arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het verkiezingsinitiatief van de VRT-nieuwsdienst, “Doe de stemtest” heeft reeds voor heel wat commotie gezorgd. Zowel in de trein, op café, op het werk, alsook binnen de gevestigde politieke partijen is het vaak onderwerp van verhitte discussies.

Van diegenen die reeds de test hebben gedaan, lijkt de meerderheid zich te verbazen over het behaalde resultaat, zijnde het stemprofiel. Personen die zich vinden in het profiel zijn nauwelijks aan het woord, terwijl de anderen zich distantiëren d.m.v. van de argumenten van “onwetenschappelijkheid”, “onvolledigheid”, “tendentieuze vraagstelling”, “weinig nuancering”, enz.

Diegenen die zich niet in het stemprofiel kunnen vinden, voelen zich op een of andere manier door de VRT-nieuwsdienst beetgenomen. Het gevoel overheerst dat het ideaal van de “objectiviteit” niet is benaderd, of althans dat men het de bevolking als dusdanig heeft voorgehouden terwijl het er in wezen niet was.

En ja, men kan zich inderdaad de vraag stellen of dit initiatief bedoeld is om “objectief” te zijn. Zij die menen van wel, vormen waarschijnlijk de groep van de “verbaasden” en “teleurgestelden”. Zij veronderstelden dat de omkadering met professoren (de heren Deschouwer en Walgrave), plus de vermoede “neutraliteit” van de initiatiefnemers (de staatsnieuwsdienst!!!), de noodzakelijke en voldoende garantie was voor die verhoopte “objectiviteit”.

De critici, en dus zij die menen dat objectiviteit in de verre verten niet de doelstelling was, hadden het reeds snel door bij het bekijken van het programma: het entertainmentgehalte bereikte dat van VTM op z’n best! Maar men hoefde zelfs de televisie niet open te doen om tot deze vaststelling te komen. Indien we entertainment o.a. kenmerken als het op een weinig rationele manier tegemoetkomen aan de verwachtingspatronen van de bestemmeling met als doel die te behagen, stel ik vast dat men op de ondersteunende website van “Doe de stemtest”, met name http://www.vrtnieuws.net, geregeld tegemoet is gekomen aan het verwachtingspatroon van de entertainment zoekende bestemmeling. Ik meen dit vooral te lezen in het “normaliserende” taalgebruik i.v.m. de voorstelling van de verschillende partijen en lijsten die tijdens de verkiezingen opkomen.

De entertainerzoeker zoekt bevestiging van zijn verwachtingen en dus van zijn wereldbeeld. Het behaaglijke zit hem dan in het feit dat men geschreven vindt wat men reeds op onkritische en ondoordachte wijze vooronderstelde, m.a.w. in het feit dat men z’n vooroordelen bevestigd vindt door een instantie die “onverdacht” (of “objectief” of “neutraal”) is (de VRT-nieuwsdienst). Die vooroordelen zijn grotendeels maatschappelijk geconstrueerde ideeën geproduceerd door de machthebbers en gereproduceerd door die hen ideologische reproductieapparaten, waaronder de media.

De vooroordelen die de VRT-nieuwdienst bevestigt (en daarmee dus reproduceert) zijn o.a. de idee dat er slechts enkele politieke partijen zijn die waard zijn om op te stemmen, met name de heersende partijen (zowel die van de meerderheid als van de oppositie). Over de andere, kleine partijen of lijsten geen woord. Daarmee spreekt de VRT de “publieke opinie” naar de mond, want die acht die kleine formaties toch totaal onzinnig. Op dergelijke onbenulligheden stemmen is een verloren stem, luidt het vaak.

Een ander te reproduceren vooroordeel betreft specifiek de lijst Resist. Op de voornoemde website staat Resist onder de noemer “Andere Vlaamse partijen en lijsten”. Na lectuur van de voorstelling van de lijst, viel de vooringenomenheid onmiddellijk op.

1. Met de zin “De Arabisch-Europese Liga en de extreem-linkse PVDA bundelen de krachten op 18 mei …” maakt men de PVDA opnieuw verdacht. Het adjectief “extreem-links” gebruikt men om het daaropvolgende substantief verdacht te maken, uit te sluiten, te minachten, enz. Misschien daarom ook dat er over slechts één “extreem-linkse” partij (namelijk de PVDA) wordt gesproken. De VRT schrijft niks over bijv. trotskistische initiatieven, enz. Het adjectief heeft dus een abnormaliserende functie, maar wat dan te denken van het Vlaams Blok die op dezelfde site voorgesteld wordt zonder enige verwijzing naar het extreem-rechtse karakter. Hier betekent het weglaten van het adjectief “extreem-rechts” het normaliseren van een fascistoïde partij.

2. Men schrijft vervolgens: “De oogst aan politieke mandaten [voor de PVDA] is pover: een Antwerps provincieraadszitje en enkele gemeenteraadszitjes in Genk, Hoboken en tot vandaag in Zelzate.” De VRT als op en top VLAAMSE zender doet ogenschijnlijk niet meer de moeite om eens een blik te werpen over de taalgrens, want anders had men gezien dat de PVDA ook in Herstal enkele politieke mandaten heeft kunnen bemachtigen.

3. Tenslotte blinkt de beschrijving uit in volgend vooroordeelbevestigend taalgebruik:
- Vooreerst het woord “pover” in boven geciteerde zin;
- “OMSTREDEN (?) boegbeeld van de AEL is de LIBANESE BELG (?) Dyab Abou Jahjah.”
- “In augustus 2002 DREIGT (?) Abou Jahjah ermee met een Arabische lijst op te komen bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006.”

Na de VRT-nieuwsdienst hierover te hebben bericht, kreeg ik gisteren van een medewerkster volgend antwoord:

Beste,
Onze excuses als we u voor het hoofd hebben gestoten, dat was zeker niet
onze bedoeling. Noch hebben we bewust voor 'gekleurd' taalgebruik gekozen.
We gaan de tekst zeker herbekijken met uw opmerkingen in het achterhoofd.
Vriendelijke groeten
Eva Van dyck
vrtnieuws.net

Met het taalgebruik van de VRT is het al geruime tijd pover gesteld. Accuraatheid en objectiviteit zijn niet meer aan de orde van de dag en het niveau is dan ook stilaan belabberd. Alhoewel niet goed, toch is het nog altijd minder slecht gesteld met onze openbare omroep dan met de media in de US. Daar bestaat helemaal geen persvrijheid en wordt de informatieverstrekking totaal beheerst door de corporaties.

Wat AEL betreft, vermoed ik dat er afspraken bestaan met de regering om deze groepering in een slacht daglicht te stellen teneinde ze klein te houden. Dat lijkt ten dele te werken. Allochtonen behoren in belangrijke mate tot de zwakste groep in onze samenleving. De zwakste groep is dat niet voor niets, maar vooral omdat die groep het minst bekwaam is om voor zichzelf op te komen. Allochtonen zijn voor nieuws over hun eigen groep aangewezen op de media van de autochtonen met als gevolg dat het vrij gemakkelijk is deze groep te verdelen.

Het effect wat desinformatie heeft op mensen is dat de kijkcijfers dalen. Mensen verliezen hun motivatie om te kijken als men te vaak met leugens geconfronteerd wordt. Tijd is nog altijd geld en het is dan ook tijdsverlies om naar tv te kijken zonder daar iets aan te hebben, terwijl men op internet zijn tijd op een interessante en productieve manier kan besteden.

Gelet op het taalgebruik en de toon die bepaalde journalisten aanslaan, is het duidelijk dat er binnen de VRT-nieuwsdienst eveneens racisme, xenofobie en islamofobie aanwezig is.

De beste manier voor politici om hun machtsgreep op de bevolking te versterken is voor brood en vooral spelen te zorgen. Als de bevolking zijn 'spelen', zijn entertainment heeft, dan doet men daarmee wat men wil.