Boekbespreking:

Wat het anticommunisme vroeger was, is het anti-islamisme tegenwoordig. Het is een verbodsdenken dat maakt dat je over alles wat met de islam te maken heeft, best geen goed woord zegt. Ligt daar de verklaring voor de hetze die een deel van de pers tegen de opkomst van AEL en Dyab Abou Jahjah gevoerd heeft ?

Ondertussen is de AEL samen met de PVDA en enkele onafhankelijken scheep gegaan in 'Resist' dat op zaterdag 12 april in Antwerpen zijn eerste verkiezingscongres hield. Over dit congres schreef "de pers opvallend mild", stelde het PVDA-weekblad Solidair van 16 april. "De Standaard, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg ... Allemaal brachten ze verslag uit (...). De Morgen vond er een 'serene en ludieke sfeer' en brengt enkel in de marge een negatief-kritische noot."

Meer dan de verslagen van het congres was het echter de op zaterdag 12 april door De Morgen gepubliceerde open brief van Kruithof, Goeman en co, die discussies uitlokte, met name op de website van Indymedia en via emails. "Resist lokt zeer veel discussie en debat uit binnen de 'progressieve beweging'" meldde een Indymedia-nieuwsbrief van 14/04. En dat is niet slecht. Links moet het hebben, niet van stalinistische unanimiteit, maar van kritische dialoog.

* Cultuurschok of cultuur-openbaring ?

Die dialoog, dat debat is er met de komst van Dyab Abou Jahjah alleen maar intenser op geworden. Terwijl in de VTM- en VRT -tv-journaals - zo leert een nieuwe UIA-studie - het aandeel van het buitenlands nieuws de jongste tien jaar "spectaculair daalde" (DS, 17/04), brengt de ex-Libanees met zijn panarabische visie opeens de wijde wereld (of toch op zijn minst de Arabische) het provincialistische Vlaanderen binnen. De verbinnenlandsing van de buitenlandse problemen, noemden bange wezels dat; dezelfden die er nooit probleem in zagen dat Israëlische diamantairs in Antwerpen Afrikaanse bloeddiamanten verhandelden.

Nu een cultuurschok, geeft het voor sommigen wel. Of niet ? In het zopas door EPO uitgegeven boekje "Resist, veel meer dan een cultuurschok" lezen we van PVDA-ster Zohra Othman dat toen zij "de eerste keer naar Antwerpen reisde, het was alsof ik in een wereldstad aankwam. Ik zag er al die nationaliteiten rondlopen, (....)" Zelfde ervaring had ik toen ik als plattelandsjongen de eerste keer in Brussel kwam: waaw, hier had je de hele wereld. Was dat nu een cultuurschok (klinkt zo negatief) of een 'cultuuropenbaring' ? Wie een klein beetje nieuwsgierig is naar andere mensen en andere culturen, wie een klein beetje van wat menselijke verscheidenheid houdt, zal ook het nieuwe EPO- boekje met veel interesse kunnen lezen want je krijgt hier twee levensverhalen en levensvisies die ook los van de politieke aspecten ervan, de moeite van het ontdekken waard zijn.

"Resist, veel meer dan een cultuurschok" werd geschreven door Indymedia-medewerkers Han Soete en Christophe Callewaert. Het is een pocketboekje (ongeveer een handpalm groot), telt 94 pagina's en laat zich vlot in één adem uitlezen. Na 1,5 uur lectuur (en aanstrepen en nota's bijschrijven) weet je ten eerste waar Abou Jahjah voor staat en ten tweede hoe het is om als jonge Marokkaans/Belgische die van haar leven en dat van anderen iets wil maken, in dit land te leven en te werken. Ook het programma van Resist werd achterin het boekje opgenomen.

* De praktijk van Zohra versus de theorie van Dyab

Beginnen we, zoals in het boek, met Dyab Abou Jahjah (verder Dyab). Wat na de lectuur van zijn verhaal bijblijft is hoe internationaal-Arabisch Dyab wel gericht is. Vandaar dat zoals Stijn Oosterlynck in DIOGENE(S) al opmerkte, het antiglobalisme pas achteraan komt in zijn verhaal, net zoals het sociale. En dan hebben we het nog niet over zijn theorieën zoals die over normen en waarden, waarover zo dadelijk meer. Soms wordt Dyab "behoorlijk abstract".

Het contrast met het verhaal van Zohra Othman (verder Zohra) is dan ook groot. Zij heeft het veel meer over het "echte leven", het leven van werkende mensen. In haar verhaal zullen de meeste lezers zich makkelijker herkennen dan in de panarabische droom van Dyab. Zohra schrijft bv. dit: "Studeren was ontsnappen. Van week tot week leven met dat kleine loon en die voortdurende onzekerheid, afhankelijk zijn van een patroon die de fabriek kan sluiten zodat je gewoon op straat komt te staan: je wil daar uitgeraken. Mijn moeder heeft dat altijd heel sterk benadrukt. Studeer want dat is de manier om een beter leven te hebben." Voila, dat is uit het leven gegrepen.

* Dyab: "Het Arabische nationalisme is geen racistisch nationalisme"

Hoe theoretisch soms ook, het 'discours' van Dyab is de moeite om kennis mee te maken.

Hij begint met te vertellen hoe hij voor de socialistische vakbond werkte maar daar te horen kreeg dat hij zijn mond moest houden. Moet je natuurlijk niet bij Dyab mee afkomen. Na het ABVV belandde hij bij de Federatie voor Marokkaanse Verenigingen waar hij de afhankelijkheid van subsidies (van het kabinet Anciaux dan nog) leerde kennen. Waarna via enkele tussenstappen AEL werd opgericht, "een nationalistische beweging met een moslim-democratische inspiratie."

Opgroeien deed Dyab in Libanon, "in de Arabische wereld" noemt hij hetzelf. "Tot ik vier jaar was, woonde ik in Hanin, een dorpje met zo'n drieduizend inwoners, aan de grens tussen Libanon en Palestina. Hanin was omringd door vier andere dorpen die collaboreerden met de Israëli's."

De Libanese burgeroorlog, Dyab maakte hem als jongen mee. Toen er een einde aan kwam, in 1991, wou hij weg uit Libanon. "Ik kan niet direct een reden geven waarom, maar wij hadden allemaal het idee dat we naar het buitenland moesten om iets van ons leven te maken. We zagen Libanon niet meer zitten. Je bent als generatie opgegroeid in een bepaalde context en die context verandert plots, maar je blijft wel bekeken worden als de generatie van de oorlog. "

Zelf bleef Dyab ook kijken vanuit zijn ervaringen in de lappendenken van volksgroepen die Libanon is. Een land waar de moslims afstammen van de Feniciërs terwijl de christenen van Libanon, in de woorden van Dyab "de echte Arabieren zijn, bedoeïenen die vanuit het Arabische schiereiland naar Libanon gekomen zijn. Ik gebruik dit vaak als voorbeeld om te illustreren dat het Arabische nationalisme geen racistisch nationalisme is. Wij, die dus eigenlijk geen echte Arabieren zijn, verdedigden het Arabische nationalisme terwijl de falangisten" (een extreem-rechtse christelijke partij, nvdr), "die de echte Arabieren van Libanon zijn, net dat nationalisme verwerpen. Zij voelen zich verbonden met het Westen en hebben daarom ook de kant van Israël gekozen, terwijl wij onze ogen richten op de Arabische wereld."

* Na de Chinezen de grootste natie ter wereld, met één taal, één cultuur

Even verder stelt Dyab dat hij "ervan overtuigd is dat we nu moeten streven naar één grote Arabische staat. De kernidee van het Arabische nationalisme is dat de Arabische eenheid absoluut noodzakelijk is om zich te bevrijden van het kolonialisme."

Zohra heeft het daar ook over. Zij geeft als volgt één van de belangrijkste argumenten voor zo'n Arabische staat: "De Arabieren vormen na de Chinezen de grootste natie ter wereld, met één taal en één cultuur." Dat is iets wat je niet vaak gesteld hoort worden. Maar ja, het zijn dan ook de Westerse landen (Frankrijk en Groot-Brittannië op kop) die er na de val van het Ottomaanse Rijk in 1918, alles aan deden om de Arabische wereld op te splitsen in kunstmatige, machteloze staatjes. "Ze creëerden kleine, zeer rijke petroleummonarchieën en daarnaast sterk bevolkte half-woestijnlanden. Zo hielden ze de Arabische natie onder de knoet. Verdeeldheid is altijd de troef van de uitbuiters geweest. Verdeel en heers. "

Zohra: "Als Marokkaanse voelde ik dat sterk, toen ik in Irak was en in Palestina. Het Arabische nationalisme is een progressieve kracht. Het wil de plunderaars en rovers buitenzetten, of die nu uit Amerika, Engeland of Frankrijk komen. En het wil komaf maken met de pro-westerse regimes. Het is niet meer dan logisch dat de Arabische bevolking over de eigen rijkdommen wil beschikken en die niet in handen wil laten van Exxon-Mobil, BP-Amoco, Chevron-Texaco of TotalFinaElf."

* Dyab over 'normen en waarden'

Een theoretisch maar belangrijk aspect in het denken van Dyab is het onderscheid tussen normen en waarden. Dyab: "Wij maken onderscheid tussen waarden en normen. Normen zijn de objectieve elementen. Normen moet je vastleggen in de wet en iedereen moet zich daaraan houden. Waarden zijn de subjectieve elementen.

Ik wil zelf bepalen welke cultuur ik beleef, ik heb niet iemand nodig die naar mij komt en zegt: 'Assimileer je en neem onze waarden over.' Dat is onderdrukking.

Laat de mensen vrij. Ze zullen zelf wel nemen wat ze willen. Het enige wat iedereen verplicht moet respecteren, zijn de objectieve normen. En die moeten vastliggen in de wetten. Zo bescherm je niet alleen de etnische minderheden maar ook alle andere subgroepen. (...)

Wat verderop stelt Dyab dat "door altijd maar over die zogenaamd afdwingbare waarden te beginnen, je de rechtsstaat ondermijnt omdat er dan ergens een ondefinieerbaar stelsel bestaat naast de bestaande wetten, dat eveneens afdwingbaar zou zijn. In mijn privé-leven pas ik de islamitische voorschriften toe: ik drink geen alcohol, ik bid, ik vast tijdens de ramadan. Dat is mijn persoonlijke keuze, voor mij heeft dat een waarde. Maar ik kan toch nooit eisen dat het afdwingbare regels worden voor iedereen? Het zijn dingen die gelden voor mij als moslim, net zoals de katholieken ook bepaalde voorschriften hebben die alleen voor hen gelden."

* Altijd ook sociaal gericht

Dyab heeft het uiteraard ook over de achteruitgestelde positie van allochtonen in Europa (zie onze vroegere tekste daarover), over de rol van de Arabische taal (idem), de 'verborgen agenda' die er vaak achter AEL gezocht wordt enzoverder.

Over het sociale luik van AEL zegt hij onder andere: "Ons eisenplatform was altijd al ook sociaal gericht. We spraken over tewerkstelling, huisvesting en onderwijs. Dat is eigenlijk drie kwart van ons eisenplatform. RESIST! heeft het over faillissementen van bedrijven en over de gevolgen van de oorlog voor de arbeidersklasse in het binnenland. Dat waren misschien geen prioritaire thema's voor ons, maar ze waren wel altijd belangrijk. Iedereen die van arbeid moet leven, wordt geraakt als bedrijven failliet gaan en dat geldt ook voor onze gemeenschap. Mensen zullen hun job verliezen. Dat is negatief voor de gehele maatschappij maar dat is extra negatief voor mensen die zo al tot de kwetsbaarste groep van de maatschappij behoren."

* "Het brede publiek heeft niet die sektarische reflexen"

Denkt Dyab dat hij bij de verkiezingen verkozen zal raken ? Hij weet het niet. "Een zetel zit er in, maar dan moeten we hard werken. Ik denk er zelf niet zo veel over na. Ik mik op 30.000 stemmen in de provincie Antwerpen. Dat is niet genoeg voor een zetel, maar dat is genoeg voor een statement. 30.000 mensen in die provincie hebben dan op een lijst gestemd met een strijdbare boodschap en met aan de kop de AEL, de organisatie die op dit moment het meest onderdrukt en gecriminaliseerd wordt."

Over de samenwerking met de PVDA, zegt hij dat die er "toevallig gekomen is. Ze is begonnen in het kader van het antioorlogsplatform waar we ontdekt hebben dat we dezelfde standpunten deelden over wat onze houding tegen de oorlog moet zijn en waarom we tegen de oorlog zijn. (...) AEL is gecriminaliseerd. De PVDA is gemarginaliseerd. Ofwel brengt de samenwerking dat de PVDA ook gecriminaliseerd wordt en de AEL gemarginaliseerd, ofwel zullen we juist die twee mechanismen kunnen doorbreken. Ik bekijk dat positief. Ik zie dat de PVDA nu media-aandacht krijgt, wat in de mainstreampers nooit het geval was. Veel mensen gaan omgekeerd ook vaststellen dat AEL geen banden heeft met moslimfundamentalisten: 'Als ze met die atheïsten van de PVDA kunnen samenwerken, zullen ze wel niet zo fanatiek zijn.' Natuurlijk gaan sommigen afknappen op die samenwerking, maar dat zijn mensen die bepaalde agenda's en posities hebben, tegen AEL of tegen de PVDA. Eigenlijk zijn dat maar kleine kringen. Het brede publiek heeft niet die sektarische reflexen van 'Ah, niet met die, want die zijn van de PVDA of die zijn van de AEL'. Ik ben ervan overtuigd dat het kan werken."

* Zohra: "Als arbeiders gelijk zijn wanneer ze op straat worden gezet,waarom zouden ze dan niet gelijk zijn in de strijdbeweging?"

"We zijn naar België gekomen in 1971. Ik was toen drie jaar. Van Marokko herinner ik mij niets meer. Soms wordt er thuis nog over Marokko verteld, maar het roept helemaal niks meer op. Mijn vader heeft eerst een tijdje in Vilvoorde gewerkt in een kleine fabriek die nu niet meer bestaat, daarna op een kleine scheepswerf in Kruibeke." Zo begint Zohra Othman haar levensverhaal.

Haar jeugd in een arbeidersgezin, deed haar inzien dat "er meer was dan een 'cultuurschok'. Er is in de eerste plaats een klassenprobleem. Ik voelde dat, ik zag dat, maar het is de PVDA die me heeft verklaard hoe kapitaal en arbeid onverzoenlijk tegenover elkaar staan. Als de bazen een fabriek sluiten, is iedereen gelijk. Het maakt niet uit of je als arbeider van Belgische, Turkse, Poolse of Marokkaanse afkomst bent. Mijn vader is niet afgedankt als 'Marokkaan' maar als arbeider. Omdat elders meer winst te rapen viel. Ze worden allemaal afgedankt, allemaal geconfronteerd met dezelfde angst zonder inkomen te vallen, allemaal slachtoffer van die winstzucht. Als de arbeiders gelijk zijn wanneer ze op straat worden gezet, waarom zouden ze dan niet gelijk zijn in de strijdbeweging?"

Vooraleer bij de PVDA te komen, 'passeerde' ook Zohra bij de 'socialisten', de 'jongsocialisten'. Het werd ook voor haar een ontgoocheling. "Ze hebben geen ideologie meer, dus welk socialisme zouden ze de mensen nu nog meegeven als voor hen socialisme evenveel betekent als telkens weer de kant van de werkgevers en van 'de markt' in bescherming nemen ?"

* De 1,2 miljoen handtekeningen van 'Objectief'

Stage liep Zohra "in de advocatenpraktijk van de Bres in Antwerpen. Raf Jespers, die de Bres leidt, legde me uit dat de advocaten van de Partij Van De Arbeid geen advocaten zijn als de anderen. 'Wij zijn politiek geëngageerde advocaten. Wij werken voor de gewone mensen. Wij voeren politieke processen om effectief veranderingen af te dwingen in de situatie van de arbeiders, we staan hen bij in de klassenstrijd. (...)

Het was begin jaren negentig en in Antwerpen waren er na de grote doorbraak van het Vlaams Blok in 1991, verkiezingen voor een Migrantenraad. Het werd voor haar een kater van formaat. De ploeg van gemotiveerde mensen werd door "het stadsbestuur met administratieve pesterijen grondig kapotgemaakt."

In de uitleg daarover schrijft ze dit over de campagnes tegen het Vlaams Blok: "Die waren allemaal zo 'uiterlijk'. We gaan eens met z'n allen naar de kapper en kopen een nieuw stel kleren en dan zullen we ons allemaal beter voelen en zullen de samenlevingsproblemen vanzelf verdwijnen. En je voelt je natuurlijk wel beter als je pas uit bad komt, maar fundamenteel verandert er niets."

De ervaring van de Migrantenraad leerde Zohra "dat je dingen maar kan veranderen als je op je strepen staat, als je mensen organiseert, als je aan krachtsverhoudingen werkt. Filosoferen help niet, een vuist wel. Die vuist was Objectief 479.917. Uiteindelijk verzamelde Objectief 1,2 miljoen handtekeningen. Een krachttoer. In feite was dit het grootste en serieuste statement ooit in België over dit thema. Eén op tien Belgen tekende voor 'volledig gelijke politieke en sociale rechten voor migranten'. We zijn die grote stapels handtekeningen met een gerechtsdeurwaarder gaan afgeven bij premier Dehaene. Maar de regering heeft er niks mee gedaan, volstrekt niks."

* De UFO's na de 'Witte Mars'

Als advocate van Tiny Mars leerde Zohra de problematiek van de kinderen van ontvoerde en mishandelde kinderen kennen. Ze schrijft dat als "de PVDA niet had leren kennen, ik me machteloos gevoeld zou hebben tegenover zoveel onrecht. Alleen kan je niets doen, met individuele hulpverlening dweil je met de kraan open. "

Tegenover de witte mars heeft ze "iets dubbels. Ik vind dat veel progressieve mensen daar in de fout zijn gegaan door niet onmiddellijk in te zien hoe belangrijk die beweging was. Die ouders waren al jaren bezig met hun strijd. Niemand stond daar bij stil. Als ik denk aan ons gezin en me voorstel dat daar iemand zou van verdwijnen en niemand die je helpt zoeken... Waanzinnig. Decadent. Kinderen verdwijnen en het leven gaat gewoon door. Als ouder word je dan geconfronteerd met politiemensen die je uitlachen of die zeggen dat je je kind zelf ontvoerd hebt. Die, om dat te bewijzen, je hele privé-leven overhoop halen. Die met heel hun rechtsapparaat je leven binnendringen. Je huis wordt doorzocht, je telefoongesprekken worden geanalyseerd. Maar bij de ontvoering van de kleine Anthony uit de steenrijke kapitalistenfamilie Declerq werd het hele apparaat onmiddellijk ingezet. De procureur zat de hele dag bij die mensen thuis. Het is een gerecht in dienst van de rijken. Ik vind dat er zo'n soap gemaakt wordt van die hele zaak. Je krijgt nu een strijd tussen believers en non-believers, maar het enige wat de ouders willen is dat de waarheid bovenkomt. Het lijkt wel een discussie tussen mensen die in UFO's geloven en mensen die daar niet in geloven."

* "In dit systeem wordt alles koopwaar, zelfs kinderen"

Zohra plaatst de ontvoeringen van kinderen in een bredere contekst: "Het gaat erom dat in dit systeem alles koopwaar wordt, zelfs de kinderen. In Thailand, Latijns-Amerika, Oost-Europa enzovoort moeten miljoenen kinderen zich prostitueren. Het is een industrie waartegen geen middelen worden vrijgemaakt om ze te bestrijden. De politie en het gerecht, de grote politici, rechters en generaals mogen of kunnen of willen niet optreden tegen degenen die betrokken zijn bij dergelijke misdrijven. De Amerikaanse minister Madeleine Albright zegt dat een half miljoen dode Irakese kinderen de prijs zijn die Amerika wil betalen om de controle over de olie in Irak weer in handen te krijgen. Als een kapitalist een winst van honderd procent ruikt, is geen misdaad hem te veel."

* Verheven kijk op "het volk"

Behalve over haar ervaringen in België, schrijft Zohra ook over enkele reizen naar het buitenland én over Marokko. In haar verslag over een reis naar het door de Israëli's belegerde Jenin, sluipt er vanuit haar revolutionair enthousiasme wel een fout, die de redacteurs Han Soete en Christophe Callewaert, er hadden moeten uithalen.

Zohra stelt: "Geen enkel volk, waar ook ter wereld, kan aanvaarden onder een bezetting te leven. Ook de Belgische bevolking heeft zich met alle middelen verzet tegen de Duitse bezetting terwijl de politici waren gevlucht of collaboreerden. Het is dankzij het volk dat België bevrijd is. "

Dat is de waarheid even 'geweld' aan doen. Als de Sovjetunie de nazi's niet in het defensief had gedrongen waarna de Amerikanen een paar jaar later Nazi-Duitsland van de andere kant, waren komen terugdringen, dan leefden we nu misschien nog onder de nazi's.

Dat de twee redacteurs van het boek, die opmerking van Zohra er toch niet uit haalden, is te verklaren vanuit hun ook al erg optimistische visie op 'het volk'. In hun inleiding schrijven ze:

"Wat de mythe ook beweert, de bevolking is zo goed als nooit medeplichtig. In België heeft minder dan 20% van de bevolking nog vertrouwen in de media. Ondanks alle 'nieuws'-propaganda om de terreur van de oorlog te verkopen als een morele plicht, blijft het volk sceptisch. Er is een kritische publieke intelligentie die de journalisten beter zouden respecteren. En met het vertrouwen van de bevolking in de Belgische politieke elite is het niet anders gesteld. Verkiezing na verkiezing steken misnoegde kiezers hun vinger op. In landen waar geen stemplicht geldt, vindt een groot deel van de bevolking het niet eens de moeite nog te gaan stemmen. Wie aanwezig was in Seattle of Genua, kan niet moedeloos worden. Wie meeliep in de betogingen tegen de oorlog, kan zich niet machteloos voelen."

Jammer genoeg garandeert het scepticisme van de meerderheid van de bevolking tegenover de instellingen en het enthousiasme van grote groepen betogers nog niet dat de bevolking zich dan ook daadwerkelijk voor 'het maatschappelijk goede' gaat inzetten. Ik blijf het de 'revolutionairen' voor de voeten gooien: het volk heeft - crisismomenten uitgezonderd - veel 'gewoner' betrachtingen, dan de wereld te verbeteren. En zelfs waar communisten aan de macht kwamen, zijn ze er niet in geslaagd om "de nieuwe mens" te maken. Een beetje realisme, beetje mensenkennis ... Het zou sommigen niet misstaan. Maar van den andere kant, als iedereen alleen maar realistisch zou zijn, zouden veel mooie dingen (zoals bv. het West-Europese sociale zekerheidsstelsel) nooit verwezenlijkt geworden zijn.

* En waarom zouden de Noord-Koreanen op de loop gaan ?

Een paar andere denkfouten in de tekst van Zohra betreft haar geloof dat "Bagdad ook zo'n symbool van verzet zal worden" (het boek werd afgewerkt op dag 1 van de oorlog tegen Irak) en haar vergelijking tussen Noord-Korea en Marokko. Over Noord-Korea schrijft ze dat het "één van de armste landen van de wereld is. Toch slagen zij erin iedereen gratis onderwijs en gezondheidszorg te geven. De levensverwachting bedraagt er 68 jaar voor de mannen en 74 jaar voor de vrouwen. Daar heb ik een derdewereldland gezien dat echt tot ontwikkeling komt dankzij het socialisme."

Daartegenover staat Marokko, een grondstoffen-rijk land, met veel landbouwgrond ook, plus strategisch gelegen "op de hoek van het Afrikaanse continent. En toch ontvluchten elke dag jongeren in wankele, zelfgemaakte sloepen het land. Ze spoelen dan aan op de stranden van Gibraltar. Hoe komt dat?" Goede vraag, maar waarom stelt Zohra niet ook de vraag waarom Noord-Koreanen hun land ontvluchten ?

* Hoe Hassan II zijn land corrumpeerde

Erg boeiend zijn de pagina's waarop Zohra het heeft over de onafhankelijkheidsstrijd in Marokko. Wist u dat ene "Abdelkrim in 1921 met een boerenleger standhield tegen een Spaans-Franse bezettersmacht van 200.000 soldaten" ? "De Fransen hebben 750.000 soldaten moeten sturen om komaf te maken met de 75.000 partizanen van Abdelkrim."

Zohra beschrijft ook hoe koning Hassan II met hulp van de Fransen de nationale beweging onderdrukte. "Dat ging gepaard met veel geweld en onderdrukking: beschietingen vanuit helikopters, verdwijningen, folteringen... Volksleider Jeannk Ben Barka werd in Parijs ontvoerd. Hij is gefolterd en vermoord. Het lichaam van Jeannk Ben Barka werd in zuur opgelost. Je kan dat vergelijken met de moord op Lumumba. Het imperialisme heeft wreedaardige regimes aan de macht geholpen om het volk te onderdrukken. De Belgische regering bracht Mobutu aan de macht in Kongo en in Marokko hielpen de Fransen koning Hassan aan de macht."

Nog volgens Zohra is in "Marokko meer dan de helft van de mensen analfabeet. Het schrikbewind van koning Hassan II heeft de bevolking eronder gehouden en verdeeld."

Dan vertelt ze iets dat me de harde verhalen doet begrijpen van een Marokkaanse vriendin over de grenzeloze corruptie van haar land én zijn bewoners. Zohra: "Ze hebben een systeem van corruptie opgedrongen aan de Marokkaanse maatschappij. Je kan alles krijgen, als je maar geld op tafel legt. Zelfs je buurman is je vriend niet, want ook hij is omkoopbaar. De solidariteit onder de bevolking wordt kapotgemaakt door terreur en corruptie. De mensen zijn verdeeld en ieder zoekt individueel voor zichzelf een oplossing. Mijn ouders zijn daar ook het slachtoffer van omdat hen alle middelen ontnomen werden zich te organiseren en te vormen en een strijd te ontwikkelen. Zij behoren tot een generatie die heel weinig over politiek praat, die weinig openlijk kritiek geeft op de monarchie. Ik moet er mijn ouders van overtuigen dat Hassan geen goede koning is."

* Progressieven zouden de antiracisten bij uitstek moeten zijn

Aan het eind van het boek heeft Zohra het over het samengaan van PVDA met AEL.

Zohra: "Wij hebben met de PVDA altijd het imago van een arbeiderspartij gehad. Maar nu komen de mensen ons vragen: 'Wat is dat met die Abou Jahjah'. Het schudt ons zelf ook wakker. Zo heb ik gemerkt hoe diep het racisme zit en hoe verdoken het soms is, hoe subtiel het zelfs bij progressieve mensen aanwezig is. Progressieven en internationalisten zouden toch de antiracisten bij uitstek moeten zijn. De meeste imperialistische oorlogen werden ingeleid door een racistische campagne. Mensen zijn niet zo maar bereid elkaar dood te schieten. Het racisme moet dienen al motief, die andere is geen mens maar een gevaarlijke islamist. Aan de vooravond van de Vietnamoorlog werden de mensen gek gemaakt tegen het gele gevaar.

De enorme hetze tegen de islam laat diepe sporen na. Bij alles wat ook maar iets te maken heeft met de islam, gaan sommigen op hun achterbenen staan: 'We mogen niet samenwerken met moslims, want wij zijn atheïsten'.

Maar wat ons bindt, is toch zoveel belangrijker! Als zij vanuit de islam tot de conclusie komen dat het imperialisme moet bestreden worden en wij maken de analyse vanuit een wetenschappelijke houding, het marxisme, dan hebben we misschien beiden een ander uitgangspunt, maar onze strijd tegen het imperialisme is wel dezelfde en dat is wat ons bindt."

* "Misschien heeft Dyab me wel van alles wijsgemaakt?'

De media brachten zelfs Zohra over AEL aan het twijfelen. "De berichtgeving bracht me toch even van mijn stuk. Het was de periode van de rellen in Antwerpen waarna we de volle laag kregen en dan kregen we nog dat artikel over de 'rellenmanager' uit De Morgen op onze boterham. Ik wist wel dat het een schandalig artikel was, maar die mediacampagne bleef maar duren en ik begon zelf te twijfelen. 'Heb ik Dyab niet te snel blindelings vertrouwd? Misschien heeft hij mij wel van alles wijsgemaakt?'

Gelukkig zijn we toen rond de tafel gaan zitten ter voorbereiding van de antioorlogsbetogingen van StopUSA en zijn die dingen opgehelderd. Roberto D'Orazio, de delegee van Clabecq, heeft het ook allemaal over zich heen gekregen. Toen vonden bepaalde intellectuelen het ook nodig kritische vragen te stellen: 'Waarom werd Zenner geslagen? Waarom zijn ze zo tegen de rijkswacht te keer gegaan?'

Telkens gewone mensen hun rechten opeisen, worden ze ongenadig aangepakt in de media. Dan trekken de intellectuelen hun handen ervan af. Dan gaat het vingertje de lucht in."

* "Met één maand oorlog in Irak verschaf je de mensheid drinkbaar water"

"We staan voor turbulente tijden. Hier hebben we dagelijks te maken met sluitingen, herstructureringen en werkritmeverhogingen. Elders voeren de multinationals oorlog om de controle over grondstoffen. Eén maand oorlog in Irak kost 24 miljard dollar. Daarmee kan je de mensheid drinkbaar water verschaffen. Daarmee kan je hier de bevolking een jaar lang gratis verzorgen, je kan 20.000 leerkrachten aantrekken, je kan de tewerkstelling en de diensten van de NMBS redden, de job van 12.000 Sabeniens redden. Die gigantische tegenstelling tussen wat de mensheid nodig heeft versus de winsthonger van een handvol multinationals, dat is onhoudbaar geworden.

Met RESIST! zeggen wij niets anders dan dat: werkmensen van de hele aardbol, sla de handen in elkaar, steek de borst vooruit en kom op voor jullie rechten. Dat is RESIST!, dat is verzet en daarin ben ik optimistisch."

** Kiezen voor creatieve, 'rendabele' vormen van verzet

Na lectuur van het boek bleef één uitspraak van Dyab nazinderen. Die waarin hij stelt dat hij hoopt dat "de Amerikanen in bodybags terugkeren uit Irak". Die uitspraak deed terugdenken aan de oproep van Red Kitten op Indymedia om van Bagdad een nieuw Stalingrad te maken. Gelukkig maar dat de Irakezen Red Kittens raad niet opvolgden. Een nieuw Stalingrad: zoiets wens je je ergste vijand niet toe, laat staan je vrienden (de gewone Iraki).

Nu is het niet de eerste keer dat we binnen Indymedia over dit soort standpunten overhoop liggen. Eerder haakte ik een tijd af omdat Han Soete door dik en dun de Palestijnse zelfmoordaanslagen tegen Israëlische burgers ('kolonisten' noemt Dyab hen) steunde. Maar wat hebben die Palestijnse zelfmoordaanslagen tegen Israëlische mannen, vrouwen én kinderen opgeleverd ? Zullen ze ooits iets opleveren, anders dan veel miserie ? De toestand voor de Palestijnen is er alleen maar op verslechterd. De aanslagen zijn immers juist dat wat de Israëlische rechterzijde nodig heeft om een getraumatiseerde Israëlische bevolking achter zich te houden. Met zo'n aanslagen blokkeer je alle hoop op een vreedzame oplossing.

* Waarom revolutionair geweld (meestal) zinloos is

Als ik het zo eens op een rijtje zet, dan vind ik zo meteen vier belangrijke redenen waarom mensen die aan een betere wereld willen bouwen, gewelddadige conflicten trachten te vermijden.

1) Geweld veroorzaakt altijd veel leed aan de tegenpartij waardoor het toekomstig samenleven vaak voor generaties bemoeilijkt wordt.

2) Een gewelddadige strijd brengt vaak niet de bekwaamste, maar de meest meedogenloze leiders aan de macht. Gewone politici zijn al vaak ongewoon sterk van macht bezeten maar leiders die via een bloedige strijd aan de top raken, dat is vaak dictatoriaal crapuul.

3) Wie een gevecht aangaat, vraagt zich best af of hij kan winnen. Anders moet je er niet aan beginnen. Als je dan kijkt naar de verpletterende militaire slagkracht van het trio USA/UK/Israël, dan weet je dat Europeanen en Arabieren het beter anders aanpakken. Ook de Europese defensiemacht van Verhofstadt is pure waanzin. Die leidt alleen maar tot een nieuwe bewapeningswedloop en tot de militarisering van de wereld.

4) Het belangrijkste argument tegen militair geweld komt vanuit de bezorgdheid over de groeiende menselijke mogelijkheden om het leven op deze planeet op allerlei manieren (nucleair, chemisch, bacteriologisch ...) voor lange tijd of zelfs definitief te ontregelen en kapot te maken. Mensen die geweld als een methode aanprijzen, moeten zichzelf echt eens "actualiseren", beseffen hoe erg het allemaal kan worden. Daarom ook dat Europa geen eigen groot leger moet bouwen, zoals Verhofstadt wil. Dit zal niet alleen ten koste gaan van de Europese sociale voorzieningen, het zal ook een vernietigende nieuwe bewapeningswedloop starten. Als er een Nobelprijs voor het domste idee zou uitgereikt worden, dan heeft de premier die zeker verdiend.

* Snugger verzet, rendabel verzet ...

Verzet als 'a way of life', zoals Dyab het omschrijft, dat is prima. "Het is juist in opstand te komen", zei Mao Tse Tung. Maar hoe kom je in opstand ? Openlijk of subversief ? Op de aloude gewelddadige manier of op een meer eigentijdse, creatievere wijze ?

Behalve militair kan er ook economisch verzet gepleegd worden. Het succes van een olie-euro zou de macht van de olie-dollar kunnen breken ... Boycott-campagnes tegen producten hebben al eerder bewezen impact te hebben ...

En er is ook educatief en cultureel verzet. Als het om de culturele kant gaat, hebben we het over het winnen van de 'hearts and minds', de harten en de hoofden van de bevolking. Maar die win je niet door geweld te prediken. Dat stoot de meeste mensen af. Terecht. Goed dat het merendeel van de bevolking voor een vredelievende aanpak is.

Dit alles wil nu niet zeggen dat de maatschappelijke strijd alleen maar tot woorden beperkt moet blijven. Racisten moet men bv. niet zomaar de boel op stelten laten zetten door hen bv. overal maar te laten betogen. Aan de vrijheid van meningsuiting en handelen zijn er grenzen. Maar principieel moeten democraten wel uitgaan van een geweldloze aanpak en dat in het besef van de vernietigende capaciteiten van het mensdom.

-------
"RESIST! Veel meer dan een cultuurschok" werd uitgegeven door EPO, Lange Pastoorstraat 25-27, 2600 Berchem; Tel: 32 (0)3/239.68.74; Fax: 32 (0)3/218.46.04; E-mail: uitgeverij@epo.be; http://www.epo.be; Isbn 90 6445 303 9

arch/ive/ief (2000 - 2005)