arch/ive/ief (2000 - 2005)

- 1 - Veroordeling van de aanval op Irak én van PVDA/AEL

Op maandag 31 maart zond Marc Ernst een e-mail met daarin volgend stukje over de oorlog om Irak, gepubliceerd in HRM News 77 (zie http://www.hrm.net). HRM News is een vijfwekelijkse nieuwsbrief van HRM Net en telt ruim zevenduizend abonnees, meestal personeelsmanagers.

"Het spreekt voor zich dat HRM News tegenstander is van de Amerikaanse agressie tegen Irak. Niet enkel omdat deze handelswijze ronduit imperialistisch is en een ernstige inbreuk op het internationaal recht, maar ook omdat oorlog haaks staat op de waarden waar welbegrepen HRM en zijn betere beoefenaars voor staan. Net zo min als Irak het recht had om Koeweit binnen te vallen in 1990, hebben de Verenigde Staten noch enig ander land het recht om vandaag Irak (of een ander land) aan te vallen. Onze veroordeling van de Amerikaanse inval betekent uiteraard niet dat wij enige sympathie hebben voor het dictatoriale Iraakse regime. Maar vandaag is het beleid van Buch een veel grotere bedreiging voor de vrede in het Midden-Oosten en de wereld dan Saddam. Op http://www.hrm.net/nowar vindt u de petitie 'The people versus Total War Incorporated'. Ze is in België al door honderden mensen, vooral kunstenaars en intellectuelen, ondertekend. Ik ondertekende ze eveneens en stuurde ze naar President George W. Bush, Vice President Richard Cheney en de VS-Ambassade in Brussel. In Europa is ruim 80 % van de publieke opinie tegen deze oorlog, in de VS krijgt Bush nog maar de steun van 37 % van de bevolking. De aanhoudende druk van de publieke opinie in binnen- en buitenland is een beducht middelen om de VS-regering tot andere gedachten ten brengen (zie Vietnam). Niets doen, is schuldig verzuim en passieve medeplichtigheid. Dat heeft vooral de jeugd van dit land en elders goed begrepen. Ik ben ontroerd door hun actiebereidheid, generositeit en vredelievendheid. Al lijkt het me eveneens wenselijk dat ze zich, in bepaalde gevallen, wat minder op sleeptouw laten nemen door sommige 'rattenvangers van Hamelen' (van vooral PvdA en AEL-signatuur)."

Marc Ernst voegde er aan toe: "Ja ik kon het wederom niet laten om mijn aversie t.a.v. PvdA te ventileren. In mijn opvatting zijn het rode fascisten, en is en het ontmaskeren en bekampen van hun perfide ideologie een absolute noodzaak. Sommigen linksen, jij bent er een van, zijn m.i. veel te tolerant t.a.v. PvdA, - gebruiken twee mate en twee gewichten en zijn, bijwijlen, selectief verontwaardigd. In dat opzicht betreur ik dat je je Stalin-artikel niet publiceerde "omdat er momenteel andere prioriteiten zijn" (Irak)."

- 2 - Constructieve kritiek op heel de bollenwinkel, is welkom

Ik mailde Mark Ernst terug met de vraag (die positief beantwoord werd) zijn teksten te mogen opnemen zodat ik het volgende zou kunnen antwoorden:

1) In DIOGENE(S) werd al vaker het autoritaire karakter van de PVDA-ideologie aangeklaagd. We stellen daartegenover de visie van een vrijheidslievend socialisme.

2) Dat "het Stalin-artikel" niet gepubliceerd werd: dat was niet mijn artikel, maar één van Kris Merckx dat hij nu niet wou publiceren; ook al omdat het niet echt antwoordde op mijn kritieken aan de PVDA.

3) First things first. De linkerzijde in Vlaanderen staat te zwak om zich onder elkaar te gaan doodvechten. Het interessante aan de PVDA is dat ze wel degelijk een linkse analyse maakt en
dat ze - goed georganiseerd - er ook in slaagt acties zoals nu die tegen de Amerikaanse overval op Irak, mee op gang te trekken. Alleen hun finale oplossing, een autoritair communisme, dat is geen oplossing; dat hebben zowel Stalins Sovjetunie als Mao's China aangetoond. De vraag is echter wel: hoe moet/kan het beter ? Om op die vraag te antwoorden is het dan weer interessant om de discussie met de amadezen aan te gaan en bv. te vergelijken met een ervaring zoals die van de vreedzame weg van Allende in Chili die door het geweld van het eigen leger en de CIA kapotgemaakt werd.

Tot slot: naast het doel van het ontwikkelen van een onafhankelijk linkse mediakritiek, is het opzet van DIOGENE(S) ook steeds geweest om in het rechtse 'Vlaamse' mediaklimaat, als één van de weinige media die dit beogen, alle linkse krachten - gaande van ACV'ers tot anarchisten - aan bod te laten. Zelfs met rechtsdenkenden wordt de discussie aangegaan. Ik betreur het trouwens dat mensen zoals Karel De Gucht en Dirk Verhofstadt op eerdere pogingen om discussies met hen aan te gaan (respectievelijk inzake het optreden tegenover het Blok en inzake Verhofstadts boek 'Het Menselijk Liberalisme'), niet ingingen. In het licht van het bovenstaande vallen mijn soms kregelige reacties te begrijpen op vragen om deze of gene partij niet meer aan bod te laten komen. Daar zal ik nooit op ingaan. Constructieve kritiek op heel de rechtse en linkse bollenwinkel, is daarentegen welkom. mvg, JP Everaerts

- 3 - En ziehier dan toch een antwoord op de kritiek aan de PVDA

"Het toeval" wil dat we op 25 maart volgende e-mail ontvingen:

"Geachte heer Everaerts, De aandacht voor Stalin nav de vijftigste verjaardag van zijn dood, ook in DIOGENE(S) en de discussie daarover met de PVDA hebben me ertoe aangezet enkele gedachten die ik over dat onderwerp heb, op een rijtje te zetten. Ik begrijp dat de oorlog nu alle aandacht en energie opeist, maar aangezien dit stukje nu eenmaal geschreven is stuur ik het u toch maar op. Vriendelijke groet, C. Ducal"

Wel aangezien ook anderen blijven discussiëren over Stalin én omdat de vergelijkingen tussen Saddam Hoessein en Stalin, tussen Bagdad en Stalingrad, niet uit de lucht zijn, publiceren we hier de tekst van Charles Ducal.

* Stalin en de PVDA

Waarom blijft de PVDA Stalin verdedigen ? Uit blind geloof en fanatisme ? Of hebben zij daar redelijke argumenten voor ? Aangezien Stalin vaak het beslissende punt is waarop velen zich van deze partij distantiëren, zou ik enkele punten ter overweging willen geven.

1. Er bestaat aangaande Stalin een intoxicatieprobleem.

Wie dat niet erkent maakt het voor zichzelf onmogelijk, denk ik, om feiten en mythe uit elkaar te houden. De figuur van Stalin is niet alleen een studie-object van de geschiedschrijving, maar ook een propaganda-item van het anticommunisme. Op de spijker van Stalins monsterachtigheid is decennialang met zoveel verbaal en psychologisch geweld gehamerd dat er een consensus is ontstaan. Het gevolg is dat propaganda en onderzoek niet zuiver gescheiden zijn gebleven. Boeken en artikels die beweren wetenschappelijk onderbouwd te zijn, bevatten niettemin verzonnen cijfers en gegevens of gebruiken dubieuze en onbetrouwbare bronnen. De kritische weerstand hiertegen is gering aangezien deze publicaties verschijnen in een klimaat van vanzelfsprekendheid, waarin ze alleen maar bevestigen 'wat ieder zinnig mens immers toch weet'. In die sfeer worden 20 miljoen slachtoffers en van angst in hun broek kakkende Sovjet-functionarissen aanvaardbaarder geacht dan bijvoorbeeld de stelling dat de zuiveringen van '37-'38 tegen de wil van de partijleiding in ontspoord zijn. Voor de archieven één en ander rechtzetten, wees Getty al op de ontstellende onwetenschappelijkheid van werkwijze en bewijsvoering in allerlei 'klassiekers' van het anti-communisme. 'Klassiekers' die niettemin een belangrijke bijdrage leverden tot de consensus over Stalin. Is het dan niet redelijk die consensus kritisch te ondervragen ?

2. De consensus steunt op onzuiver materiaal én ze houdt een morele censuur in.

Het klimaat van vanzelfsprekendheid schept een situatie waarin degene die het courante Stalinbeeld aanvalt, een 'achtergebleven' zonderling of eenzame fanaticus wordt. Wat hij poneert komt niet terecht in een normale sfeer van luisterbereidheid en discussie, maar stuit op een haast automatisch moreel a-priori. Op het boek "Een andere kijk op Stalin" van Ludo Martens is voor zover ik weet nooit een ernstige kritiek gekomen waarin concreet op feiten, cijfers en bronnen van het boek werd ingegaan. De reacties bleven beperkt tot ongeargumenteerde oordelen in het beste geval, honende typeringen of schimpscheuten in het andere geval. Ik denk dat wie dit boek eerlijk wil wegen, bereid moet zijn zich te bevrijden van dat moreel a-priori.

3. De consensus maakt de discussie automatisch oneerlijk.

In een situatie waarin bijna iedereen van hetzelfde overtuigd is, herhalen media en uitgeverijen voortdurend hetzelfde verhaal. Degene die de PVDA-militant blind geloof verwijt, kan steunen op een stroom van boeken en artikelen. Die hoeft hij niet te legitimeren, maar kan hij rustig gebruiken als 'bron' van feiten en argumenten. Hij hoeft niet nederig te opperen: daar weet ik niet genoeg van, dat moet ik grondiger bestuderen. Als één of ander boek over Stalin niet solide lijkt inzake zijn bronnen en aanpak, wat zou het ? Er zijn er zoveel andere waarin quasi hetzelfde wordt beweerd. Er is met andere woorden niemand in de buurt om de vanzelfsprekendheid aan het twijfelen te brengen. Behalve misschien de PVDA-militant, met "Een andere kijk op Stalin" in de hand, een boek dat op voorhand niet als discussiewapen wordt erkend. Wie op voorhand gelijk heeft kan bij wijze van spreken de laatste krantenbijlage openslaan, er een bewering of citaat uitplukken en met gekruiste armen op een weerlegging wachten. Dat comfort heeft de PVDA-militant niet. Hij moet zich behelpen met die ene Martens of zelf de nodige tijd en energie spenderen om te bestuderen wat buiten de courante kanalen over Stalin is geschreven en een kleine specialist in de kwestie te worden.

4. Het is mogelijk dat Ludo Martens onzuiver omspringt met zijn bronnen, dat hij er uitplukt wat hij voor zijn 'gelijk' nodig heeft en zwijgt over wat hem niet goed uitkomt. Zelf heb ik twee keer zijn boek vergeleken met in de media opgehemelde 'standaardwerken' over Stalin: "Hitler and Stalin" van A. Bullock (zie De Morgen) en het hoofdstuk over de Sovjet-Unie van N. Werth in het "Zwartboek van het communisme" (zie Nieuw wereldtijdschrift). Mijn indruk was dat de beschuldiging over "het aanpassen van de bronnenkeuze aan een voorafbestaand beeld" in elk geval opgaat voor de auteurs van de twee zonet vermelde werken. Men vindt bij hen zo goed als geen tegensprekelijke bronnen, alsof die niet zouden bestaan of niet ernstig zijn. Bij Martens is er wel discussie tussen tegensprekelijke bronnen. Zijn bronnenkeuze is, voor zover een leek dat kan vaststellen, behoorlijk breed: politieke tegenstanders van Stalin zoals Trotski en Chroetsjov; een anti-communist zoals Conquest; auteurs van historische analyses zoals Lynn Viola, Getty, Kuromiya en Rittersporn; getuigenissen van activisten uit het geheim verzet tegen de kommunistische partij van de USSR, getuigenissen van militaire chefs over Stalin tijdens WO II; het onderzoek van een Canadese journalist naar de beeldvorming over de Oekraïnse hongersnood; getuigenissen van buitenlanders die jarenlang werkten in de Sovjet-industrie; de Stalinbiografie van I. Grey, een niet-communist; de werken van Lenin en Stalin zelf; allerlei partijdocumenten - om mij te beperken tot de drukst geciteerde.

Een veelheid van bronnen sluit het corrupt gebruik ervan niet uit, maar het zegt iets over de dossierkennis van Martens. Hier is iemand anders aan het woord dan de cliché-stalinist. Zoveel belezenheid weghonen of negeren overtuigt mij niet. Ik wil ze op fatsoenlijk weerlegd zien.

5. Het boek van Martens is niet het werk van een onafhankelijk vorser. Er zit veel retoriek en betoog in, de woordkeuze is zeer gekleurd en het verdedigt 'kameraad Stalin' nadrukkelijk. Het boek is dan ook niet als wetenschappelijk werk bedoeld, maar als politiek instrument voor de communistische beweging. Deze subjectieve laag stuit mogelijk tegen de borst, maar ze is geen argument tegen de feitelijke inhoud, de (gepretendeerde) objectieve laag van het boek. Als die laag vol leugens, verdraaiing en selectiviteit zou zitten, moet dat objectief worden aangetoond. Verontwaardiging over de retoriek of de 'ongelooflijke koppigheid' van de auteur is geen argument, ook niet na herhaling. Het loont bijvoorbeeld de moeite i.v.m. de zuiveringen het relaas van de feiten en de context bij Martens te vergelijken met de analyse van die periode door Getty, die een deontologisch streng historisch onderzoek nastreeft, maar er geen twijfel laat over bestaan hoe hij Stalin in menselijk opzicht beoordeelt (hij vergelijkt hem bijvoorbeeld met Eichmann).

6. Sommige lezers van Martens ervaren zijn betoog als het goedpraten van onmenselijkheid.

Een essentieel onderscheid tussen Martens en de meeste Stalin-geschriften is het uitgangspunt. Martens benadert de feiten niet vanuit de persoon of psychologie van Stalin, niet vanuit het lijden van de slachtoffers, niet vanuit de (westerse) visie op vrijheid en democratie van dissidente intellectuelen, maar vanuit het begrip klassenstrijd. Dat wil zeggen dat alle beslissingen, gebeurtenissen, ontsporingen en uitwassen in een politiek kader van onverzoenlijke tegenstellingen worden geplaatst.

De krachten die het socialisme in de Sovjet-Unie bedreigden - in binnen- en buitenland opererende tegenstanders, de westerse grootmachten, nazi-Duitsland, - spreken in zijn analyse sterk mee om het drastische van bepaalde maatregelen, het genadeloze van de repressie en de omvang van de ontsporingen te verklaren. Wie het boek aanvalt moet deze politiek-historische omkadering in de discussie betrekken. Ze is niet per definitie een goedkoop excuus om onmenselijke toestanden van tafel te vegen. Precies om zijn aandacht voor die context komt Getty bijvoorbeeld mij veel overtuigender over dan de sterk psychologiserende Bullock.

Ideologisch bekijkt Martens die klassenstrijd als communist: vanuit de anonieme massa van arbeiders en boeren, in termen van hun sociale en culturele emancipatie, hun weerbaarheid tegen de nazi-aanval, de verdediging van een systeem dat in hun belangen investeerde. Vanuit dat standpunt blijft terreur tegen onschuldigen terreur tegen onschuldigen, maar de vraag naar de noodzakelijkheid en onvermijdelijkheid van de repressie krijgt een andere kleur dan wanneer ze gesteld wordt door iemand die de zaak alleen bekijkt vanuit de slachtoffers van de repressie.

7. Hoe kan men de beoordeling van Stalin als definitief en onaantastbaar beschouwen gezien de Sovjet-archieven pas in 1991 geopend werden ? Hoe komt het dat allerlei cijfers en voorstellingen van zaken die door de archieven ontkracht worden, blijven verderleven in de media en de publieke opinie ? J.A. Getty en R. Manning bundelden een aantal opstellen van hen zelf en anderen met analyses over de periode van de zuiveringen op basis van die archieven ("Stalinist terror: new perspectives", 1999). Waarom is er zo weinig aandacht voor dit soort publicaties ?

Besluit: men kan van niemand vragen dat hij zijn standpunt over Stalin herziet op basis van "Een andere kijk op Stalin". Maar misschien zou het de linkse beweging vooruithelpen als Stalin een normaal onderwerp werd van studie en discussie, zonder dat er meteen gestigmatiseerd werd. Er bestaat immers wel degelijk materiaal om het als 'finaal' geïnstalleerde oordeel over Stalin te wantrouwen. (Charles Ducal)

- 4 - De onstabiele dictatuur van één man

Eerder dan de emotionele discussie aan te gaan over hoe "wreed" Stalins regime nu al dan niet was, blijft mij die ene vraag achtervolgen waar Ludo Martens geen antwoord op geeft. Hoe kwam het dat een systeem dat Stalin een kwarteeuw lang kon opbouwen - hij stond aan de top van ten laatste 1929 tot 1953 - zo snel in elkaar stuikte na de dood van de dictator ? Al in 1956 begon zijn vroegere getrouwe Chroetsjov, openlijk met de aanval op het Stalinisme. Wat voor een communisme is dat, waarin alles afhangt van het inzicht en het talent van één man ?

Dat het systeem ontstond en viel met die ene figuur, duidt er al op dat de dictatuur van het proletariaat via een dictatuur van Lenins partij verworden was tot de dictatuur van één man. Een dictatuur die jammer genoeg veel gelijkenissen ging vertonen - geen vrije vakbonden bijvoorbeeld, om dat fundamenteel recht van de arbeiders maar te vermelden - met zijn bruine tegenhanger, het nazisme. En door het vasthouden van de PVDA aan Stalin en het er niet van loskomen zoals de Socialistische Partij in Nederland dat wel deed, blijven we de erfenis van het stalinisme meezeulen.

Eén van de weinige positieve aspecten aan die erfenis, is dat ze ons er steeds aan herinnert, dat er ter linkerzijde mensen actief zijn die een systeem dat de sociale rechtvaardigheid wil realiseren (het communisme), willen doordrukken op autoritaire wijze zodat we in een nieuwe onderdrukking terechtkomen. (JP Everaerts)

- 5 - Het verschil tussen de dictatuur Europa en die van Saddam

Het laatste woord - althans deze week - is voor Eddy Daniëls die in één van onze mail-wisselingen, volgend interessant onderscheid maakte. Ik neem het hier op omdat het de discussie over dictatuur en democratie een eind vooruit kan helpen.

Daniëls schreef: "Er zijn twee levenssferen, de persoonlijke en de publieke. Het is perfect mogelijk om in je persoonlijk leven erg vrij te leven en toch in de publieke sfeer een hegemoniaal tot dictatoriaal regime te accepteren. Dat was zo met Griekenland onder Alexander de Grote: in de internationale politiek was hij de baas, maar de poleis mochten zelf de eigen stad in volle vrijheid besturen als ze maar een bepaald quotum soldaten leverden.

Mensen verdragen dat moeilijk, maar ik vraag me af of dat juist is. Europa wordt ook bestuurd door vijftien commissarissen die door niemand verkozen zijn, maar door regeringen aangeduid, waarna die regeringen beweren dat ze naar hen moeten luisteren. Er is geen hegemonialer systeem dan Europa, feitelijk een pure dictatuur. En toch wordt iedereen er beter van en voelen wij ons maar heel weinig in onze persoonlijke vrijheid bedreigd.

De ellende met dictaturen als die van Stalin of Saddam is precies dat ze de persoonlijke en publieke sfeer door elkaar mengen en daardoor tot gedachtencontrole komen. Hannah Ahrendt zegt dat zo'n regimes het debat versmoren door de mensen te atomiseren: iedereen wordt op zichzelf terug geworpen, de buurman durft niet met de buurman praten, de zoon niet met zijn vader enzovoort. Dàt is dictatuur, wat de VS doen is soms arrogante maar paternalistische bemoeizucht.

Ik geloof niet meer dat je paternalistische hegemonie moet bestrijden op dezelfde manier als gedachtencontrolerende dictatuur, maar ik zie nu wel dat Europa blindelings klaar staat om vanuit de eerste reflex zich in de armen te gooien van de tweede."

DIOGENE(S) 45 - mediadoc.diva@skynet.be

Ik lees je gedichten heel graag en je kent mijn moeder Patricia Lasoen wel een beetje
Maar ik heb me al vaak aan je ongelooflijke naïviteit op historisch vlak gestoord. Schoenmaker blijf bij uw leest.

"Op het boek "Een andere kijk op Stalin" van Ludo Martens is voor zover ik weet nooit een ernstige kritiek gekomen waarin concreet op feiten, cijfers en bronnen van het boek werd ingegaan", meen je te moeten beweren. Onzin natuurlijk!

Dat heb ik al op verschillende gelegenheden gedaan. Het is een negationistisch boek dat citaten vervalst en uit de context trekt (dat is flagrant en zeer evident met Trotsky), het materiaal van Getty (die zelf HEEL ANDERE opvattingen dan Martens vertegenwoordigt, zoek maar eens op internet) enorm selectief gebruikt.

Zeg dan eens wat Getty precies zegt he Charles, daar zwijg je zelf over... En met goede redenen.

Op deze site heb ik al meerdere malen heel wat zeer exacte cijfers gepost over het dodenaantal onder Stalin, met zeer onverdachte bronvermeldingen. Ik keer me zowel af tegen de nonsens à la Conquest als tegen de onzin à la Martens. OK, geen 20 miljoen, maar wel zo'n 800 000 geëxecuteerden plus een paar miljoen die omkwamen in kampen door honger, ontbering en dwangarbeid. Is dat niet voldoende beste Charles? Of kan je door de context te benadrukken om het even wat moreel goedpraten.

Er bestaan, naast de absurde anticommunistische popaganda van mensen als Robert Conquest of de auteurs van het 'Zwartoek van het communisme' WEL betrouwbare schattingen van de dodenaantallen, gebaseerd op serieus onderzoek. Een eerste basis werd gelegd door de marxistische historicus Roy Medvedev.

Het probleem met de meeste cijfers is dat het archiefonderzoek nog niet is afgerond, en dat het moeilijk is om bijvoorbeeld de slachtoffers van hongersnoden die het gevolg waren van Stalins onverantwoorde landbouwpolitiek, slachtoffers van de massale dwangarbeid (die trouwens voor een groot deel de sleutel was voor het economische succes van de jaren dertig...), mensen die in kampen in Siberië van honger, koude en ziekten zijn gestorven, en mensen die echt zijn geëxecuteerd. Het totale overzicht is dus zeer moeilijk en moet nog worden samengesteld. Hier enkel een paar voorbeeldjes die niet uit De Standaard of De Morgen komen:
- B.A. Abarmov & T.K. Kocharli, Ob oshibakh v odnoi knige, in: Boprosy istorii KPSS, 5, 1975 (twee sovjet-historici!): : in 1930 en 1931 werden resp. 115000 en 265800 families van rijke en middele boeren gedeporteerd.
- S. Swianiewicz, Forced Labour and Economic Development: An Enquiry intot the Experience of Sovjet Industrialization, Oxford, 1965, p. 39: voor WO II liet Stalin 7 miljoen dwanagarbeiders aan het werk zetten; ofwel 8% van de totale arbeidskracht in de Sovjetunie.
- R.W. Davies e.a., The Economic Transformation of the Soviet Union 1913-1945, pp. 27-28: in 1937 zaten 2,6 miljoen politieke gevangenen vast in kampen, werkkampen, kolonies en gevangenissen.
- A.N. Dugin, Gulag: Otkryvaia arkhivy, Na boevom postu, 1989; en ID., Stalinizm: legendy i fakty, in: Slovo, 7, 1990: officiële cijfers van de Sovjetunie zelf, gegeven door het ministerie van binnenlandse veiligheid: 789 096 mensen doodgeschoten wegens 'contrarevolutionaire misdaden' tussen 1930 en 1953, dus onder het absolute bewind van Stalin. Waarom zouden de Russen dat zelf gaan verzinnen?
- en zo kan ik nog tientallen exacte werken opnoemen, die heel goed uitleggen waarop ze hun cijfers baseren, en meestal is dat archiefmateriaal van Stalins administratie zelf.
- dat zijn er dus wel geen 20 miljoen zoals Robert Conquest beweerde... Maar het zijn er in elk geval meer dan genoeg: zeg maar minstens enkele miljoenen. Maar goed, de 'believers' zullen waarschijnlijk nooit overtuigd worden. Het doet me een beetje denken aan een documentaire met jonge nazi-skins die Auszwitsch bezochten samen met een oude joodse vrouw die het kamp had overleefd en daar ter plaatse nog steeds beweerden dat ze loog...

Daarnaast bestaan er duizenden en duizenden interviews, beeldmateriaal en andere getuigenissen van de Stalin-terreur, waarvan zeer vele al enkele jaren na Stalins dood in de Sovjetunie zelf werden gepubliceerd. Deze allemaal afdoen als westerse propaganda of vervalsingen van Chroetsjov, is gewoon pure waanzin.

Een progressief historicus

Eigenlijk is dit een non-discussie.
De essentie is dat heel wat 'regimes' en 'leiders' verantwoordelijk zijn voor 'heel veel slachtoffers.
Wie weet bv. dat er onder de Belgische kolonie meer dan 10 miljoen slachtoffers zijn gevallen, wie staat er vaak stil bij het aantal doden dat de Amerikaanse presidenten sinds 1945 op hun geweten hebben, etc...
Het gaat er gewoon over welke feiten '(over-)belicht' worden en welke feiten 'in de schaduw blijven of verduisterd worden in de media en in de geschiedenislessen.
Het klopt dus dat Stalin geen lievertje was. Maar zeggen dat hij op dat vlak uitzonderlijk slecht was, is ook belachelijk. De tsaren voor hem waren zeker ook geen lievertjes, maar daarvan herrinneren we ons waarschijnlijk vooral de pracht en praal, de schilderijen en een sprookje over Anatasia.

Ziezo, misschien een controversiele mening?
Daarmee wil ik niet zeggen dat de concentratiekampen van het derde rijk een detail in de geschiedenis zijn. Op zich was het systematisch en ‘wetenschappelijk' uitroeien van een specifieke bevolking wel nieuw en erg huiveringwekkend.
Wat er in de Sovjetunie is gebeurd, is ook niet schoon, maar moet gezien worden in zijn geheel andere context. Twee wereldoorlogen, revoluties, ontbering en een aanhoudende klassenstrijd.
Inderdaad een interessante vraag JPE " Al in 1956 begon zijn vroegere getrouwe Chroetsjov, openlijk met de aanval op het Stalinisme. Wat voor een communisme is dat, waarin alles afhangt van het inzicht en het talent van één man ? "

Ik zou daar erg graag het antwoord op kennen van de Stalin-specialisten (de voor en tegenstanders).
Dat is pas een discussie.

Een ongebonden studentje

Ja, de holocaust was erger, systematischer en barbaarser dan de misdaden van Stalin, en ja, onze Leopold heeft er waarschijnlijk veel meer dan Stalin laten afmaken, maar de ene massamoord wordt niet goedgepraat door de andere.
Het doelt heiligt de middelen bovendien niet als de middelen tegengesteld zijn aan het doel. Een communistisch systeem had een betere, vrijere wereld moeten zijn, geen systeem van dwang, censuur en geweld.

En dan wat Chroetsjov en Stalin betreft, die tegenstelling wordt hier enorm opgeblazen. De dictatuur werd onder Chroetsjov milder en minder extreem, maar in wezen bleef dezelfde bureaucratie aan de macht. Het systeem hing helemaal niet af van het 'talent' - in zekere zin was het dat ook - van de leidinggevende man (een zeer onmarxistische visie op de geschiedenis overigens die Ludo Martens hier vertoont), maar van de belangen van een groep gepriviligieerde bureaucraten die de beslissingen in naam van de arbeiders namen. Dat was zo onder Stalin en zo bleef het onder Chroetsjov.

Hoi,

Wat ik hier merk is dat er heel wat naast de eigenlijke Stalin-kwestie wordt gediscussierd...

Alhoewel we de massamoorden onder Stalin niet mogen ontkennen, noch minimaliseren is dit niet de essentie van de kwestie, maar eerder een gevolg ervan! Want waar de discussie ter linker vleugel nu eigenlijk om draait is niet "hoe veel mensen werden door Stalin vermoord?", maar "is het socialisme /communisme verwezenlijkt geworden onder Stalin?".

Op deze 2de vraag wil ik toch even kort dieper ingaan:
De discussie wordt, volgens mij althans, veel te snel afgeleid naar de persoon van Stalin, terwijl we als marxist onze klassenbenadering niet uit het oog mogen verliezen.
Welnu, wat zien we in de stalinistische maatschappij? Dat dit geen klassenlozemaatschappij is, zoals ze oorspronkelijk bedoeld was, maar een maatschappij waarin de arbeiders opnieuw onderdrukt werden. Ditmaal niet door de burgerij, maar door de bureaucratie! We mogen Stalin slechts zien als de verpersoonlijking van deze bureaucratische klasse, en niet als 1 enkele persoon.
De massamoorden die hier aan Stalin zijn toegeschreven vinden hun oorsprong dus eigenlijk bij de wijze waarop de nieuwe heersende klasse haar macht en staatsapparaat doordrukte in de S.U.
Zo bestond een groot deel van de slachtoffers uit de politieke oppositie (zowel links als rechts) in de S.U.
We kunnen overigens ook een gelijkaardige analyse maken voor het maoistische China.

Wat echter voor vandaag belangrijker is, is wat we moeten leren uit de Sovjet-Unie en haar degeneratie. We moeten een antwoord vinden op het de faling van het stalinisme, en een mogelijk antwoord is te vinden bij Trotsky (en andere trotskystische denkers), die tijdens zijn leven oppositie voerde tegen Stalin en de bureaucratie.
Spijtig genoeg blijven sommige linkse partijen zoals de PvdA een relativerende houding aannemen t.o.v. Stalin, terwijl zij als marxist zouden moeten inzien dat het stalinisme geen uitweg biedt naar een klasseloze maatschappij.

groetjes van Marduk

De hier boven aan het woord zijnde historicus doet precies waar Charles Ducal voor waarschuwt: op een volstrekt onwetenschappelijke manier met cijfers goochelen alsof deze periode in de geschiedenis van de Sovjet-Unie geen wetenschappelijkheid nodig heeft, enkel wat holle slogans en gehuil.

Je begint over de dodelijke slachtoffers tijdens de periode onder Stalin en komt dan plots af met een lijstje cijfers over totaal verschillende dingen:

* deportaties van boeren
* dwangarbeiders
* politieke gevangenen
* executies

Om daarna te besluiten dat iedereen die jou tegenspreekt (Charles Ducal bijv.) eigenlijk vergelijkbaar is met een nazi-skin.

Tja, zo gaan we er niet geraken. Maar dat was natuurlijk ook niet jou bedoeling. Dus laten we die hele discussie hier maar rusten.

Meneer Callewaert, u levert zoals gewoonlijk geen enkel argument tegen wat ik zeg. Als je iets onwetenschappelijk noemt, moet je kunnen zeggen waarom, anders is het demagogie.

Dit is natuurlijk geen 'gegoochel' met cijfers, het is een poging om gafragmenteerd cijfermateriaal - de resultaten van ernstig kritisch-wetenschappelijk onderzoek in archieven - op een rijtje te zetten, met precieze bronvermeldingen. Daarbij moeten we uiteraard onderscheid maken tussen de verschillende soorten slachtoffers, maar dood is dood uiteindelijk, net zoals het voor de Irakezen vandaag uiteindelijk weining zal uitmaken of ze nu het slachtoffer worden van de blokkade, een slecht verzorgde hartaanval omdat er geen medicatie meer is, 'collateral damage', 'een ongelukje met die smart bomb' of een bewuste strategie om zoveel mogelijk burgers te doden.

Holle slogans en gebrul??? Ik denk dat u aan psychologische projectiemechanismen leidt. Ducal is nog ter goeder trouw, maar uw apologie voor een barbaarse dictator is choquerend. De lezers zullen oordelen.

Zeg gewoon eens wat u echt meent: dat al die doden volgens u noodzakelijk en gerechtvaardigd waren in naam van het zogenaamde 'marxisme-leninisme'... Dat doet me denken aan andere politici die vinden dat als het doel juist is (zoals 'peace' en 'democracy'), een beetje doden gerechtvaardigd zijn.

Nee, u laat de discussie liever rusten. Dat is begrijpelijk.

Waar zie je die "apologie voor een barbaarse dictator"? Waar moeten de lezers over oordelen?

Dood is dood zeg jij. Bedoel je dan dat je er van uitgaat dat alle 7 miljoen dwangarbeiders waar je het over hebt, gestorven zijn?

Charles Ducal:
"Op de spijker van Stalins monsterachtigheid is decennialang met zoveel verbaal en psychologisch geweld gehamerd dat er een consensus is ontstaan."

Dat is precies wat jij doet. Iemand zet een piepklein vraagtekentje bij je cijfers en wordt meteen beschuldigd een fan te zijn van een "barbaarse dictator".
Jouw cijfers bewijzen gewoon niets. Bij de dodelijke slachtoffers van de oorlog in Irak tel je ook niet alle krijgsgevangen, de gewonden, ... Zoiets zou geen enkel serieus historicus aanvaarden. Als het over de SU gaat mag het blijkbaar wel.
En dat voor een assistent geschiedenis, foei! :-)

"Bedoel je dan dat je er van uitgaat dat alle 7 miljoen dwangarbeiders waar je het over hebt, gestorven zijn? "

Nee, maar een groot deel onder hen wel, door ondervoeding, koude, het harde werk. Ook daarover bestaan kritische studies - je kan overlevingscijfers van bepaalde kampen extrapoleren, maar dat is gevaarlijk.

"Jouw cijfers bewijzen gewoon niets. "

Zeg dan eens waarom? Neem dit eens bv. A.N. Dugin, Gulag: Otkryvaia arkhivy, Na boevom postu, 1989; en ID., Stalinizm: legendy i fakty, in: Slovo, 7, 1990: officiële cijfers van de Sovjetunie zelf, gegeven door het ministerie van binnenlandse veiligheid: 789 096 mensen.

Je apologie bestaat erin dat je hier gewoon niet on in wil gaan. Ofwel zeg je: "Dat was nodig om het socialisme op te bouwen" (standpunt van de PvdA), ofwel ontken je het cijfer zelf, wat is het nu?

JPE neemt de moeiten om een eerlijk en open dabt op te starten, en met verbazing stellen we vast dat er neen eerlijk en open debat op dreef komt. het is waar sommigen slagen er nog niet volledig in om hun koude oorlog complex volledig van zich aft werpen, maar ik ben verbaasd over het feit dat er min of meer eerlijkie discussie op dreef komt.
Zelfs de comments op de webist vallen in eerste instantie mee, geen gebrul, geen schelpartij, maar mensen die in debat willen treden over neen haast onmogelijk thema.

En dan is dan weer die ene Historicus die het niet kan laten om idereen de huid vol te schelden : Naïf, schoenmaker blijf bij Uw leest, onzin, negationist,....
Om vervolgens een tirade te geven van elkaar tensprekenden cijfers waarin appelen met peren worden vergeleken.

Misschien moet deze historicus zijn eigen raadgevingen aan volgen en zich in de eerste plaats toeleeggen op zijn specialiteit : de midddeleeuwen. Van die periode zijn alle documenten wel reeds openbaar en publiek, daarin heeft Jan alvast gelijk.

Om eerlijk te zijn ik vind het standpunt van Ducal zeer moedig en sluit mij daar gedeeltelijk bij aan.
Men kan van niemand vragen dat hij zijn standpunt over Stalin herziet op basis van "Een andere kijk op Stalin". Maar misschien zou het de linkse beweging vooruithelpen als Stalin een normaal onderwerp werd van studie en discussie, zonder dat er meteen gestigmatiseerd werd. Er bestaat immers wel degelijk materiaal om het als 'finaal' geïnstalleerde oordeel over Stalin te wantrouwen. (Charles Ducal)

Al was het maar om een goed keet te schoppen in de van vooroordelen vastgeroeste zichzelf progresief verklarenden gemeeenschap. :-)

Merci JPE voor deze moedig poging, al heb zeer veel vragen over de zin van dergelijk discussie in tijden van oorlog.

Ten eerste zat ik (of sommigen in mijn familie) tijdens die Koude Oorlog eigenlijk wel aan de 'foute kant' hoor. Dat was toen bepaalde andere partijtjes het verbond tussen Nixon en Mao steunden tegen de Sovjetunie en tijdens vredesbetogingenin de jaren zeventig en tachtig opriepen voor Belgische kruisraketten om ons tegen de 'sociaal-imperialisten' van de Sovjetunie te beschermen.

Jij zult net als ik daar wel als kindje hebben meegelopen. Mijn mama sympathiseerde toen met de Russen en jouw papa, die zij toen ook al kende, met de Chinezen en was dus tegen de Russen. Om maar even te zeggen ;-) Ik zie mezelf nog pro-Sovjetunie spreekbeurten geven in het middelbare ;-) Van Koude Oorlog-retoriek had ik alvast geen last.

"elkaar tensprekende cijfers waarin appelen met peren worden vergeleken"

Jullie kunnen dat blijven herhalen, maar die cijfers staan er, ze zijn wat ze zijn, en niemand slaagt er hier in ze te betwisten. Toon eens aan waarom ze elkaar precies zouden tegenspreken. Ik geef juist géén globaal cijfer of finaal oordeel omdat dat gevaarlijk is en nog niet wetenschappelijk werd berekend. Sinds 1991 zijn er ook wel wat meer documenten publiek geworden hoor, maar het onderzoek is nog volop aan de gang.