Geert Van Moorter/Thuisbasis verspreidde zijn Bagdad-dagboeken

“De voornaamste opdracht van onze dokters was te getuigen”, zegt dokter Bert De Belder van Geneeskunde voor de Derde Wereld (g3w), “en ze zijn daarin geslaagd. Om twee redenen: hun informatie was exclusief, er waren géén andere Westerse waarnemers meer in Irak; en vervolgens was er de kwaliteit van het werk, ginds in Irak, en hier vanuit België”.

De organisatie g3w stuurde midden maart de artsen Geert Van Moorter uit Aalst en Colette Moulaert uit Charleroi naar Bagdad. Later slaagde een tweede artsen-team (Harry Dewitte en Claire Geraets) erin vanuit België Bagdad te bereiken. Een echt huzarenstuk, want amper vier dagen voor Bagdad in Amerikaanse handen viel, en terwijl talrijke journalisten vruchteloos probeerden in Bagdad te raken.

Ze speelden het klaar dankzij de reputatie die Geert en Colette toen in Irak genoten. Een Irakese taxi was Dewitte en Geraets op de luchthaven van Damaskus in Syrië gaan ophalen en had hen rechtstreeks tot in het omsingelde Bagdad gebracht.

Het tweede team smokkelde geld en apparatuur voorbij de Amerikaanse linies: geld van de Vlaamse Radio en Televisie voor hun correspondent die op zwart zaad zat, en een satelliettelefoon voor het eerste doktersteam.

Bert De Belder: “dat toestel heeft ons 2500€ gekost, plus 2300€ voor 1000 minuten belwaarde. Eens de satelliettelefoon in Bagdad was, konden journalisten de dokters veel makkelijker bereiken. Ze konden elke dag tussen 5 en 7 Belgische tijd gebeld worden, en wij in Brussel verdeelden de time-slots, zodat elke reporter tien minuten kreeg. Vooral rond de val van Bagda, van 9 tot 12 april zijn we constant met het regelen van interviews bezig geweest”. Een aantal zenders heeft daarvoor betaald, VTM betaalde 250€. De VRT doet dat volgens De Belder uit principe niet.

Geert Van Moorter is op die manier verscheidene keren live-geïnterviewd in de journaals van Belgische tv-zenders. “De zenders boekten een tv-ploeg in Bagdad en deden dan een duplex, dat wil zeggen dat ze live over en weer kunnen praten. Op het einde waren er enkel nog ploegen van Reuters en van een Turkse zender in Bagdad”, zegt Bert De Belder.

In Bagdad hebben ook andere reporters en zenders Van Moorter geïnterviewd. Ze kenden elkaar van in hotel Palestine waar de dokters maar ook de meeste buitenlandse journalisten logeerden. Geert werd er de arts van het perskorps. In ruil mocht hij in het begin al eens een satelliettelefoon van een journalist gebruiken.

De artsen organiseerden er lezingen waar ze hun eigen bevindingen meedeelden. “Ze gaven geen persconferenties maar zochten naar andere manieren om de media te interesseren”, aldus De Belder. “Geert zette op de uitnodiging dat er nadien gratis consultatie was, met informatie over de ongemakken van gebrek aan eten en drinken. Dat was een knipoog naar de journalisten met diarree!”

De Belgische dokters namen ook reportage-ploegen mee naar de ziekenhuizen van Bagdad. Ze concentreerden zich vanaf het begin op 3 ziekenhuizen nabij hotel Palestine. Op de duur waren ze daar goed gekend en werden ze er met open armen ontvangen. Zo kregen ze entrees die veel journalisten niet hadden.

BBC-World pikte het nieuws op dat Geert Van Moorter een klacht wilde indienen tegen de Amerikaanse opperbevelhebber generaal Tommy Franks.
Van Moorter had dat in het radio-programma Voor de Dag gelanceerd, de krant Het Nieuwsblad nam het nieuws over en zo kwam het via een omweg bij de Britse wereldomroep terecht.

“Geert is een heel emotionele mens”, zegt Bert De Belder, “zijn eigen persoonlijke betrokkenheid speelt sterk mee. De media vinden dat niet objectief, maar bij Geert appreciëren ze het juist wel dat hij zo gepassioneerd is”.

“In de Koppen-reportage van Rudi Vranckx heeft hij met handen en voeten uitgelegd hoe Amerikaanse soldaten op een ziekenwagen hadden geschoten. Sommige mensen vonden dat wat over-the-top. Maar hij was erbij toen het gebeurde, hij heeft de gewonden uit die ambulance gehaald. En voor de televisie heeft hij dat met volle overtuiging opnieuw gespeeld”.

Van Moorter speelde het taktisch om exclusieve informatie vast te krijgen. Hij maakte babbeltjes met de soldaten van de Amerikaanse bezettingsmacht. Hij slaagde erin de zelfverklaarde nieuwe burgemeester van Bagdad te interviewen. Dat gesprek werd verbrod door een nerveuze “Human Shielder” die tegen de “burgemeester” begon te schelden.

Van Moorter’s gepassioneerdheid spreekt ook uit de dagboeken die hij in Bagdad bijhield. In enkele weken tijd zijn die dagboek-notities wereldwijd een bron van alternatieve informatie geworden. Ook dat was te danken aan de efficiënte samenwerking tussen Bagdad en de thuisbasis.

“In het begin kon Geert zijn dagboek-nota’s nog e-mailen met zijn eigen laptop vanuit het hotel”, zegt Bert De Belder. “Maar dat heeft maar enkele dagen gewerkt. Het zou kunnen dat Irak zelf de connectie heeft lamgelegd. Vandanaf moesten we elkaar bellen. Dat was heel moeilijk. Het was uren proberen om erdoor te komen. Meestal belden we ‘s nachts. Ik was de Rode Telefoon naar Bagdad. Geert dicteerde me dan zijn notities”.

In Brussel werden de notities snel naar het Frans vertaald. De vertalingen in het Engels gebeurden afwisselend door vrienden op de Filippijnen en in België, en namen iets meer tijd in beslag. “Wij publiceerden de teksten op de websites van Geneeskunde voor de Derde Wereld, het Irak-komitee in België en Solidair, en we verstuurden ze via mailing-lijsten”.

“Op de duur kwamen er vertalingen in het Spaans bij, in het Duits, het Italiaans en raakten de dagboeken over de hele wereld verspreid. We hoorden dat de Iraanse nationale radio de teksten in acht talen vertaalde, we kregen echo’s uit Japan, Suriname, Brazilië. De dagboeken hebben grote impact gehad. De mensen zagen dat er verzet was, dat het lang niet zo vlekkeloos verliep als de Amerikanen zeiden. Velen hebben ons bedankt voor de tegen-informatie”.

In het begin concentreerde Geert Van Moorter zich volgens De Belder op de oorlog, de ellende die de oorlog veroorzaakte, de vernielingen, ook de positieve aspecten van het Saddam-regime zoals in de gezondheidszorg en het onderwijs en de zeer correcte verdeling van de voedselhulp onder het embargo.
Na de val van Bagdad hoorde hij meer kritieken op Saddam en vielen er lijken uit de kast. “Bij die ontknoping heeft Geert zich vragen gesteldd. Het verzet bij voorbeeld bleek meer een soort folklore dan wat anders. Kunt ge van zo’n regime verwachten dat het echt een volksverzet organiseert?”

De foto’s en videobeelden die de dokters in Irak maakten, kwamen dankzij koeriers in Brussel terecht. De meesten waren zogenaamde Human Shielders, activisten die uit solidariteit met de Irakese bevolking als menselijk schild in Bagdad verbleven. “In het begin waren ze met een vijftigtal. Tijdens de oorlog is een aantal vertrokken en zij stuurden ons hun pakjes op. Zo hebben we ook een achttal video-cassettes ontvangen die in de Verenigde Staten, Londen en Parijs waren gepost”.

In feite hebben de Belgische artsen in Bagdad op het randje van de legaliteit gebalanceerd. Ze opereerden als media-activisten in de schemerzone tussen medisch en journalistiek werk. Bert De Belder: “waren ze als ngo gegaan, dan hadden ze een boel vergunningen moeten regelen. Waren ze als journalisten gegaan, dan hadden ze toestemming moeten vragen aan het ministerie van Informatie. Nu hebben we gezegd: we gaan en we zien wel”.

“De Irakezen wisten eerst ook niet goed wat ze met de dokters moesten aanvangen. Geert heeft één incident gehad. Maar dat heeft hij met een discussie die uren heeft geduurd, kunnen rechtzetten. Nadien hebben we ons afgevraagd wat we beslist zouden hebben als ze toen het land waren uitgezet?”

“Onze keuze was: werken in volle solidariteit werken met de Irakese bevolking, welke kritieken we ook mogen hebben op het regime. Dat is een andere opstelling dan Artsen zonder Grenzen, wij geloven niet in de medische neutraliteit zoals zij die vooropstellen”.

arch/ive/ief (2000 - 2005)