arch/ive/ief (2000 - 2005)

1) La Libre: Scott Ritter: "C'est une geurre que nous ne pouvons gagner"

La Libre Belgique had op donderdag een foto van een uitgebrande auto op een marktplein op zijn cover met daarboven de vraag: "Bavure américaine ?" Let op het ? De krant nam daarmee de twijfel over die de V.S. zaaiden na hun bombardement op een markt in Bagdad: misschien hadden de Irakezen het zelf wel gedaan !

Binnenin volgden 11 bladzijden over onder andere de krijgsverrichtingen ("Combats très meurtriers", p. 2) tijdens "Cette guerre qui suit un cours étonnant" (p 3). Een oorlog die in Bagdad nu toch ook meer en meer burgers treft (p. 4) terwijl ondertussen Iran de "neutralité d'un acteur-clé" handhaaft (p 5).

* "Marchands de canon et de tapis"

Bovenaan p. 5 een opmerkelijke uitspraak van Scott Ritter (oud ontwapeningsinspecteur): "Les Etats- Unis vont quitter l'Irak la queu entre les jambes, sur une défaite. C'est une geurre que nous ne pouvons gagner."

Een inzicht dat na de jongste burgerdoden én het protest tegen Bush van de Irakezen in Safwan zoals dat door o.a. VRT en RTBF getoond werd, wel bij meer mensen ontstond. Iemand met wie ik sinds het begin van de oorlog er over aan het mailen ben en die tot nu toe vierkant achter het optreden van Bush stond, moest op donderdag (na de beelden uit Safwan) toegeven dat hij de stemming in Irak verkeerd had ingeschat. "Dat wordt een tragedie, en ik moet nu toegeven dat je gelijk hebt: de Amerikanen moeten stoppen. Na hun geslaagde campagne in Afghanistan zitten ze nu toch weer in Vietnam. En zullen de tactische blunders zich cumulatief gaan opstapelen, zo vrees ik, nadat ze een week lang zich voortreffelijk hebben gehouden en effectief ‘chirurgisch' zijn te werk gegaan. Dat zit niet goed."

Nu wilden de Amerikanen in Irak ook wel al te gretig te werk gaan. La Libre wees in het artikel "Marchands de canon et de tapis" op de betrokkenheid van de firma's van Dick Cheney en Richard Perle. Ondertussen groeit het verzet in het Spanje van Aznar en vreest men in Libanon voor "une forte déstabilisation régionale" (p 7).

* "Non à la guerre ! Non aux manifs ?"

Net op dezelfde dag dat in De Standaard een negatief stukje verscheen van Tom Naegels over de vredesbetogingen, publiceerde La Libre een ietwat analoog opiniestuk van Jean-Philippe Schreiber (historicus, ULB-prof en PS -kandidaat bij de verkiezingen): "Non à la guerre ! Non aux manifs ?"

Schreiber schrijft onder andere dat de vredesbetogingen drie perverse consequenties hebben: ze zwijgen over Saddam, ze maken een amalgaam van de Amerikaanse politieke cultuur en het geostrategisch project van de neoconservatieven die nu aan het bewind zijn, en vooral, ze verzwakken het Europees bewustzijn van het gevaar voor het moslimfundamentalisme dat zich zelfs op de betogingen manifesteert. Vooral Anne Morelli kreeg er van Schreiber van langs omdat zij Irak beschouwt als "un rempart laïque face à l'islamisme. Quelle farce !"

La Libre publiceerde verder nog een paar grote weinigzeggende (Amerikaanse) foto's van het leven tijdens de oorlog (p. 10-11) en had op p. 19 een uit Libération overgenomen stukje over het verzet tegen reclame, met daarbij een gemanipuleerde affiche getiteld "Fermer la Bush". Daaronder: "le site http://www.bannerart.org propose de créer des bannières dénonçant la guerre en Irak."

De bijlage "La Tribune de Bruxelles" had een mooie covervullende foto van betogende Brusselse kinderen (blank, bruin en zwart) met daaronder als titel: "Bruxelles se mobilise pour la paix." Binnenin volgden artikels over de "manifestation pacifistes" en enkele Irakezen in Brussel (tiens: die kregen we op tv ook niet te zien tot nu toe !), over de "veiligheidsmaatregelen" ook in Parijs, Londen en Brussel.

2) Le Soir: wat een curieuze (beeld)oorlog

Le Soir pakte op zijn cover uit met de titel "L'armée Saddam à l'assaut" met daaronder een foto van een huilende vrouw met als onderschrift: "Notre envoyé spécial dans un quartier de Bagdad frappé parl'horreur" (van de Amerikaanse bommen op een markt). Een vrouw vertelt dat ze een vliegtuig hoorde en dan ...

Binnenin heeft Le Soir het over het sterke verzet van de Irakezen en over 'Basora, ou la difficulté d'informer" (p 3). Op pagina 4 vervolgt het verslag van correspondent Alain Lallemand over de bom op de markt in Bagdad. Hier geen twijfel (zoals in La Libre) over wie schuldig is. Wel de vraag of het Amerikaanse toestel misschien Iraks afweergeschut viseerde. Maar het resultaat is volgens Le Soir: 16 doden en 30 gewonden.

Op pagina 5 prijkt als grote titel: "Six semaines plutôt que six jours." Geen zesdaagse veldtocht dus dit keer. Wat ons bij Israëli en Palestijnen brengt waaraan Le Soir op pagina 5 een kort artikel wijdt: "La Palestine entre Blair et Bush".

Pagina 6 van Le Soir is helemaal gewijd aan de oorlogsberichtgeving: "Tout monter ... pour rien dire", "Avez-vous vérifié l'information ?". Op de forum-pagina 18 geeft "UCL-professor media-analyse" Philippe Marion zijn persoonlijke kijk op deze "curieuze oorlog": "Curieux écrans de guerre, drôle de War academy, où l'on exhibe tout en cachant, où l'on détruit tout en se targuant de reconstruire, ou l'on invahit pour libérer."

Noteer nog het artikel op pagina 11: "Congo: Rwanda et Ouganda l'arme au pied."

3) De Morgen: als de V.S. gewelddadig mogen optreden, waarom anderen dan niet ?

"Republikeinse garde waagt tegenaanval" blokletterde De Morgen van 27 maart onder twee doodskop- Mickey Mouses en vier foto's van gewonde/gedode soldaten. Onderaan op de cover deed Hugo Camps lastig over hoe de Amerikanen via televisiebeelden van dolfijnen die mijnen in het water opsporen, de kluit vertederen en belazeren. De beelden van voedselleveringen ook ... Het charisma van de oorlog.

De discussie in de regering over de Amerikaanse wapenstransporten haalde nog de achterkant van de eerste katern ("VS vragen en krijgen extra bewaking op luchthaven Oostende"). De oorlog vulde katern 2 grotendeels.

Op pagina 9 bovenaan: "Afgeweken raket richt bloedbad aan op drukke markt in volkswijk Badad: 'Een smerige streek, een grof schandaal'"; met daaronder een foto van een dode man op de markt en een artikel erbij van Robert Fisk. Onderaan de pagina: "Bommen op Iraakse burgers zijn mogelijk oorlogsmisdaad." Mogelijk ? Koen Vidal meldde in zijn tweede titel dat "als Hoessein zijn elitetroepen ingraaft in volkswijken, ook dat een schending is van het humanitaire recht."

Verder had De Morgen onder andere artikels over de volksmilitie Feddayeen die in weinig positieve termen omschreven werd, over de Sjiïten van Kerbala die de VS niet vertrouwen, over de kritiek op het Pentagon die aanzwelt en over het minimaliseren van de geruchten van een volksopstand in Basra. "Aanval op Bagdad voorlopig alleen vanuit de lucht" was de laatste titel op p. 11.

Op p. 12 stonden althans in de foto's Bush en Saddam tegenover elkaar. De Morgen informeerde dat Bush "onverwachte nederlaag leed in VS - Senaat" (die zijn belastingsverlagingen halveerde). In het Irak van Saddam ligt volgens Catherine Vuylsteke de echte macht nooit in de formele zichbare structuren maar in die van een schaduwstaat. Sommigen waarschuwen al dat een "debaathisering" van Irak een slechte zaak wordt.

Op pagina 13 had Lode Delputte het over de publieke opinie die "onstandvastig is" en volgde een bijdrage over de Russische tegenstand tegen de oorlog.

Op de opiniepagina stelde de Amerikaan Thomas L. Friedman dat de V.S. de Arabieren zullen moeten weten te overtuigen dat het regime dat Saddam zal opvolgen, beter zal zijn. De Nederlander Rob Vreeken vreest dan weer dat het optreden van de V.S. de ban op geweld schaadt. "Wat op het spel staat is niet het syteem van de V.N. maar de toekomst van het fragiele universele geweldsgebod." Vijf citaten uit Arabische kranten rondden de Irak-berichtgeving in De Morgen af.

4) De Standaard: "Journalisten en soldaten delen ontberingen van oorlog"

Zelfde hoofdtitel op de cover van De Standaard als die bij De Morgen: "Republikeinse Garde zet tegenaanval in" (tanks die vanuit Bagdad zuidwaarts trokken). Volgens Irak is de opmars van wat De Standaard "de coalitietroepen" noemt, tot stiltstand gebracht. Bij het artikel: een foto van Iraakse mannen die naar voedselpakketten grijpen.

In De Standaard komt de oorlogsberichtgeving anders dan in De Morgen nog in de eerste katern: 4 bladzijden.

Op pagina 2 trekt deze titel de aandacht: "Basra is verraad niet vergeten"; bedoeld wordt het verraad uit 1991 toen vader Bush de Sjiïten tot opstand aanzette en hen vervolgens in de steek liet. "Democratie wordt niet geactiveerd met een slokje cola" lezen we in de tussentitel, onder de foto van Mowaffk al Sawad, een Iraakse dichter-vluchteling die nu in Groningen woont en destijds op de vlucht sloeg voor de bloedige onderdrukking door de Republikeinse Garde. In een tweede artikel wordt uiteengezet hoe "sjiieten zwaar leden onder Saddam."

Onderaan lezen we hoe "Al Jazeera feestgedruis in Basra" toont. De inleiding gaat zo:

"Britse militairen meldden dinsdag dat in de Zuid-Iraakse stad Basra een volksopstand is uitgebroken tegen de regerende Baath-partij. Het regime in Bagdad ontkende. De Vlaamse media konden de mogelijke opstand niet bevestigen. Maar miljoenen kijkers zagen op de Arabische zender Al Jazeera hoe de bewoners van Basra loyaal blijven aan Saddam."

Ziedaar een stuk tekst waar je een tekstanalyse van een paar bladzijden zou kunnen aan wijdden: wat betekenen bv. de volgende woorden en waarom en hoe worden ze hier gebruikt: "volksopstand", "regime", "Vlaamse media", "loyaal blijven" ...

Op pagina 3 ging DS verder met "Burgerdoden beheersen beeld", "Oorlog zit op schema, nu komt geduld-tactiek" en "Journalisten en soldaten delen ontberingen van oorlog" (voor de meesten is dit "hun eerste oorlog").

De berichtgeving in DS over Irak wordt afgerond op pagina vier met een artikel over "noodhulp verdringt armoedebestrijding / Ook ontwikkelingssamenwerking loopt 'collateral damage' op"; één over de plannen van Bush en Blair met Irak, over Kofi Anan die de V.S. verantwoordelijk stelt voor hulp aan de Irakezen en een kort stukje over de website van Al Jazeera die "nauwelijks bereikbaar" genoemd wordt.

* "Erst das Fressen, und dan die Moral"

Op de cultuurpagina's vernemen we dat Lenny Kravitz op Internet tegen de oorlog protesteert. In zijn 'commentaar' heeft Bart Sturtewagen het over "nadenken over rem op transporten", want "voorwaarden verbinden aan Amerikaanse transporten betekent" aldus Sturtewagen "in feite hen gijzelen." Gijzelen: dat is iemand opsluiten, mijnheer Sturtewagen. De V.S. kunnen langs de halve wereldbol naar Irak vliegen en varen; waarom moet dat via Antwerpen en Oostende ? Maar het interesssanste volgt nog. Sturtewagen: "In die omstandigheden verkiezen ze wellicht hun aanwezigheid bij ons en in Europa fors terug te schroeven. Zijn we zeker dat we alle implicaties daarvan al hebben ingeschat ?" Met andere woorden: ook voor Sturtewagen geld "erst das Fressen, und dan die Moral."

In de 6 lezersbrieven van De Standaard neemt één iemand het op voor de oorlog en een tweede vindt al die betogers maar niets. Uitlinkend in "anti-amerikanisme en bekrompen eenzijdigheid." De laatste lezersbrief stelt vragen bij de objectiviteit van Al Jazeera.

Op de opinie-pagina volgen een vertaald stuk uit The Guardian (Jonathan Freedland over het unilateralisme van de haviken rond Bush) en de in een afzonderlijke mediawatch becommentarieerde bijdrage van Tom Naegels.

Ook de wekelijkse bijlage De Standaard der Letteren heeft enkele te vermelden bijdragen: één over de Amerikaanse buitenlandpolitiek, één over soldatenboeken en één over het politiek engagement van jongeren (boekbespreking van "Leven volgens je idealen" van de Nederlandse Saskia Poldervaart).

* Aanvulling

Een lezer van de mediawatches mailde op woendag 27/3: "Ik las gisteren De Morgen en ik las jouw /Mediawatch. Wat ontbrak waren de opmerkingen van Tom Lanoye over de betogingen in Antwerpen. Hij had kritiek op de recuperatie van de betoging door de pvda, over de koppeling van het thema Irak aan het thema Israël én over het optrekken van 600 betogers naar de joodse wijk... Heb je dit niet gelezen? Vind je het niet relevant? (wat volgens mij een grove inschattingsfout is)."

Antwoord: ik heb dit niet gelezen; de watches doe ik onbetaald; onder vaak hoge tijdsdruk .... Vandaar. Ik vind het zeker relevant.

Waarop de lezer mailde dat "dat gevalletje van Tom Lanoye inderdaad een beetje verborgen was, namelijk in de boekenbijlage op pagina 4."

**************

Hierna volgt het eerder vermelde opiniestuk dat ook in De Standaard stond.

* Militaire transporten: "Zeg de bilaterale akkoorden op": opiniestuk Jan Vande Putte (Greenpeace) en Hans Lammerant (Forum voor Vredesactie); DS 27.03.2003

"De voorbije weken werd in de Wetstraat nogal samenzweerderig gedaan over geheime bilaterale akkoorden tussen ons land en de Verenigde Staten. Volgens premier Guy Verhofstadt moeten we het Amerikaans militair materieel op weg naar een illegale oorlog maar slikken, moeten we ons medeplichtig maken aan oorlogsmisdaden, omdat ene Pierre Harmel op 16 juli 1971 zijn handtekening zette onder een geheim akkoord met de Verenigde Staten.

De wakkere parlementsleden die dit even willen checken, worden naar de gesloten brandkast van Louis Michel verwezen. U moet weten (want wij weten er wél iets over) dat die geheime akkoorden nog geheimere militaire plannen bevatten om Duitsland te verdedigen tegen de Sovjets. Totaal onverantwoord om hierover iets aan die onbetrouwbare parlementsleden te vertellen, natuurlijk.

Enig historisch opzoekingswerk brengt nogal wat aan het licht. In 1990 antwoordde Mark Eyskens, toen minister van Buitenlandse Zaken, op een parlementaire vraag: ,,Voor crisistijd werden met de Verenigde Staten technische akkoorden gesloten om de doortocht en het verblijf in België van die strijdkrachten te vergemakkelijken. In deze akkoorden worden de soevereine rechten gevrijwaard die België over zijn grondgebied uitoefent.'' Over de activiteiten op de luchthaven van Oostende voegde minister van Defensie Coëme daaraan toe: ,,Een diplomatieke toelating is gegeven voor technische tussenstops voor bevoorrading van de vliegtuigen van de Amerikaanse burgerluchtvaart waarmee troepen worden vervoerd in het kader van de Golfcrisis.''

Vandaag wil diezelfde Eyskens ons doen geloven dat er Navo-verplichtingen zijn waar we niet onderuit kunnen.

Over de transporten in Oostende verklaart de premier dat wapens in een burgervliegtuig geen militaire transporten zijn en dus geen toelating nodig hebben. Kan iemand ons uitleggen wat er tussen de eerste en tweede versie van de Golfoorlog veranderd is?

Eyskens vergeet ook artikel 7 van het Navo-verdrag: ,,Dit verdrag heeft geen invloed, en mag niet worden uitgelegd als hebbende enige invloed op de rechten en verplichtingen ingevolge het Handvest van de Verenigde Naties.'' Bij deze illegale oorlog zonder VN-mandaat kan dus onmogelijk sprake zijn van Navo-verplichtingen.(...)

Met de verkiezingen in aantocht blijken sommige ministers het Noorden kwijt te zijn. De akkoorden zijn expliciet opgesteld om troepentransporten naar Duitsland te regelen in het raam van het ,,Rapid Reinforcement Plan''.

Nu zien we de Amerikaanse tanks van de andere kant komen, en niet met de bedoeling om ons te beschermen tegen de Sovjets. We konden een soortgelijk akkoord uit 1981 tussen Duitsland en de Verenigde Staten op de kop tikken ,,concerning Host Nation Support during Crisis or War''. Artikel 1 zegt waar het akkoord over gaat: ,,versterking van de Amerikaanse militaire aanwezigheid in Duitsland''.

Niets zo gemakkelijk als de oude afspraken uit de Koude Oorlog blijven gebruiken uit gewoonte. Maar de gewijzigde geopolitieke situatie is de Belgen en de Amerikanen niet volledig ontgaan. In 1994 werd een nieuw akkoord gesloten. Over de inhoud ervan zijn we wat te weten gekomen via een vertrouwelijk document uit 1996: ,,Militaire Verdediging van het Grondgebied''. Bij de verdediging van de militaire transporten wordt de ,,potentiële vijand'' nu elders gezocht: ,,Incidenten uitgelokt door drukkingsgroepen, betogingen...'' met de bedoeling om ,,via de publieke opinie politieke beslissingen te beïnvloeden''. Ook migrantengemeenschappen zijn een belangrijke potentiële vijand. Het verbaasde ons dan ook niet dat na onze acties in de Antwerpse haven, er plots een ,,dwingende richtlijn'' van minister Duquesne uit de lucht kwam vallen met ongeziene repressiemaatregelen. (Dit past binnen de slapende besluiten waar premier Martens in 1989 al naar verwees. Ze zijn opgesteld door de schimmige CNVV (Commissie voor de Nationale Vraagstukken inzake Verdediging), die nu operationeel is binnen het Crisiscentrum.

De houdbaarheidsdatum van deze akkoorden uit de Koude Oorlog is allang verstreken. Weg ermee. De groenen en de socialisten hebben zich geëngageerd om die obscure akkoorden te herzien, maar dat volstaat niet. Met de procedure om de akkoorden op te zeggen moet onmiddellijk worden van start gegaan. Wachten tot na de ontbinding van het parlement zou van politieke hypocrisie getuigen. Intussen zijn nieuwe transporten in strijd met het VN-Handvest en zelfs met het Navo-verdrag en kunnen dus onmogelijk toegestaan worden."