arch/ive/ief (2000 - 2005)

Van de eerste twee journaals heb ik gisteren geen nota's gemaakt. De uitzendingen staan wel op band, maar de tijd ontbreekt om ze te herbekijken; dus wordt het even beroep doen op het geheugen om te zien wat is blijven hangen.

* Eindelijk een allochtone deskundige

Het opmerkelijkste aan het middag- en avondjournaal van de VRT van 24/3 was misschien wel dat men eindelijk een allochtone deskundige in de studio uitnodigde om de houding van de mensen in de Arabische landen tegenover Saddam en de V.S. te komen toelichten. Het ging om de eerder al bv. in Nachtwacht geïnterviewde Sami Zemni van de Universiteit Gent.

Zemni stelde dat de Amerikanen een denkfout maakten door er van uit te gaan dat ze door de Irakezen als bevrijders zouden onthaald worden. In heel de Arabische wereld is de bevolking tegen de aanval. De mensen zijn niet voor Saddam (volgens Zemni toch niet) maar men gelooft ook niet dat de Verenigde Staten Irak willen bevrijden. De V.S. zijn er gewoon voor hun eigen belang.

Hoe belangrijk de keuze van de studiogasten is, bleek vanavond uit het studiogesprek met een Belgische oud-militair. De man sprak in 'wij-termen' over Amerikanen en Britten en dacht helemaal in lijn met hun visie.

Indrukwekkend in het VRT-avondjournaal was de bijdrage die Rudy Vranckx (Koeweit) bracht over de zorg voor de burgerbevolking in de nu door Amerikanen en Britten omsingelde steden. De 'coalitie'- troepen durven die steden niet binnentrekken, maar ondertussen stellen zich daar wel immense problemen inzake water- en voedselvoorziening. Dat voedsel moet voor een belangrijk deel van buitenaf komen, o.a. via VN - hulp. Vranckx interviewde daarover een VN -verantwoordelijke en die klonk bepaald ernstig.

Verder brachten zowel het VRT- als het RTBF- televisie-journaal de ondertussen gebruikelijke mix van informatie over de krijgsverrichtingen, kritische kanttekeningen bij de militaire verklaringen daarover, indrukken van het leed van de burgers (met vanavond bv. in beide journaals een vrouw met kind in een hospitaal die redelijk uitgebreid haar wedervaren tijdens een bombardement kon vertellen), studio- gesprekken over de toestand en correspondenties met journalisten in Washington en Koeweit (op beide plaatsen hebben RTBF en VRT eigen journalisten aan de slag).

Interessant om te vernemen was ook nog de rel tussen Washington en Moskou over de levering door Russische bedrijven van gesofisticeerde spullen (zoals GSM-stoorders) aan Bagdad.

* Terzake: geen probleem met het 'mollen' van Saddam

Terzake had vanavond o.a. een reportage over hoe de CIA probeert om Saddam te vermoorden, onder andere door een Irakees om te kopen die tot zijn 'inner cercle' behoort. Die 'spion' zou ieder ogenblik een aanslag op het leven van 'de dictator' kunnen plegen. En door dat Saddam dat weet (of vermoedt) bereiken de Amerikanen al voor een stuk hun doel: de dictator kan zijn eigen omgeving niet meer vertrouwen.

In de reportage werd uitgelegd hoe de CIA na "11 september" minder op technologie rekent, maar meer op "humint", "human intelligence", onder ander door middel van het omkopen van inwoners van hen vijandig gezinde landen.

Wat Saddam betreft, heeft de CIA een 'standing order", een 'carte blanche': ze mogen hem op éénder welk moment dat ze het kunnen, vermoorden.

Merkwaardig wel hoe noch in de reportage, noch door Terzake-ankerman Alain Coninckx ook maar énige kritiek geuit werd op het feit dat de V.S. zich zo maar het recht toe eigent om het staatshoofd van een ander land te vermoorden. We zouden zo eens over Bush moeten beginnen praten. Je zou wat horen. Maar ja, Saddam is een dictator, en dus mag die gerust uit de weg geruimd worden.

Wel kon Greet Dekeyser in Terzake nog eens waarschuwen dat "welke informatie je ook krijgt, dat altijd gekleurde informatie is." Wat tot resultaat heeft - dat werd ook weer niet opgemerkt - dat het publiek dat zich daarvan bewust is, uiteindelijk niets of niemand meer vertrouwen kan; net zoals Saddam.

* BBC World: "his masters voice"

Na de VRT- en RTBF-avond-tv-journaals keek ik vanavond een kwartiertje BBC World. En het verschil tussen die gerenommeerde zender én onze eigen regionale stations was frappant.

Op VRT en RTBF wordt dezer dagen regelmatig gewaarschuwd voor de mediamanipulatie in oorlogstijden. Zo vermeldde Greet Dekeyser bv. vanavond in het VRT-journaal dat de beelden van de gevangengenomen Amerikaanse soldaten in de V.S. slechts beperkt (als foto's vooral) worden uitgezonden, dat op aandringen van de legerleiding.

De Belgische tv-journaals zijn over het algemeen redelijk kritisch tegenover de oorlog. De nadruk ligt vaak op het onverwacht grote verzet waar de "coalitie-troepen" op botsen.

Moet je dan de verslagen zien die ik vanavond van BBC World meepikte: één en al optimisme over de snelle vooruitgang van de oorlog. Soldaten "getuigden" hoe slecht de Irakezen vochten, hoe ze snel op de vlucht sloegen of zich overgaven ... Vaak werd in de 'statements' van Britse militairen ook gesproken over "mission accomplished". Tja, waarom zijn ze dan nu nog op het schiereiland Al Fao aan het vechten ?

Wel, daar werd even later een antwoord op gegeven: omdat "a handfull of determined fighters" een groot leger kan vasthouden. Nu er vandaag herhaaldelijk over een door de Irakezen buit gemaakte Appache-helicopter gesproken werd, kunnen we terugdenken aan hoe Geronimo, de laatste vechtende Indianenleider, destijds ook met enkele tientallen Appachestrijders heelder legerkorpsen in het veld wist te houden. Dat belooft in Irak, met zijn moerassen, woestijnen, bergen ...

Wat ook nog bleek in de BBC-reportages, was hoe de Britse soldaten teleurgesteld zijn over het feit dat ze de zuidelijke stad Basra - anders dan verwacht - niet als bevrijders kunnen binnentrekken. Dat omdat er nog steeds teveel vijandelijke 'groepjes' zijn, "pockets of resistance" zoals de Britten dat noemen. "It looks like being a lot tougher than we tought" verklaarde een Britse soldaat. De Britten denken er aan para's in te brengen om in een stad als Basra aan de slag te kunnen.

BBC World had het ook over de dreiging dat Turkije Noord-Irak zou binnentrekken. Maar later op de avond vernamen we van Johan De Poortere in Terzake dat de Turken al jarenlang met zo'n 40.000 man in Noord-Irak zitten. Vreemd dat dat nu verzwegen wordt.

Grappig in zekere zin was nog het nieuws dat "live" in de BBC-uitzending binnenraakte over een ontploffing in Bahrein, nabij de basis van de 5de USA-vloot. De journalist van dienst nam het met de hem gebruikelijke zin voor dramatisering heel ernstig op. Een paar minuten moest hij het bericht afblazen. 'Tja, zo gespannen staan de zenuwen nu" stelde de journalist.

Waarbij we ons wel de bedenking kunnen maken dat het aangekondigde terrorisme voorlopig uitblijft.

* 'Embedded journalists': is dit nog journalistiek ?

Het strafste moest nog komen: een visuele voorstelling van het begrip "embedded journalism" waar de kranten en bv. Rudy Vranckx op VRT het al zo vaak over hadden. Het betreft journalisten die met het leger mee optrekken en er een militair getraind onderdeel van uitmaken. In de BBC-reportages verschenen twee journalisten die met geen vergrootglas van militairen te onderscheiden waren, helemaal militair uitgedost zoals ze waren, met helm en al. Dat er van dat soort journalisten enkele door de Irakezen voor soldaten aanzien gaan worden én neergeschoten, dat kan niet missen. Overigens, als de kleren de man maken, dan maken de uniforms ook dat dit geen onafhankelijke journalisten meer kunnen zijn. Nu begrijp ik de afkeer waarmee Rudy Vranckx in een paar van zijn verslagen over dit soort lieden sprak. Ze vormen een bedreiging voor en een aanfluiting van echte journalistiek.