arch/ive/ief (2000 - 2005)

Zondag, 10 uur s’morgens. Olivier, een man van dertig komt me thuis opzoeken. Hij neemt plaats in een houten stoel op het terras, recht tegenover mij. Net als de tientallen Congolezen die hem voorgingen, komt hij mij zijn leven vertellen… om me aan het einde van het verhaal enkele dollars te vragen voor zijn zieke vrouw… Een relaas dat mij helaas te dikwijls verteld wordt.

« Mijn naam is Olivier. Ik heb een universitair diploma. Ik ben boekhoudkundig expert. », vertelt hij mij. «Maar in Kinshasa is er geen werk, en zeker niet voor mensen zoals ik die geen minister van dezelfde stam hebben. » Tja, het is inderdaad een gewoonte overgeërfd uit het Mobutu-tijdperk. Het komt nog frequent voor dat men als staatsfunctionaris aangeworven wordt door familiebanden met een of andere minister. Olivier voegt er een positieve noot aan toe : « Als God het wil, heb ik volgend jaar werk ».
Zijn vrouw is ziek. Ernstig ziek. Ze heeft een klein meisje op de wereld gezet, drie maanden te vroeg. Te vroeg om zelfstandig te ademen. Te vroeg om te leven. Zijn vrouw lijdt aan een bloeding die men nog niet heeft kunnen stoppen, maar de dokters denken dat het in orde komt. « God heeft mijn kleintje weggenomen. Maar hij heeft mij mijn vrouw gelaten ».
Ons gesprek wordt onderbroken door een religieuze secte een paar huizen verder in onze Matonge wijk. Er prachtig gezang weerklinkt : « God zal ons de kracht geven om te leven ».
In de hoop een rationeler antwoord te krijgen, vraag ik hoe het komt dat er complicaties waren tijdens de geboorte. « Malaria », antwoordt hij. Malaria…. nog eens….. Dit is de eerste doodsoorzaak in Congo, ver voor alle andere ziekten. Nochtans zien we in de straten van Kinshasa geen enkele sensibiliseringsaffiche. Aids heeft tegenwoordig het monopolie op de westerse budgetten. Een ex-minister onder Laurent Désiré Kabila vertelde me: « We hebben aan de grote westerse ONG’s gezegd dat onze prioriteit het verdrijven van de malaria is, want dat is de eerste doodsoorzaak. Maar wat wil je…malaria zal nooit Europa raken. Aids daarentegen…»
Maar voor Olivier is dit maar het topje van de ijsberg. Hij is afkomstig van Maniema, een provincie in het hart van Congo. Een jaar geleden verneemt hij per fax verschrikkelijk nieuws. « Mijn vader , moeder en mijn twee zussen zijn vermoord door de rebellen van de RCD/Goma. Ze hebben mijn vader verplicht seks te hebben met mijn zus, maar hij weigerde. Daarop zijn ze allemaal vermoord. Mijn familie bezat 20 stukken vee. Alles werd naar Rwanda gevoerd. Dit is gebeurd op 17 mei 2002. » Hij gaat verder : « Ze (RCD/Goma) werken voor Rwanda, iedereen weet dat ». En hij besluit : « Het wordt een generatiekwestie. Wij zullen onze Rwandese broeders nooit vergeven wat ze nu doen. Onze kinderen en kleinkinderen zullen ons wreken ! »
Bunia is dus nog maar eens een episode in de verschrikkelijke tragedie die het oosten van Congo nu al vier jaar doormaakt…
Uit westerse naiviteit, nieuwschierigheid, op zoek naar een rationele uitleg die het etnische overstijgt, vraag ik hem waarom die oorlog er is. Hij toont mij zijn GSM en zegt : « in elke GSM zit er coltan. Dat is een zeer duur mineraal… en dat is wat ze willen ». Hij voegt ook toe dat « in het Kivumeer enorme hoeveelheden methaan zitten ». « Dat is ook een reden. » Maar waarom dan al die moordpartijen, waarom geen gewone militaire bezetting ? « Rwanda is een overbevolkt land. Ze willen Kivu coloniseren met een Rwandese bevolking. »
Ervaren genocidairs als ze zijn, zal de RDC/Goma waarschijnlijk niet veel internationale druk voelen. Integendeel! Het plan van Sun City, bekokstoofd door de Amerikanen, geeft hun toegang tot het vice-presidentschap, het ministerie van defensie… en de leiding over de landmacht van het Congolees leger. Niets meer, niets minder. Het is alsof men in 1945 het ministerie van defensie zou overhandigen aan de nazi’s. De Amerikanen zijn niet enkel in het Midden-Oosten cynisch…
« Onze soldaten (des Forces Armées Congolaises) zijn onvoldoende gemotiveerd. Ze krijgen maar 5000 Congolese Frank per maand betaald (= € 12) om hun leven te riskeren. De Rwandese soldaten krijgen 200 $ per maand. Daarbovenop komt natuurlijk nog alles wat ze plunderen… » Hoe is het mogelijk dat het geruïneerde Rwanda zijn soldaten vijftien keer meer kan betalen dan Congo? De grote portefeuille en invloed van « Uncle Sam » overschaduwen de regio …
Maar Olivier heeft hoop: « Ik bid elke dag, elke dag. Wij zijn een zeer gelovig volk… God zal ons een dag gerechtigheid brengen. »

Misschien is het omdat ik niet gelovig ben, maar ik denk niet dat de oplossing van daarboven zal komen ...

Vrede komt er wanneer de westerse landen hun schaakspel in Afrika zullen moeten stopzetten ...

Raoul, 30 mai 2003, Kinshasa