Terzake met Dyab (& Piazza met CVT): Waarom zat Phara de boel continu op te jutten ?

Zaterdagavond, Canvas, 'Terzake': debat met vier allochtone politici: Nahima Lanjri (CD&V), Fauzaya Talhaoui (snipverkouden zoals haar partij, Agalev), een zich intomende Dyab Abou Jahjah (Resist) en Said El Khadraoui, rijzende ster aan het SPA-firmament.

Twee dingen bleven bij: Dyab Abou Jahjah die als enige met "oude" linkse ideeën uitpakte, zoals de 32 uren week om meer jobs te scheppen. Twee: journaliste Phara De Aguire die het debat in zo'n keurslijf wrong dat het geen debat meer was. Eén keer liet ze beide mannen op een item nauwelijks iets antwoorden - want "geen tijd" - waarna ze er de twee vrouwen languit liet over doorgaan. Niet dat ik haar van manonvriendelijkheid wil betichten. Neen: heel de aanpak van het programma deugde niet. Stomweg niet genoeg tijd voor een ernstig debat met zijn vieren. 30 minuten duurde het en daartussen kreeg je dan nog enkele reportages. Elk van de vier politici had gemiddeld vijf à zes minuutjes om zijn oplossingen uiteen te zetten voor ingewikkelde kwesties zoals het stemrecht voor allochtonen, de werkgelegenheid, discriminatie ... Onprofessioneel nietwaar ?

Continu zat De Aguire de boel op te jutten, want "geen tijd". Maar waarvoor moest ze zich zo haasten ? Wat kwam er na Terzake ? Een Schotse politiefilm, een Schotse flutfilm. Moest De Aguire daarvoor een interessant debat in de nul doen lopen ? OK, het is niet zij die beslist hoe lang Terzake duurt. Dat hebben wijze mannen voor haar bedacht: lui zoals 'the prins of darkness' van de Reyerslaan, strateeg Aimé Van Hecke. Dat soort volk kreeg het midden jaren negentig in hun hoofd dat informatieve programma's kort gehouden moeten worden. Alle stevige informatieve uitzendingen sneuvelden of werden ingekort en/of "opgeleukt". Van het stevige "Confrontatie" naar de "Zevende Dag", je weet wel: de dag waarop God en zijn getrouwen (toen nog) aan de Reyerslaan, het hemd laten wapperen.

* Eerst het blok op de BRT, dan het Blok in de VRT

Het enige documentaire VRT-Radioprogramma, Piazza op Radio 1, werd ook het slachtoffer van de inkrimpingswoede. Met het beknibbelen op de tijd, werd er ook op de geestelijke vrijheid beknibbeld. De Graeve en companen vormden het conservatieve blok dat door de CVP-rechterzijde (Eric Van Rompuy & co) bovenop de BRT gelegd werd om de kritische stemmen te smoren.

Waar dat toe leidt kon je op zaterdag 11 mei horen in een Piazza-reportage over de invloed van de media ('Mea culpa'). Vermits ik zelf één van de vijf geïnterviewden was, heb ik er aandachtig naar geluisterd. En ik moest weer denken aan een uitspraak van Robbe De Hert - het soort cineasten waar Van Rompuy maagzweren van krijgt omdat ze "zo negatief staan tegenover de overheid", zo hoorde ik hem onlangs klagen in de mediacommissie van het Vlaams Parlement. Robbe blokletterde ooit op één van zijn affiches: "De essentie blijft onzichtbaar". In dit geval: ze werd niet uitgesproken. Of juister: ze werd niet gemonteerd. Want ik herinner me tijdens het interview voor Piazza wel degelijk over "de essentie" gepraat te hebben.

* Als ze al niet samen slapen, tafelen doen ze zeker samen

Ik zoek het even op. Er moet nog een korte voorbereiding op de computer zitten. Hier is ze. Het gaat over hoe de "theorie van de media als vierde macht" - oorspronkelijk het uitgangspunt van de reportage - maar heel beperkt opgaat. Om de simpele reden - om het met de woorden van een Palestijnse media-activist te zeggen - dat de economische, de poltieke en de mediamacht met elkaar slapen. Soms moet je dat nog letterlijk nemen ook zoals in het geval van de VRT-journaliste die de vriendin is van de veiligheidsadviseur van premier Verhofstadt. En als ze niet met elkaar slapen, dan tafelen ze wel gezellig. Het weekblad Knack onthulde vorig jaar hoe Christian Van Thillo - één van de andere geïnterviewden in Piazza - de top van de VLD 'bewerkte' ten tijde van het schrijven van de jongste beheersovereenkomst van de VRT. Maar in Piazza mocht Van Thillo doodleuk zijn connecties met de politiek ontkennen. Ik mocht tussendoor wel even kritiek geven, maar Christian kreeg toch het laatste woord. Waarna de reportage de mist inging door de uitleg van een mediatrainer en van mediaprof Elchardus - worden VRT-journalisten betaald per seconde dat ze hem laten opdraven ?; het kan bijna niet anders - de uitleg van Mark Elchardus dus over hoe mensen uit de 'lagere klassen' hun kinderen de namen van populaire tv-vedetten geven. Ontroerend dat Mark dat opmerkte, maar met hem en de gehaaide mediatrainer werd het wel weer een systeemverhullende uitzending. Niet de oorspronklijk vooropgezette systeem-onthullende. Als dat zelfs op het Piazza-eilandje al niet meer kan.

Bourdieu, Pierre Bourdieu - de te jong gestorven Franse socioloog - wees er in een zeldzame televisie- uitzending met hem op, dat wie het systeem wil onthullen, zich niet door de media mag laten gebruiken. Want je krijgt er je boodschap toch niet door. Heel het systeem is er op gericht om dat tegen te houden. Ofwel katten de journalisten je af of lachen ze je weg: Phara proestte het uit toen Dyab niet over 400.000 werklozen wou spreken maar over één miljoen mensen die moeten rondkomen met een uitkering. En als de journalisten het niet aankunnen, dan is er de teletijdmachine van de spektakelomroepen die maakt dat alles kort en snel moet gaan waardoor men problemen slechts oppervlaking aan kan raken. Geen wonder dat we nu een "socialistische partij" hebben die geleid wordt door vier "teletubbies". En nummer vijf staat klaar: Saïd uit Leuven. Die blijft zelfs bij de grootste problemen nog lachen. Tevegeniek. En het werkt, want zie: "Agalev-kiezer loopt over naar SP.A-Spirit". Aldus de covertitel van De Standaard van zaterdag 10 mei: het besluit uit de jongste opinie-peiling van DS en VRT. Een peiling die leerde dat radikaal links onbestaand links dreigt te worden terwijl het Blok er nog een schep bovenop doet en de 18 % benadert.

arch/ive/ief (2000 - 2005)