Irak-Mediawatch 22 (28/03): kranten: CIA loog; makkie ?, 2.000 apen, oorlogsmoe?

Op de cover van La Libre van 28/3 staat de oorlog tegen Irak centraal, maar dan wel van uit Brits- Amerikaans perspectief. Grote titel: "Bush et Blair se résignent à une guerre dure et longue". Daaronder een foto van een kolonne voertuigen van "de coalitie", ergens in de woestijn.

Binnenin krijgen we in drie (geografisch) delen de krijgsverrichtingen: "déploiement au Kurdistan" (Amerikaanse para's er, p 2), het strijdtoneel in het Iraakse centrum (over de lessen die Saddam trok uit zijn nederlaag in 1991) en "contre-le-montre dans le sud de l'Irak". La Libre gaat ook in op het verhaaltje van Tony Blair over geëxecuteerde Britse gevangenen, hetgeen door de Irakezen ontkend wordt. Nog in het zuiden is er de "urgence humanitaire à Bassorah" (Basra, p. 5).

La Libre kijkt ook vooruit naar het post-Saddam tijdperk. Zal Amerika meester worden van het oliespel vraagt Vincent Slits zich af (p. 6). En hoe zit het volgens Slits met de kansen van de Frans-Belgische "oliereus" TotalFinaElf ? Wordt diens positie niet verzwakt door de afzijdigheid van Frankrijk ? Of beschikt TotalFinaElf over andere troeven (zijn kennis van het terrein bv.) die het een voorsprong geven op de Amerikaanse firma's ?

Ondertussen wordt steeds meer gesproken over hoe Amerikaanse multinationals - waaronder het via Dick Cheney bekend geworden Halliburton - genereuze contracten van de Amerikaanse overheid krijgen voor de wederopbouw van Irak. (p. 7)

"La CIA est une menteuse - De CIA is een leugenaar". Zo opent Pierre Daum op pagina 8 zijn stuk getiteld: "Uranium: le faux émanait de la CIA." Het gaat om het compleet verzonnen bericht dat Irak tussen 1999 en 2001 in Nigeria 500 ton uranium zou hebben aangekondigd. En dat uranium moest dienen voor een atoombom; en om de productie daarvan te verhinderen moesten de V.S. zo nodig Irak ontwapenen door het aan te vallen ...

Ondertussen verzwakken de V.S. - ondanks hun huidig militair vertoon - op economisch en politiek vlak wat volgens de door La Libre geïnterviewde Russische politoloog Alexeï Malachencko leidt tot een "mulitpolaire" wereld waarin een beperkt aantal landen de wet zal dicteren: naast de V.S. (met de Britten) zijn dat China, Duitsland, Frankrijk, Rusland ... In de Arabische wereld ziet hij niet snel een eenheid tot stand komen. "De Arabische straat" vraagt die "Arabische staat" wel maar de Arabische leiders zijn te sterk gebonden aan de V.S. die hen helpen in de strijd tegen hun eigen islamitische radicalen.

Marc Lits, "directeur de l'Observatoire du récit médiatique" van de UCL rondt de Irak-pagina's van LLB af met beschouwingen over de media. "Na Golfoorlog 1 hebben de journalisten nagedacht over de manier waarop ze werden 'geïnstrumentaliseerd' door de politiek en de militairen. Maar worden ze nu minder gebruikt ?" Een eindje verderop (p. 25) komt in LLB nog de economische kant van de oorlog aan bod: "Un conflit prolongué en Irak menacerait la reprise."

2) Le Soir: "une guerre médiévale" (die bewust als makkie werd voorgesteld ?)

De economische impact van de oorlog is - vreemd genoeg - ook één van de nakomertjes in Le Soir. Op pagina 11 heeft de krant het in een kort artikel over hoe meer dan een week na het begin van het conflict de economische vooruitzichten "sont plus floues que jamais."

Op de cover levert de oorlog tegen Irak nog steeds de hoofdtitel ("L'offensive en Irak se renforce") en de twee belangrijkste artikels: het eerste over het noordelijke front dat de "coalitie" opende in Noord- Irak, een tweede over hoe de oorlog om Irak gelijkt op de oorlog van 1940-1945, in sommige opzichten zelfs op een "guerre médiévale". Maar de grote foto op de cover is voor de dodelijke longaandoening die Azië treft, meer bepaald voor enkele vrouwen met beschermend doekje voor de mond.

Op pagina 3 stelt Le Soir zich de vraag of de Amerikanen wel voorbereid waren op de zware gevechten die ze moeten leveren in Irak. Iets waar op televisie ook zwaar over gespeculeerd wordt: hebben ze het niet onderschat ? Eén hoge Amerikaanse legerchef heeft al bevestigend op die vraag geantwoord; de anderen houden vol dat ze alles voorzien hadden. Het Pentagon, zo schrijft Le Soir, heeft in alle geval genoeg gewaarschuwd voor onderschatting van de vijand.

Een persoonlijke vraag: misschien hebben de Amerikanen bewust de oorlog in het begin als een makkie voorgesteld, om het thuispubliek er warm voor te krijgen ? Om ook zoveel mogelijk ander landen mee in het avontuur te kunnen slepen; wat overigens al moeilijk genoeg was.

* "Libre d'écrire dans les rues de Bagdad" of toch niet ?

En welke rol is er nog voor de Verenigde Naties vraagt Le Soir zich af. Naast de op vrijdag in veel kranten opduikende "fondsenwervingsfoto" van een vrouw met kind, een foto die oproept tot het storten van geld op de rekening van Unicef, bericht LS ook over hoe Unicef de kinderen van Irak ter hulp snelt.

En terwijl de modale Belg wordt opgeroepen geld te storten voor de Iraakse kinderen, openen de Amerikaanse aanvallers in het Noorden van Irak een tweede front. Le Soir bericht daarover en over de andere gebeurtenissen op het strijdtoneel, op de bovenste helften van pagina 4 en 5. Op 4 ook een foto van leden van de Iraakse "Republikeinse Garde": vier jonge mannen die er niet als de baarlijke duivels uitzien waarvoor de Garde vaak wordt afgeschilderd in de media.

Op pagina 5 blikt de uit Bagdad vertrokken LS -correspondent Alain Lallemand terug op de omstandigheden waarin hij moest werken in Bagdad. "Libre d'écrire dans les rues de Bagdad" staat er als boventitel maar het stuk is eigenlijk één lange aanklacht tegen de censuur die de Iraakse militaire dictatuur uitoefent. Doordat het regime echter geleidelijk zijn greep op de toestand en op de mensen verliest, geniet je als journalist van de schrijvende pers (maar volgens Lallemand, niet die van de audiovisuele, met hun camera's en al ...) wel van een zekere vrijheid.

* Iemand nog iets gehoord van Bin Laden ?

Pagina 6 van LS gaat vooral over de discussie over de Amerikaanse wapentransporten, maar brengt ook een foto van Koerdische 'peshmergas', de visie van 5 Arabische journalisten die "confient leurs états d'âme sur la guerre" alsook een stuk van Bénédicte Vaes over het protest tegen de oorlog in België: "Boucan d'enfer contre la guerre." Vaes schrijft o.a. over het lawaai-protest aan de Amerikaanse ambassade in Brussel, waar ze vooral veel jongeren - "la révolte des jeunes" - aantrof én zag hoe de politie er soms hard optreedt. Van één van de protesteerders noteerde ze de uitspraak dat zij zich voor de televisie machteloos voelt. In de manifestatie krijg ik terug hoop voor het gevecht voor rechtvaardigheid." "La mobilisation se poursuivra" besluit Bénédicte Vaes. "Au menu des vacances de Pâques, des marches pour la paix, dans tout le pays."

Op de opiniepagina van LS volgden 8 brieven van lezers over Irak en aanverwante, meestal fel tegen de oorlog, soms echter ook stellend dat Saddam het grote probleem is: "Le dictateur n'est pas Bush, mais Saddam." Lezeres Irène Kauffer redeneerde even verder en vroeg: "Est-on sûr que pendant cette guerre, l'Amérique n'est pas en train d'armer les Ben Laden et les Saddam Hussein de demain. ?"

3) De Standaard: "We willen jullie hulp niet"

Terug van de mislukte jacht op Bin Laden naar de nog aan de gang zijnde jacht op Saddam. "Bush en Blair: oorlog tot Saddam valt" bloklettert De Standaard over de volle breedte van zijn cover. Daarboven een foto met de schaduwen van Amerikaanse soldaten en twee dode Irakese soldaten.

De oorlog tegen Irak krijgt van De Standaard nog de bovenste helft van zijn cover én zijn eerste 2,5 pagina's binnenin. Op pagina 2 gaat het o.a. over "het gebrek aan drinkwater dat het grootste gevaar is voor de Iraakse kinderen". Dat Amerikanen en Britten tal van waterleidingen stuk bombardeerden, lezen we in het artikel niet.

Dat veel Irakezen meer dan verveeld zitten met de hulp die ze nu krijgen van de Brits-Amerikaanse veroveraars van hun land blijkt uit deze titel op pagina 2: "We willen jullie hulp niet." Het artikel beschrijft hoe ook andere dan de op televisie vertoonde leveringen van hulp in Safwan, in het Zuiden van Irak op de woede botsten van de Irakezen over de Amerikaans-Britse troepen. "Morgen zullen ze een nieuwe poging ondernemen om de harten en geesten van de Iraakse bevolking voor zich te winnen. En vermoedelijk zullen ze morgen op evenveel afkeer en haat onthaald worden" besloot Burhan Wazir (The Guardian). Uit het NRC Handelsblad nam De Standaard een interview over met een Egyptische leraar. "Wij Arabieren vinden Bush verschrikkelijk" stelt hij, "maar wij gaan Amerika toch niet bombarderen om hem weg te krijgen ?"

Dat de Amerikanen er op zijn minst een vermoeden van hadden dat ze niet welkom zouden zijn in Irak en dat ze met een guerilla-oorlog zouden af te rekenen krijgen, blijkt uit het feit dat Amerikaanse troepen bij de Israëli's in de leer gingen om te zien hoe die de Palestijnse guerilla bestrijden. Maar ook het andere kamp, de Iraki's, leerden van het conflict tussen Palestijnen en Israëli. Salomon Bouman (DS - correspondent in Israël) schrijft dat het Palestijnse verzet voor heel de Arabische wereld een bron van trots is. Wat wordt dat straks met Irak als dat de strijd tegen de gehate Amerikanen weken aan een stuk weet vol te houden ?

* 2.000 apen uit de Atlas naar Irak

"Iraakse guerillatactiek speelt Amerikanen parten" titelt het dagelijkse interview in DS van Mia Doornaert met admiraal Willy Herteleer. Maar ook de te beperkte inzet van de Amerikanen, speelt hen parten; zo leren we op pagina 5 die met kaarten en tekeningen een overzicht van de krijgsverrichtingen gaf. Met name de Koerden in het noorden zijn teleurgesteld over de beperkte Amerikaanse inzet.

Op pagina 4 gaat het over de patstelling over Irak binnen het zwaar verdeelde Europese Parlement en over het feit dat "de oorlog in Irak de Vlaamse tv-kijker niet in de ban houdt." Meer daarover in het afzonderlijk artikel nummer 24.

Op de eerste van de twee opinie-pagina's in DS zijn het de lezers (niet de journalisten van DS er) die kritisch schrijven over de oorlog tegen Irak. Eén van de drie lezersbrieven gaat over de 2.000 apen die Marokko aan de V.S. leverden om mijnen te doen ontploffen ... Een ander artikel wijst admiraal Herteleer terecht als hij de term "geallieerden" gebruikt voor de Brits-Amerikaanse aanvallers. En dat de "slag om en in de Iraakse steden een nachtmerrie wordt voor die geallieerden" zoals Herteleer stelde, dat vindt Karel De Graaff ook bepaald cynisch uitgedrukt: "het zijn net de 'geallieerden' die het Iraakse volk nachtmerries bezorgen." Op de tweede opiniepagina heeft de Britse schrijver Timothy Garton Ash het over "een Kosovo voor de Koerden" terwijl Marti Waals aandacht vraagt voor nog een vergeten oorlog: die in Congo. "België moet de druk op Rwanda en Uganda opvoeren om een nieuw bloedbad onder de Congolese bevolking te voorkomen." En Bush: zou hij hier geen helpende hand willen uit steken ?

4) De Morgen: oorlogsmoe ?

Behalve een grote maar vage tekening op zijn cover en een promo-band voor de artikels binnenin over Irak, had De Morgen nog slechts één tweederangsartikel over Irak op zijn cover: "Irak legt zich neer bij spoedige omsingeling van Bagdad." Niet bepaald een "verzet-titel" die echer wel doet terug denken aan het feit dat De Morgen dagen geleden al een Amerikaanse aanval op Bagdad voorspelde. Nu is de omsingeling dus voor binnenkort ...Het hoofdartikel op de cover van DM ging over het "fraude- onderzoek bij provincie Antwerpen" (dossier Cipal).

In zijn edito (p. 2) had Yves Desmet het over "oorlogsmoeheid" en op pagina 3 prijkte een groot artikel met kleurenfoto over hoe "Journaals lijden onder oorlog". Op deze artikels komen we terug in het mediawatchartikel nr 24. Nog op pagina 3 vermeldde De Morgen hoe de vredesbeweging zich in verlegenheid gebracht voelt door SP.A en Agalev die toelaten dat de wapentransporten van de Amerikanen verder via ons land verlopen.

Voor de volgende Irak-bijdrage was het zoeken tot op pagina 8. In een groot artikel werd daar door Katrijn Serneels gepoogd om te begrijpen wat kinderen van de oorlog begrijpen. De eigenlijke Irak- berichtgeving volgde op de pagina's 9-12. De Morgen informeerde over de ontwikkelingen aan het Noordelijk front (Amerikaanse para's, Turkse aanwezigheid ...), het gesprek tussen Blair en Bush en de moeilijke opdracht voor de Britse troepen die Basra omsingelen.

* "Amerikaanse bedrijven staan eerste in de rij"

De Morgen meldt ook dat meer dan een week oorlog, al "meer dan duizend doden" maakte. Maar het blijft gissen want "de schattingen over het aantal gedode Iraakse militairen varieren van 250 tot 800". De Iraakse overheden zelf zouden gesteld hebben dat er al 175 burgerdoden vielen. Aan de kant van de aanvallers zouden zo'n 44 Amerikanen en Britten gesneuveld of door ongelukken omgekomen zijn.

Ondertussen bouwen Britten en Amerikanen een "interneringskamp" voor gevangen Irakezen, maar het Rode Kruis - dat volgens het internationale recht gevangenen mag bezoeken - kent niet eens de plaats van het kamp. En terwijl de vluchtelingenstroom naar Jordanië uitblijft, maakt men zich in dat land volgens Frank Schlömer, zorgen over de houding van de bevolking. Het regime van koning Abdullah spant immers in het geheim samen met de V.S. In die V.S. groeit de kritiek op de Arabische satelliet-zender Al Jazeera. Maar die laat het niet aan zijn hart komen want sinds de tweede golfoorlog verdubbelde het zijn aantal abonnees. Alleen al in Europa kwamen er 4 miljoen betalende kijkers bij.

De Morgen sloot zijn Irak-berichtgeving af met een pagina aandacht voor de humanitaire hulp aan Irak, die hard nodig is maar slechts een moeizame start neemt. De krant meldde ook: "Wederopbouw ontketent race naar contracten" en "Amerikaanse bedrijven staan eerste in de rij." Of wat had u gedacht ?

arch/ive/ief (2000 - 2005)