Het feminisme zal links zijn of zal niet zijn

"Vrouwen zijn elkaars ergste vijand" luidde het debat-thema van de Nachtwacht-uitzending van 15 maart. Met hun opiniestuk "Werkende vrouwen betalen voor de huisvrouwen" (De Standaard 14 maart; zie ook http://www.divazine.be/index.asp?modules=arbeid_69) leken Luciane Opdeweegh en Lut Verstappen die stelling kracht bij te zetten. Of was hun stuk gewoon een uiting van groepsegoïsme, dat zowel mannen als vrouwen eigen kan zijn ? Kenmerkend voor de discussie was in alle geval dat op de website van DIVAzine (waar de auteurs twee van de drijvende krachten achter zijn) een commentaar verscheen van een vrouw die het had over "een onrechtvaardige transfert, zoals die van Vlaanderen naar Wallonië". Als de mevrouw die dat schreef de pers wat volgt, weet ze dat er ook binnen "Vlaanderen" grote transfers bestaan ... En zo zijn we nog wel even zoet als we al dat soort transfers willen afschaffen. En het einde dreigt te zijn: "ieder voor zich en God voor ons allen". En voor degenen voor wie God niet meer bestaat, wordt het een kouwelijk ieder voor zich.

* Is alleen de arbeidsmarkt zaligmakend ?

Maar waar ging het Opdeweegh en Verstappen om ? Samengevat: ze vinden het oneerlijk dat thuisblijvende vrouwen dankzij de Belgische sociale zekerheid "afgeleide rechten" hebben waar "ze niet voor werken". De auteurs vatten het op de DIVA-website als volgt samen:

"Vandaag kunnen vrouwen, die een partner hebben die voldoende verdient, 'kiezen' of ze huisvrouw worden of een beroep uitoefenen. Huisvrouwen krijgen geen loon, maar ze genieten wel allerlei uitkeringen op basis van de bijdragen van hun werkende partner, die daarvoor geen cent meer betaalt. De beroepsactieve vrouwen betalen dus mee voor de huishoudsters van werkende mannen."

Om te beginnen is hun uitganspunt al mis: er zijn ook vrouwen die een partner hebben die niet voldoende verdient, maar die toch thuisblijven om voor bv. de kinderen en/of hun ouders te zorgen. Mijn eigenste moeder heeft bv. die "keuze" gemaakt en toen de (4) kinderen groot en haar beide ouders opgepast en dood waren, ging ze jaren als kuisvrouw werken, waarmee ze geen enkel sociaal recht opbouwde. Die moeder van me is blijkbaar een 'sociaal' geval, waar de auteurs niet aan dachten. Komt nochtans meer voor dan beide hoogopgeleide dames denken.

Natuurlijk zijn er ook vrouwen die zonder kinderen, zonder zorg voor ouders of anderen hun leven lang thuis zitten te niksen en een prinsessenleventje leiden. Maar meestal zoeken ook zo'n vrouwen toch wel iets om handen te hebben, want de meeste mensen functioneren maar goed als ze zich maatschappelijk nuttig kunnen maken.

De vraag is echter wat je daar allemaal onder verstaat én hoe dat dan moet georganiseerd worden. Opdeweegh en Verstappen hebben maar één model voor ogen: de "arbeidsmarkt." Ze schrijven: "Mensen die graag huishoudelijk werk doen, kinderen opvoeden, of voor zieken en bejaarden zorgen, zouden juist aangemoedigd moeten worden om daarvan hun beroep te maken." En elders beweren ze dat zorgen voor kinderen, geen job is. Tenzij je dat als onthaalmoeder doet, dan is het wel een job. Je moet je met andere woorden laten betalen ...

Dat je zo het plezier van de vrijwilligheid, van het "geven" uit de maatschappij haalt en vervangt door een kille professsionaliteit, dat is blijkbaar geen probleem.

Eén van de deelneemsters aan de discussie, Lieve Van Gompel, haalt er zowaar het Vlaams Economisch Verbond bij wanneer ze de huisvrouwen die reageerden, van antwoord dient. Volgens het VEV en LVG is "de huwelijksquotiënt één van de grootste werkloosheidsvallen die dringend afgeschaft moet worden."

Dat aanhalen van de Vlaamse patroonsorganisatie brengt me bij het probleem dat een deel van het Vlaams feminisme - zoals in bovenstaand artikel en de discussie erover tot uiting komt - de trein van de anti- en andersglobalisten gemist heeft. Waar blijft de kritiek op de kapitalitische maaschappij ? Waarom moeten vrouwen onderling gaan ruziën over een frank meer of minder terwijl ze zich beter samen zouden afzetten tegen een samenleving die nog steeds door een kleine (overwegend mannelijke) elite geleid wordt ?

De essentie van het kapitalisme is dat een toplaag de meerderheid van de bevolking laat werken voor haar profijt. Heel de werkende bevolking staat niet alleen belastingen af aan de staat maar vooral ook een groot deel van zijn arbeidsprestaties aan de 'werkgevers' die - en dat wordt algemeen aanvaard - tegenwoordig op de meest vernunftige manieren hun winstmargers weten te verhogen op kap van hun 'werknemers'. Denk maar aan de stress van bankbedienden.

Bovendien organiseert de kapitalistische elite de samenleving zodanig dat we ons leven lang gevangen worden in een "moeder aarde"-vernietigende productie- en consuptiemaatschappij die voor de meeste mensen maar weinig ruimte laat voor een echt vrij en creatief, sociaal en ecologisch verantwoord leven. De hoge Vlaamse zelfmoord- en depressiecijfers zijn daarvan een schrijnende indicatie.

Ieder die het feminisme een dienst wil bewijzen, moet daarom een democratisch vrijheidslievend- ecologisch-socialistisch perspectief ontwikkelen. Zonder heel de samenleving ten gronde te verbeteren, zal het ook niet lukken voor de vrouwen alleen.

Of zoals een buitenhuis werkende vrouw het - iets concreter - formuleerde: "Eigenlijk moet de samenleving zo georganiseerd worden dat mensen vrij kunnen kiezen zonder gestraft te worden voor hun keuze. Wie kinderen heeft, mag zijn levenstandaard niet zien decimeren vandaar bv. het kindergeld. Wie zelf zorgtaken wil opnemen mag niet uit de sociale zekerheidsboot vallen (want volledig afhankelijk van partner). Ook niet betaalde zorgtaken dragen bij tot het welzijn van de bevolking (vrijwilligerswerk, inzet voor buren en vrienden). Beter nog: als we tot een evenwichtige verdeling zouden kunnen komen van de zorgtaken binnen elk gezin dan zouden vrouwen niet moeten kiezen tussen een job en een gezin: dan kunnen zij - net zoals de mannen - beiden combineren wat het begrip voor elkaars werk zeker zal verhogen en de kinderen een stuk evenwichtiger zal opvoeden ... En als de werkvloer dan ook nog wat gezinsvriendelijker wordt ...."

arch/ive/ief (2000 - 2005)