Je bent jong en vrouw, dan is De Morgen er voor jou

Als geen andere krant heeft De Morgen het adagio van sunnyboy Christian Van Thillo (CVT voor de vrienden) in daden omgezet dat journalisten niet moeten brengen wat ze denken dat de lezers MOETEN weten maar dat journalisten moeten brengen wat ze denken dat de lezers WILLEN weten. Dat maakt het verschil tussen een krant die ernstig bericht en een krant die door middel van de 'inbreng' van marketingmensen continu zijn lezerspubliek manipuleert ten behoeve van de eigen winstcijfers.

* De Morgen, dé krant voor de zich informerende vrouw ?

Eerder kwam ik op de website van DIVAzine al in botsing met de verzamelde vrouwelijke redacteurs van De Morgen die wezen op het groot aantal ernstige bijdragen over vrouwelijke onderwerpen dat hun krant brengt. Een verdienste die niet kan ontkend worden. Maar je moet stekeblind zijn om achter de grote aandacht van De Morgen voor vrouwelijke thema's niet de marketingstrategie te ontwaren waarbij men op allerlei manieren meer vrouwelijke lezers aan zich probeert te binden.

De krant maakte het ons dit weekend - met zondag moederdag - heel makkelijk om dit te illustreren.

Op de voorpagina van zaterdag 10 mei prijkten van boven naar beneden, eerst het blote bovenlijf van een wielrenner: "Mario Cipolini door het oog van zijn knechten". Met de gespierde blote torso wordt dat ook iets voor vrouwen die anders niet in de wielrenner zouden geïnteresseerd zijn.

Daarnaast: "Secretaresses, maitresses, excuus-truzen; hoe het Vlaams Blok 106 vrouwen bij elkaar kreeg". Met een dubbele foto van de Blok-blondine met het V-teken.

In een tussenbalk vinden we reclame voor een artikel over "Idool 2003" en daaronder links volgt het hoofdartikel "Rood Alarm bij Agalev" (over de dramatische peilingen). Pal in het midden van de cover: de grote foto van een blonde 'blote' vrouw (hoofd en schouders) die het "interviewboek 'Vrouw' van Betty Mellaerts" mag promoten; een boek (over vrouwen van boven de 40) waar de krant ook de cover van zijn Zeno-bijlage aan wijdt (weer twee blote schouder-portretjes) en twee binnenpagina's (met vierde foto). Onbetaalbare reclame voor La Mellaerts.

Terug naar de 1 van de krant. Naast nog drie andere artikeltjes, biedt die onderaan nog volgende titel: "Verhofstadt-Michel, definitief een stel". Homohuwelijk op hoog niveau !

Binnenin de krant van 10/5 valt het verder mee. Sommige dagen val je over de ene na de andere titel met seksuele zinspelingen. Nu we in een verkiezingsperiode zitten, gaat het er ernstiger aan toe. Behalve dan op pagina drie, want daarop prijken in het breed de winnaars van "Idool 2003" (zie verder). Op 8 bovenaan volgt nog de grote kop "Na drie verkrachtingen weer voor de klas" en op pagina 10 verneem je "hoe je van je moeder bevrijd raakt". Pagina's 21 (cover katern Reporter) en 25, 26 en 27 zijn gewijd aan de Vlaams Blok-'politica'. De cover van de cultuurbijlage 'Bis' gaat over de heropening van het concentratiekamp van Breendonk, wat toelaat een positieve noot over De Morgen te brengen: de krant zet zich meer dan bv. De Standaard af tegen extreem-rechts.

* Lichtjaren verwijderd van wat ooit een socialistisch dagblad was

Om de 'commerciële' vrouw-gerichtheid van De Morgen nog wat duidelijker te maken, volstaat het de reclame-bon te bekijken die de krant (op 7/5) publiceerde onder de titel "Schenk voor moederdag een abonnement op DM". Daarop volgde deze voor zich sprekende opsomming:

"* Elke dag de boeiendste kwaliteitskrant
* Elke dag het cultuurkatern Bis met aandacht voor film, muziek, theater ...
* Elke woensdag de literatuurbijlage Boeken
* Elke vrijdag restauranttips en geheime winkeladressen in 'Al Dente'
* Elk weekend culturele hoogtepunten, markante personen en opvallende gebeurtenissen in Zeno, met schitterende foto's.
* Elke maand DM Magazine, een luxueus magazine met aandacht voor mode, lifestyle en cultuur."

Deze opsomming zegt genoeg over hoe De Morgen de vrouw benadert. Niet het feitelijke nieuws is het belangrijkste: het regeltje over de kwaliteitskrant is heel kort. Wel de lifestyle, het 'culturele', het culinaire, vestimentaire ...

Bekijken we ook even het sjieke maandelijkse 'De Morgen Magazine', editie mei 2003. Dat gaat over "mode in uitvoering", "droomvilla's en casinotuinen", "30 jaar gsm" en "10 jaar erotische verbeelding", Yves Saint Laurent en de "dolste ornamenten" ... De adverteerders zullen wat blij zijn met deze publicatie. Een blik op de dure reclame in "DM Magazine" (dure resto's, wagens en kledij) leert dat we lichtjaren verwijderd zijn van wat ooit een socialistische krant was. "De Morgen: antisocialistisch dagblad voor Vlaanderen". Een slogan waarop ik graag het patent neem.

* De Morgen, dé krant voor de zich informerende jongeren ?

Je kan het niet ontkennen: op de vormgeving van De Morgen wordt gewerkt, niet door amateurs maar door professionals. De krant oogt bijzonder leuk en van alle Belgische kranten is het diegene die het makkelijkst leest, het meest beloftevol je aankijkt, vaak de interessantste foto's brengt ...

Alleen, en vandaar veel ergernis, het blijft vaak oppervlakkig, getuigt vaak van een cynische Humo- spirit (zie eerder) en er steekt te weinig auteursjournalistiek in; wat natuurlijk door een resem De Morgen-journalisten zal ontkend worden. Maar toch. Hoe komt het dat er me van De Morgen behalve de namen van Yves Desmet en Rudy Collier in een eerste flits geen andere namen van journalisten te binnen schieten ? Bij De Standaard denk ik wel meteen aan twee favorieten: Gilbert Roox (die nu ook zijn dagelijkse column heeft op de 1) én Frank Albers wiens bijdragen aan De Standaard der Letteren me al een paar keer aanspoorden hem een proficiat-mailtje te zenden. Iets waar geen andere krantenjournalist me wist toe aan te zetten.

* Neem nu 'Idool 2003'

Maar we gingen het over jongeren hebben. Wel, met één 'jongeren-onderwerp' illustreerden De Standaard en De Morgen de jongste dagen mooi hoe je zoiets totaal verschillend kunt aanpakken.

Het was een tv-producent die me onlangs er op wees dat de tv-berichtgeving in De Morgen "op geen kloten trekt: ze nemen gewoon de persberichten van de zenders over. Bellen niet eens om iets te checken. Gooien het er maar in. Heten ze dat journalistiek ?" Of het er zo aan toe gaat, weet ik niet, maar wat wel in De Morgen te zien is, is dat de krant heel lief is voor VTM en VRT en dat gaat zover dat een uitzending als "Idool 2003" bv. op 2 mei de cover vulde van de cultuurbijlage 'Bis' en op 10 mei zowel de pagina 1 van de krant haalde alsook de volledige pagina 3 leverde én een interview verderop met de 'Idool-manager'.

In de twee artikels op pagina drie van 10 mei ging het over de aanloop naar de finale en over hoe het bedrijfsleven aan 'Idool 2003' veel geld verdient. In heel het artikel van Freek Smets en Kristof Demasure over dure reclameblokken, merchandisingstrein enzoverder, vond je geen spatje kritiek. Integendeel, de commerciele directeur van VTM, Peter Quaghebuer, mocht de kritiek de pas afsnijden met de opmerking: "Het is alsof geld verdienen alleen in Vlaanderen een doodzonde is."

Moet je dan de kritiek eens lezen die De Standaard bracht. Kritiek van een niveau zoals we dat in De Morgen nooit over Idool konden vinden.

Op vrijdag 9 mei bracht De Standaard op de cover van zijn "Cultuur & Media"-katern onder de titel "Droom of nachtmerrie" twee persoonlijke visies op "Idool 2003". Als inleiding lazen we dat "vanavond wellicht 1,5 miljoen Vlamingen naar het eindspel van Idool 2003 kijken. Was dit programma nu het beste product dat VTM in vele jaren opzette, of was het een schaamteloze exploitatie van emoties" ?

Dan volgde het 'pro' ('Kippenvel') van Frank De Graeve en vervolgens het 'contra' ('Een leugen') van Peter Vantyghem. Wie De Graeve's visie wil lezen - hij geeft toe "dat VTM de soms naïeve dromen van de deelnemers heeft geëxploiteerd, maar de harde realiteit is dat dromen goede televisie opleveren" - moet maar eens naar http://www.destandaard.be surfen. Interessanter is wat Vantyghem te vertellen had.

* 'Rockin' in a free world'

Vantyghem schreef onder andere: "De voornaamste groep kijkers op wier emoties roofbouw gepleegd werd, waren de zestienjarige meisjes die volgens het jurylid Bart Brusseleers met hun (duur betaalde) sms'en de uitslag bepaalden. Heeft het feminisme dan niets opgeleverd ? De sociaal correcte selectie van vijf mannelijke en vijf vrouwelijke finalisten werd in een mum van tijd om zeep geholpen. In de eerste vier afleveringen vlogen er al meteen vier vrouwen uit. (...) Zestienjarige meisjes gooien hun rivales op het scherm er uit omdat ze de mannen nodig hebben om hun jonge seksuele energie op te projecteren. In afwachting van 'echte vrijers' en een beter idee van wat seks is, doet zo'n poster van Peter wonderen als substituut. (...) Het programma, de best bekeken VTM-Show in jaren, maakte mensen ook wijs dat ze als kameraden samen kwamen rond iets wat belangrijk is. Maar zoals op de VRT is er op de VTM geen plaats voor muzikanten die hun hele leven hard werken aan een eigen repertoire en daarmee mensen écht bijeen brengen. Muziek moet een massaspektakel zijn, liefst met een swingende wedstrijd erbij. Het ergste is dat dit tv-programma de indruk wekt dat je niet iemand kan worden als er geen camera's aan te pas komen. Nadat ze al geconditioneerd werden door een menu van achtereenvolgens Samson, Plop en K3 krijgen jongeren nu Idool om de illusie te blijven koesteren dat het in popmuziek gaat om vederlichte popsongs, x-factors, imago en camera's."

Nog volgens Vantyghem "schakelt Idool 2003 de popmuziek terug naar de periode van voor de jaren zestig." "Veertig jaar prachtige popmuziek, Idool 2003 heeft er vaak uit geput, met als ironische climax 'Rockin in a free world'. Peter Evrard zong het met alle gebalde spanning die hij in zich had. Terecht, want als hij wint, dan zal het met die 'free world' gauw afgelopen zijn" zuchte Vantyghem. En Peter heeft gewonnen ...

P.S. De Morgen maakt net als VTM deel uit van het mediarijkje van Christian Van Thillo. De Standaard vormt front met de concurrerende zender VRT. Niet dat zoiets meespeelt natuurlijk, Van Thillo laat zijn redacteurs uiteraard de volste vrijheid. Ze zijn gewoon te dom om deftige kritiek op 'Idool' te brengen ?

* Reactionaire prietpraat

Tot slot is er nog de politieke lijn van de krant zoals die in tal van edito's van Yves Desmet en anderen tot uiting komt, in de talrijke zachte interviews ook met regerende politici (de oppositie van CD&V werd in De Morgen vaak harder aangepakt en soms ook door persoonlijk gerichte aanvallen onderuit gehaald).

In het conflict om Irak gaf De Morgen al snel blijk van een "moedeloosheid/machteloosheid" die wonderwel goed uitkwam voor de over de aanpak (van o.a. de wapentransporten) sterk verdeelde paarsgroene regering.

Op andere momenten vind je in De Morgen en zijn talrijke bijlagen ronduit reactionaire aanvallen op de linkerzijde. Laten we het nu weer niet hebben over AEL en Resist, maar eens kijken naar de manier warop de hoofdredacteur van de job-bijlage Vacature onlangs ATTAC onderuit haalde. Onder de titel "De spoken van Seattle dwalen door de Wetstraat" schreef Erik Verreet, hoofdredacteur van Vacature op 15 maart 2003: "Attac, de anti-globalistische actiegroep, scoorde deze week door een vertrouwelijk EU-document te lekken via haar website. In het document stelt de Europese Commissie een verregaande liberalisering voor van een reeks diensten. (...) Binnen de Belgische regering volgde er een rel over dit document. (...) Deze tweestrijd binnen de regering vinden we terug bij de sociale partners. De werkgevers willen hier meer vrijheid, hoewel ze over dit thema bijzonder weinig van zich laten horen. De vakbonden, daarentegen, hebben schrik dat de onderhandelingspositie van de Belgische werkenden wordt ondergraven. (...) Attac slaagt er voorlopig perfect in de vakbonden onder druk te houden met zijn anti-globalistische spookbeelden. De rellen van Seattle brachten die op de voorgrond. Maar voorlopig weet niemand welk effect een liberaler personeelsverkeer zal hebben. Daarom mag het deze actiegroep niet lukken het zakelijk personenverkeer af te remmen. Europa en nog meer België hebben hersenen nodig om hun economie op punt te houden. Het verregaand protectionisme waar Attac voor staat, kan hier zelfs jobs kosten."

De bekende antiglobaliste Susan George schreef daarop aan Eric Goeman van Attac dat "this piece is one of many examples that tries to put ATTAC in the same box as the extreme right. I am not surprised, they are always so predictable! [but also so wrong]."

Nu kan je opmerken: dit stond in Vacature, dat is niet De Morgen. Inderdaad. Maar heeft De Morgen al één keer een inspanning gedaan om een uitgebreid interview af te nemen waarin Eric Goeman het standpunt van Attac mocht toelichten ? Ik kan het me niet herinneren. Dat het in andere commerciële publicaties wel kan, bewees Knack zopas met een trio-interview met Goeman, een vakbondsman en het hoofd van de gezinsbond. Wie zich trouwens het plezier gunt van regelmatig de alternatieve pers te ontdekken, weet dat het aantal sociale bewegingen dat nooit de pagina's van De Morgen haalt, onwaarschijnlijk groot is. Dat Yves Desmet nu niet afkomt - zoals hij op een debat in Antwerpen deed - dat er geen plaats voor is in de krant. Wie heelder katernen aan "Idool 2003" en andere onnoziliteiten kan spenderen, kan alleen maar leugens transpireren over zoveel lezersbedrog.

arch/ive/ief (2000 - 2005)