Open brief aan Leo De Bock, hoofd VRT-nieuwsdienst

Ik weet dat ik je met mijn commentaren op recente ontwikkelingen bij de VRT nieuwsdienst, al serieus op de zenuwen gewerkt heb, laat ik dus eens positief beginnen.

Proficiat vooreerst met het 'verslaan' van de vijand uit Vilvoorde. Je weet dat ik van meetafaan op voet van oorlog geleefd heb met de commerciële televisie, dus doet het me nu deugd te zien hoe VTM achteruit boert. Proficiat ook voor wat de VRT op het World Wide Web presteert. Je weet dat ik daar al met bewondering over gepubliceerd heb en ik hoop daar met jou nog eens te kunnen over komen praten, als ik volgend jaar mijn boek over de nieuwe media en hun impact op de samenleving afwerk. Goed ook dat Rudi Vranckx terug in Irak vertoeft, nu de oorlog daar voorbij is maar de menselijke miserie niet. Zoals ik je mailde - en je vond dat een te overwegen idee - zou jij - als ex-documentaire maker - de aanzet kunnen geven om met al het materiaal dat Vranckx in en rond Irak al bijeenwerkte, een stevige, internationaal te slijten documentaire, te produceren.

Totdaar de complimenten. Naar de actualiteit nu. Zoals je in de kranten kon lezen, wordt er nogal wat gediscussieerd over de aanpak door de VRT van het Vlaams Blok bij de jongste verkiezingen. "Geen Vlaams Blok- dagen meer op openbare omroep" titelde De Morgen van 21 mei. Nu heb je natuurlijk nooit "Vlaams Blok- dagen" georganiseerd. Maar dat 'beeld' leeft, sinds Blokkers op Radio Donna hun radio-uurtje mochten samenstellen, sinds Luc Alloo, Blok-babe Anke succes mocht wensen, sinds de dochter van Philippe Dewinter ... Enzoverder. Je weet waarover ik het heb.

Ondertussen protesteert een grote groep NGO's - waar Mediadoc zich bij aansloot - tegen de wijze waarop en de frequentie waarmee de VRT de jongste weken het Blok aan bod liet komen. In De Standaard van 23 mei zetten de NGO's hun argumentatie nog eens uiteen. Daartegenover stond de visie van Dirk Voorhof, docent mediarecht aan de UG. Zijn stelling luidt: "VRT doet zijn plicht". Hij vindt dat je het Blok - met 700.000 kiezers - niet kan uitsluiten. Dan komt de persvrijheid in het gedrang.

* Had De Wilde, Dewinter nog kunnen aanpakken ...

Voorhof eist echter ook dat de "VRT zich als gemeenschapsomroep in zijn programma's kritisch opstelt tegen alle vormen van onverdraagzaamheid en uitsluiting en zich inschakelt in een breder project van integratie van de verschillende bevolkingsgroepen in een democratische samenleving, die steeds multicultureler zal zijn. Of niet zal zijn. Geef liever iedereen een stem, in plaats van sommigen monddood te maken."

Mooi gezegd. Maar als de titel "VRT doet zijn plicht" in De Standaard van Voorhof is - er niet boven gekwakt werd door de redactie - dan is die titel toch in tegenspraak met deze laatste zinnen van Voorhof. Want dat kritisch opstellen: dat verwijten 'wij de lastige intellectuelen' de VRT nu net dat ze dat niet doet.

Leo, denk eens terug aan het werk van Maurice De Wilde. Histories bracht net een tweeluik over De Wilde waaruit je kon afleiden dat de 'echte' onderzoeksjournalistiek die De Wilde bracht, nu ver te zoeken is op de VRT. Dat weet jij zo goed als ik. Met alle gevolgen van dien. Zo is er bv. nog nooit een serieuze documentaire of reportage over het Blok gemaakt. Durven jullie niet ? Mocht De Wilde nog leven, hij zou er wel aan beginnen. Hij zou zich niet laten inpakken. Ziemaar hoe hij Degrelle aanpakte. Waarom hebben we nu zo geen journalisten meer ?

Weet je Leo, zoals De Wilde met zijn documentaires over W.O. II de Belgische historici voor schut zette omdat ze zoveel onbestudeerd hadden gelaten, zo zou hij nu jullie voor schut zetten, jullie die meegaan met het fatsoenlijk imago dat het Blok zich tracht aan te meten. Dat terwijl het Blok - zoals Dewinter zelf stelt (zie zijn uitspraak recent in Knack tegen de democratie) - in wezen een neofascistische, racistische partij is en blijft.

Versta me niet verkeerd: ik ben niet voor het verbieden van extreem-rechts, want dan gaat het ondergronds en dan riskeer je ook weer van alles. Maar een democratie moet zichzelf wel verdedigen. Niet door de anti-democraten het zwijgen op te leggen, maar wel door hen ten ontmaskeren, door het publiek genoeg kritische informatie te geven ook om de structurele ontwikkelingen in de wereld te vatten.

Wat ik jullie - de VRT - finaal verwijt, is dat je de mensen dom houdt. Jullie zijn in zekere zin nog erger dan de pastoors destijds, want die maakten er tenminste niet zoveel "democratische show" rond.

Dat jij daar aan mee doet Leo, komt dat door het cynisme dat je de jongste jaren ontwikkeld hebt ? Door de Humo-mentaliteit bij jou en veel ander journalisten ? Een mentaliteit van "alles van waarde onderuit halen" ... Net zoals het Blok dat graag doet. Open en vrank egoïstisch: eigen volk en nog meerde de eigen portemonnee eerst. Idealen, dat is goed voor de sukkels.

Ik moest daar deze week aan denken na een gesprek met twee VRT- medewerkers. Dat ging zo: "Maar het is toch wel schandalig dat we meer dan de helft van het jaar voor de staat moeten werken. Het wordt hoog tijd dat de belastingen verminderd worden." Mijn vraag: "En wie betaalt u uw loon ?" "Hoezo ? De VRT natuurlijk." Vraag: "En van wie krijgt de VRT zijn geld ?" "Van de staat natuurlijk." Vraag: "En van wie krijgt de staat dat geld ?" "Via de belastingen." Vraag: "Dus wie betaalt er uw loon waarvan ge de helft moet teruggeven ?" Stilte. Ik had er nog moeten bijvragen - om het hen echt duidelijk te maken - of de heren na een belastingsverlaging ook bereid waren om minder te verdienen; want nu vrees ik dat ze het nog niet begrepen hebben.

Tot slot Leo, vergeet niet wat het Blok voor Brussel en België in petto heeft. Ik weet niet of jij hier in de stad woont, of dat je hier aan de Reyerslaan alleen maar komt werken. Maar denk eens aan het rampenscenario dat dreigt als het Blok via Brussel de hele Belgische bollenkraam zou kunnen blokkeren - wat er bij de volgende gemeenteraadsverkiezing al kan van komen.

Beste Leo, jij die tijdens je documentaire werk zoveel van de wereld gezien hebt, ik reken er op dat je Vlaanderen/België niet zult helpen opsluiten in het Blok-denken ... Tegen dat denken durven ingaan, dat zou je - nu we maar al te goed gezien hebben hoe het op de VRT ook anders kan - heel veel maatschappelijke waardering opleveren. En dat telt voor jou toch ook mee hé ?

arch/ive/ief (2000 - 2005)