Moens, coöperante Geneeskunde voor de Derde Wereld

Photos': Samen met Alfred en José, de animatoren van het centrum, en de vrijwilligers in het gezondheidscomité zoeken we naar de oorzaken van armoede.

De andere Kongolese kronieken zijn te vinden op:
http://www.steun.be/congo