Irak-Mediawatch 9: 8 Belgische kranten 22/3: Genuanceerd en objectief ?

Le Soir van 22/3 werd geheel en al opgesmukt met tekeningen van 'de kat' van tekenaar Philippe Geluck die op 22/3 "20 jaar werd" en die in Le Soir "geconfronteerd wordt" met de tragedie die de wereld en Irak nu meemaken. Dat leidde tot "des dessins rudes, cyniques parfois, en phase avec la gravité des moments que nous vivons aujourd'hui" schrijft Béatrice Delvaux in haar éditoriaal. "De kat" staat er op de grote covertekening dan ook beteuterd bij, met verjaardagstaart en enkele gesneuvelde soldaten naast hem. Een tweede covertekening toont een zwetende Saddam. Covertitels: "Un déluge de bombes sur Bagdad" en "Les Américains soufflent 'le choc et l'effroi'".

Binnenin bericht de krant over de jongste ontwikkelingen, over de Europese top (waar de verdeeldheid groot was en over de vraag of we al dan niet degelijk geïnformeerd worden: "Info ou intox (een overzichtje van enkele twijfelgevallen, bv. de berichten over de dood van Saddam en over de Iraakse deserteurs. Daarna volgen de eerste Britse doden, de situatie in Bagdad (waar imans oproepen tot verzet), de Koerden die afwachten, de precisiebombardementen, de vrees voor straatgevechten in Bagdad, de betoging van vrijdag in Brussel voor vrede en werk (met een verslag getiteld "Les ados réinventent "Yankees, go home"), de oorlogszuchtige "zwarte prins" in de entourage van Bush (een zekere mijnheer Richard Perle, voorzitter van de "Defense Policy Board"), de Iraakse oorlog als uitstalraam ook van de Luikse wapenfabrikant FN: "Dès que vous voyez un soldat en armes sur les écrans de télévision, vous pouvez être certain qu'il utilise un de nos produits !" Vandaar de titel van Benoi July en Philippe Regnier (à Abou Dhabi): "La Belgique aux avant-postes ... de la guerre."

Le Soir maakt ook een vergelijking met de Golfoorlog van 91, beschrijft hoe de CIA de Iraakse macht probeerde te infiltreren, hoe het Amerikaanse Oscarfeest onder druk staat en wat zoal de moeilijkheden zijn om in brand gestoken oliebronnen te blussen. Op een grote kaart worden de krijgsontwikkelingen getoond waarna we op pagina 9 nog een artikel over de spanning tussen Noord- Korea en de VS krijgen: "Washington joue aux dominos." "Pyongyang est persuadé d'être le prochain sur la liste" noteert Edouard van Velthem.

Op de opiniepagina krijgen we de visies van twee "specialisten" over de verhoudingen tussen Europa en de V.S. De Amerikaan Roy Ginsberg pleit voor nieuwe bruggen tussen Brussel en Washington. De Française Nicole Gnesotto vreest dat er niet snel een eengemaakt Europees standpunt zal komen.

Op de economische pagina's volgen twee artikels in verband met Irak. Beursspecialist Geert Noels stelt dat "l'Irak n'est pas le problème". "Rebâtir l'Irak" dat wordt dan weer "un marché sous contrôle." De Amerikanen hebben al de eerste contracten voor de wederopbouw van Irak uitgeschreven .... Aan Amerikaanse bedrijven uiteraard. Aan een filiaaal van Haliburton bv., een bedrijf waar ze vicepresident Dick Cheney goed kennen ... Ook Belgische bedrijven hopen een graantje te kunnen meepikken. In een ander artikel is sprake van een plan van de V.S. voor de opsplitsing van Irak.

* "La 'guerre' des chaînes d'info arabes"

Le Soir wijdt ook twee artikels aan de oorlogsberichtgeving. Op pagina 7 gaat het over hoe de Amerikaanse pers met het leger mee naar het front trekt. Nathalie Mattheiem bericht vanuit New York over de wedijver tussen de Amerikaanse zenders die allen veel tijd aan de oorlog besteden. "Depuis mercredi soir, la guerre est partout". En de VS leiding blijkt er van uit te gaan dat 9 van de 10 oorlogsberichten van de pers aan het front, positief zullen zijn, tenminste op de korte termijn. In een tweede artikel beschrijft Joëlle Touma vanuit Beirout, "la 'guerre' des chaînes d'info arabes". Het gaat echt om een wedloop schrijft Touma, tussen de verschillende zenders, met op kop Al Jazeera en nieuwkomer Al Arabiya. Beide zenders hebben een leger aan correspondenten, vervolgt hij, maar die van Al Jazeera durven net iets meer. Al Jazeera (Qatar) creëert een ruimte waar volgens Touma "tous les courants de la pensée politique arabe peuvent s'exprimer." Al Arabiya dat in Dhubai gevestigd is, zegt te willen verenigen in plaats van te verdelen. Al Arabiya wordt echter door Saoudi-Arabië gefinancierd en dat weten veel Arabieren. Daarom vertrouwen ze de zender niet.

Joëlle Touma eindigt met twee andere omroepen te vermelden, "Abou Dhabi TV et LBC-Al-Hayat, qui commencent aussi à se distinguer. Ces chaînes ne font que suivre le modèle de la CNN d'antan. Pourtant, CNN fait figure de chaîne de propagande pour le gouvernement américain" merkt Touma op.

Merkwaardig toch hoe de Belgische omroepen (VRT, VTM, RTBF) nauwelijks beelden tonen van Al Jazeera of Al Arabiya, maar des te meer van Abu Dhabi TV. Wat voor zender mag dat toch wel zijn ? Op die vraag geeft ook Le Soir geen antwoord. Wie zoekt dit eens even uit ?

2) La Libre Belgique: aandacht voor de visie van de Arabische wereld

La Libre Belgique van zaterdag 22 maart wijdt zijn eerste 13 pagina's aan Irak en brengt verderop nog standpunten over de oorlog. In de bijlage "La Libre Entreprise" worden ook nog eens 4 pagina's aan de oorlog gewijd: de weerslag op de luchtvaart ("L'aérien, victime de l'Irak" (!)) en op de beurzen en de economie in het algemeen.

Op de cover van LLB prijkt een montage: beelden van een ontploffing boven Bagdad met daarboven een foto van een B52-bommenwerper. Titel: "Bagdad sous un déluge de feu". Binnenin gaat het eerst enkele pagina's over de oorlog zelf met titels zoals "Intense guerre aérienne" (p. 2) en "Le Boeing B- 52H 'Stratofortress', un ancêtre très actif" (p. 3, let op de openlijke fascinatie voor het "vliegende fort"). De "inbreng" van Turkije krijgt de helft van pagina 4 met daaronder de woede van president Poetin die de inval "une immense erreur politique" noemt. Tiens, Poetin leeft nog: op VTM, VRT en RTBFleek hij de jongste dagen van de aardbodem verdwenen te zijn.

Van de woede in de Arabische wereld zagen we op televisie ook niet bijster veel. LLB wijdt er zijn pagina 5 aan met als hoofdtitel: "La colère n'est plus contenu au Caire." LLB brengt ook een overzicht van de talrijke manifestaties in "le monde arabo-musulman".

Op pagina 6 krijgen we een portret van de slechterik van Bagdad: "Saddam Hussein, dictateur fantôme". Op 7 volgt berichtgeving over de NGO's die in Irak zullen optreden en de humanitaire rol van de Europese Unie.

* "L'administration Bush: le meilleur agent recruteur des obscurantistes islamistes"

Twee pagina's wijdt LLB vervolgens aan de instemming van de Amerikanen met de oorlog, maar ook aan het protest in de V.S. en in België. LLB brengt een verslag van de vrede- & werk-betoging van vrijdag (20 tot 30.000 betogers), van de studentenmobilisatie (aan ULB en UCL) en kijkt vooruit naar de manifestatie van zaterdag. Verderop informeert de krant ons over Belgen die hun vakantie uitstellen en brengt ze een "opinie" van de onafhankelijke Marokkaanse journalist Aboukakr Jamai over "Quelles conséquences dans le monde arabo-musulman ?" Jamai stelt: "L'administration Bush est devenu le meilleur agent recruteur des obscurantistes islamistes."

In het LLB-edito schrijft Geneviève Delaunnoy over "Le canonnière et l'ambulancier." Even raden wie daarmee bedoeld zouden kunnen zijn. De V.S. en Europa uiteraard.

LLB rondt zijn Irak-hoofdstuk af met de opinie van de Fransman Pascal Bruckner die Europa verwijt, Frankrijk op kop, inconsequent te zijn. In een tussentitel stelt hij de vraag: "Qui sont les amis de la paix ? Poutine, qui conduit une guerre abominable en Tchétchénie, les Chinois qui oppriment les Tibétains, l'Iran de Khatami ..." Bruckner eindigt het interview dat Eric de Bellefroid van hem afnam met de vrees dat de Amerikanen Frankrijk wel eens uit de Veiligheidsraad zouden kunnen wippen.

Verderop in LLB nog informatie over de 'bijdrage' van FN en de rol van satellietcommunicatie in de oorlog.

3) De Standaard: 'contra's' én één 'pro'

De Standaard van 22/3 inventariseert op zijn voorpagina zijn artikels over "de aanval op Irak" in twee luiken: "Berichtgeving" en "Opinie / Trottoir". Daaronder de hoofdtitel "Bagdad hoofddoel massale luchtoorlog" en een foto van rookwolken boven Bagdad. In het onderschrift lezen we: "TV- beelden toonden gisteravond de oranje-bruine gloed van explosies en rookwolken boven Bagdad." Onderaan op de foto staat in het groot CNN, maar bij nader toekijken vinden we ook het logo van alweer Abu Dhabi TV. Rond de foto brengt De Standaard (DS) verslag uit van de krijgsontwikkelingen. Onderaan op de cover komt het standpunt van president Chirac: "weigert wederopbouw die oorlog 'legitimeert'". Volgens een cynische Chirac werd op de EU-top niet gesproken over reconstructie, "want we zijn nog in het stadium van de destructie."

Binnenin volgen de gebruikelijke kaarten en de oorlogsberichtgeving. Van admiraal Willy Herteleer vernemen we dat dit "geen oorlog om olie" is ... Verderop wordt het Europees "defensie"-initiatief van premier Verhofstadt toegelicht en vernemen we dat de Luxemburgse premier (die zich daarbij aansloot) de Europese top afdeed als "verbijsterende hypocrisie".

Op bladzijde 6 krijgt het protest tegen de oorlog een volle pagina; het protest van kinderen en jongeren in eigen land, van de Arabische wereld ook die woedend reageert zoals we in een halflang artikel lezen (met als tussentitel: "twee doden bij betoging in Jemenitische hoofdstad"). Onderaan de pagina kopt DS: "Meerderheid blijft Saddam steunen", wat de visie van de ook op TV getoonde Belgische pater Vincent Van Vossel blijkt te zijn. Op pagina 7 begint DS met zijn andere berichtgeving (over een Tsjetsjeens referendum). Op 8 volgt een stuk over de Belgische genocidewet met een foto van George W. Bush tegen wie nu ook een klacht loopt.

* "Hollywood boycotten"

In de DS - bijlagen volgen nog meer artikels over Irak. P 39 informeert over "Hulpverlening onder militaire voogdij": "ook op humanitair vlak drukken de VS hun wil door". NGO's waarschuwen voor een militarisering van de hulpverlening.

Op de opiniepagina stelt DS -journalist Bart Sturtewagen in zijn "commentaar" dat België "geen kliekje moet vormen met Frankrijk en Duitsland". Verhofdstadt zou beter werken aan het herstel van de eenheid binnen de EU, denkt Sturtewagen.

Bart Dobbelaere vervolgt met beschouwingen over de houding van de Groenen. Daarna volgt de "vraag van de week": "Heeft een boycot van Amerikaanse producten zin." Een dozijn mensen geven er hun visie op. Eén van de opvallendste is die van Tinne Van Der Straeten van Jong-Agalev die oproept "om geen films te gaan bekijken die door de grote Hollywood-studio's gemaakt zijn." "Via hun kaskrakers komt de oorlogslogica in onze zalen terecht." (...) "Wij roepen de media op geen aandacht aan die films te besteden. We vragen dat er meer aandacht zou gaan naar kritische filmmakers als Michael Moore, regisseur van Bowling for Columbine." Waarna Robert Vanden Berghe afsluit met te stellen dat "heel onze wereld doordrongen is van Amerikaanse producten." Denk maar aan het medium via hetwelk u dit persoverzicht te lezen krijgt ...

* "Creatieve destructie" ?

DS brengt ook een opiniestuk van de Nederlander Paul Scheffer, die eerder - rond nieuwjaar - een reeks in DS had over de multiculturele samenleving. Nu blijkt hij voor de oorlog te zijn. "Waarom hoor je zo weinig over de gevolgen van een bestendiging van de dictatuur van Saddam Hoessein" vraag hij zich af. Hij besluit dat als je alles afweegt "je moet vaststellen dat deze lang uitgestelde oorlog tegen Irak gerechtvaardigd is."

Op de Economie-pagina's van DS volgt een beschouwing over de economische impact (titel: "creatieve destructie"). Stefaan Michielsen stelt dat "de Irakezen de pineut zijn van deze wanhoopspoging om de internationale economie weer op gang te trekken." De internationale of de Amerikaanse ? Volgens beursspecialist Geert Noels (twee pagina's verder) is "de verliezer van de oorlog, ... de wereldhandel." Noels wijst o.a. op de financiële zwakte van de V.S.

Nog een paar andere titels: "Markt volgt Amerikaanse logica" en "Oorlog enige thema" (op de obligatiemarkten).

* "Revolte op de radio", "nuanceringen en objectiviteit" in de Vlaamse pers

DS gaat ook in op de rol van de media. In een eerste artikel (p. 5) gaat het over "Journalisten met Amerika op oorlogspad". "Pentagon probeert vertrouwen media te herstellen" titelt journalist Marc Chavannes (boven een uit NRC Handelsblad overgenomen stuk): "Pentagon heeft 500 journalisten bij Amerikaanse soldaten in het Golfgebied ingekwartierd. Een poging tot openheid of bepaalt de commandant het beeld ?" Chavannes lijkt geneigd tot het eerste antwoord. "Openheid is wachtwoord in deze oorlog" schrijft hij onder de begeleidende foto. Zijn artikel rondt hij af met lovende woorden over het Pentagon van oorlogscorrespondent Sig Christenson. Die man blijkt verslaggever in Koewiet te zijn voor een krant uit Texas ...

Op de cultuur&media-pagina titelde Frank De Graeve: "mogen VRT-zenders protesteren tegen de oorlog ?" Want dat doen ze door hun muziekkeuze. Studio Brussel draaide Bob Dylan's 'Master of War' en "ook Donna, Radio 1 en JIM-TV namen stelling tegen de oorlog, terwijl de andere tv-zenders en de kranten volgens De Graeve "hun objectiviteit bewaarden. Mogen of moeten media partij kiezen in zo'n conflict ?"

Vervolgens gaf De Graeve andere vormen van "revolte op de radio" en stak hij zijn licht op bij enkele VRT-bonzen of dit wel kon. 'Ja' was het antwoord van Marc Coenen (Studio Brussel-'baas') en Paul De Meulder (woordvoerder VRT-radio). Coenen voegde er wel aan toe dat voor de nieuwsuitzendingen "natuurlijk andere regels gelden". Hij stelde dat de zender "in de aanloop naar de verkiezingen veel voorzichtiger zal moeten zijn. Maar zeggen dat je tegen de oorlog bent, is geen politieke uitspraak." Wablieft ??

"Wat op de radio kan, is op televisie niet zo evident" vervolgde Frank De Graeve. "Dat ligt niet aan het beleid, maar aan de eigenheid van het medium" stelde VRT-tv-woordvoerster Diane Waumans. Televisie wordt anders gemaakt, meer gepland, minder in interactie met de luisteraar/kijker. Maar volgens Waumans "is het overgrote deel van de bevolking tegen de oorlog. En dat is ook het standpunt van de regering. Waarom zouden wij dat dan niet mogen uiten." Natuurlijk meiskje, denkt een mens daarbij, als de regering ergens voor of tegen is, zijn jullie de eerste om dat te uiten ... Waarom anders zou de VRT met overheidsgeld betaald worden ?

De Graeve rondde af met de partijdigheid van de Britse en Amerikaanse kranten. Hij gaf enkele voorbeelden van kranten die "pro war" zijn. " Over de Vlaamse kranten schreef hij hoe die "blijkbaar geen aandrang voelen om duidelijk stelling te nemen voor of tegen het conflict. In hun editorialen drukten de meeste hoofdredacteuren of commentatoren gisteren wel spijt uit over het uitbreken van de oorlog, maar weerklonk er bijvoorbeeld ook kritiek op de houding van Europa of de Belgische regering. De ruime aandacht voor het protest tegen de oorlog was zowat het enige waaraan je kon merken dat de redacties niet gelukkig waren met de gang van zaken. Is de Vlaamse pers dan zoveel voorzichtiger dan pakweg de Britse" vroeg De Graeve zich af waarna hij Bart Sturtewagen van De Standaard aan het woord liet die pleitte voor nuancering en debat. Afronden deed De Graeve met deze
geruststellende conclusie (bijschrift bij de foto): "De Vlaamse kranten berichtten doorgaans genuanceerd en vrij objectief over de oorlog in Irak." Was het maar zo simpel.

4) Het Nieuwsblad: al een stuk "populairder" ...

De "volkse" zusterkrant van De Standaard, Het Nieuwsblad, maakte op zijn cover al meteen duidelijk hoe genuanceerd de Vlaamse "niet-kwaliteits-pers" is. Dezelfde collagetechniek hanterend als La Libre - bovenaan een B52; daaronder een foto van brandend Bagdad met als opschrift "Meedogenloos" - titelde de krant verder: "Bommentapijt op Bagdad", "Leeft Saddam nog ?", "Grondtroepen rukken op" en "Cola-oorlog in Irak." Voeg daar nog vijf foto's van zes vrouwen (rechts en onderaan) aan toe (o.a. twee "mediamadammen") en je krijgt een genuanceerde cover !

Op pagina 2 prijkt als grote titel "De hel valt uit de hemel". Op drie een grote foto van "Koeweiti's zijn bang en boos" ... en lopen met gasmaskers op. Daaronder: "Saddam weggevoerd op een draagberrie". Bovenaan de pagina de titel "Witte vlaggen en hondendrollen voor Saddam".

Op 4 gaat het er iets vredelievender aan toe met artikels over het protest van jongeren maar ook met onderaan een artikel met de goedkope titel: "De vrede is altijd populair in oorlogstijd".

* "Cola-oorlog tegen de islam" ?

Pagina 5 had als grote titel: "Dit is oorlog tegen de islam". "Imam spreekt duidelijke taal tijdens vrijdaggebed in Brusselse Grote Moskee." Tiens, tiens, op VRT kregen we uitgebreid de indruk dat de moslimwoordvoerders de "gematigheid" zelve waren. In het inleidende stukje van het artikel van Hind Fraihi en Steven De Bock lezen we trouwens dat de imam de woorden die hem in de titel in de mond gelegd worden NIET heeft uitgesproken. Ze schrijven zelf: "De vrijdagpreek van imam Abdul Azziz al Yahya stond wel helemaal in het teken van de Amerikaanse inval. Hij zei het niet met zo veel woorden, maar de boodschap was duidelijk" (en dan gebruiken ze aanhalingstekens:) "Dit is een oorlog tegen de islam." En Het Nieuwsblad stookt graag vuurtje ! In de marge van p. 5 vinden we de titels: "Kind dood bij demonstratie voor vrede in Jemen" en "Oorlog populairder op web dan seks". Eros en thanatos.

Waar de covertitel "Cola-oorlog" vandaan komt, vernemen we op pagina 6: "Overwicht van Pepsi in Iraaks conflict" (op de vliegdekschepen en basissen van het Amerikaanse leger tenminste) "is 'toeval'". "Colagiganten vechten eigen oorlog uit" titelt een artikel van Thomas Lowette. Maar om dan meteen van een "Cola-oorlog" te spreken ?

Op pagina 10 en 11 volgt een grote kaart van Irak met een legende die uitleg geeft over Irak en zijn buurlanden.

In zijn edito op p. 15 weet Mathias Danneels de oorlog om Irak en "het opengooien van quasi alle markten ter wereld" aan elkaar te verbinden. Hij eindigt met de vraag hoe autonoom de regio's (waarvan hij als voorbeeld Vlaanderen en Polen ... geeft) hun economische koers zullen kunnen bepalen.

Nog op p. 15 een paar lezersbrieven die goed samengevat worden met de titels: "Oorlog verdeelt de bevolking. De militaire acties tegen Irak lokken totaal tegengestelde reacties uit." Ene Paul Lesaffer is tegen de arrogantie van Bush, maar Georges Lambrecht is dan weer kwaad op "onze politici die de betrekkingen met Amerika grandioos verknalden".

Op de regiopagina 19 volgt nog een fotorijk overzicht van het protest in de regio Brussel-Noordrand tegen Bush. Op de tv-pagina's worden zowel de Kanaal 2-Amerikaanse-speelfilm "Three Kings" (gesitueerd in Irak) als de Panorama-uitzending over de verborgen agenda van Bush aangekondigd met een kort artikel en foto's.

5) Pluim voor De Morgen

De laatste "kwaliteitskrant" in dit rijtje pakt sinds het begin van de oorlog op zijn covers steevast met een grote tekening uit. Op zaterdag was dat er vreemd genoeg één van een lachende Saddam die met één hand in zijn broekzak, een geweer afschiet. Op de achtergrond rookwalmen. Bovenaan rechts dan toch een foto van een bombardement-lichtflits met daarboven "Oorlog Irak; 20 pagina's". "Honderden bommen op Bagdad" titelt de krant daaronder. Helemaal onderaan de coverpagina verwondert Hugo Camps zich over het "gewone leven" dat ondertussen bij ons zijn gangetje gaat.

"De komst van de democratie" betitelt Yves Desmet zijn edito. Hij gelooft niet in de democratie die de Amerikanen in Irak zouden gaan invoeren daar waar ze in eigen land "liefst 2000 vredesdemonstranten oppakken omdat ze gebruik maken van hun democratisch recht op vrije meningsuiting." Neen, in de Arabische wereld brengt de manier waarop de Amerikanen het aanpakken, de democratie alleen maar verder weg, stelt Desmet. "Maar daarvan is op de Amerikaanse zenders, waar iedere gewonnen meter woestijngrond als een heuse overwinning van the good guys op de bad guys wordt voorgesteld, niets te merken. Desmet wordt er moedeloos van.

* "Een betoging zonder camera's"

Wie niet moedeloos toekijkt, zijn de hackers die zoals De Morgen op dezelfde pagina 2 vermeldt, "websites bestoken met anti-oorlogsslogans." Vervolgens serveert De Morgen ons artikels over het verloop van de oorlog, de wereldwijde gewapende tussenkomsten van de V.S., de wereldvreemdheid van de Iraakse leiders, de problemen die in Irak pas zullen beginnen met de val van Saddam, Iraakse troepen die zich overgeven, Koerden die "voorlopig buiten oorlog gehouden worden", een Belgische urgentie-arts (Geert van Moorter) die de toestand in Bagdad en in zijn ziekenhuizen beschrijft (bovenaan p. 5), de B52-ouderdomsdeken, de Amerikaanse rambokillers die Saddam moeten 'pakken', het "Turkse leger dat Noord-Irak zou binnengetrokken zijn" en de "Oscars die onder vuur liggen".

Op pagina 8 volgt een impressie van de Europese top én een merkwaardig verslag van een reportage van "de betoging die u niet zag: één meisje, tweehonderd flikken". Filip Rogiers en Marc Schoetens doen het verhaal van een scholierenbetoging in Brussel van zo'n 200 allochtone jongens en meisjes vrijdag in Brussel. Een spontane betoging die aangroeit tot zo'n 300 betogers en "twee uur later zal botsen op een onevenredig groot politiekorps". "Het was een betoging zonder camera's. Die snelden pas toe toen ze hoorden dat het warm werd en de politie verscheen - omgekeerd, liever. Ze kwamen gelukkig te laat." En het meisje met jeans dat de optocht de weg had gewezen, zij was verdwenen. Naast dit verslag volgde een ander over de vakbondsbetoging van vrijdag en een kort stukje "zeventig minderjarigen opgepakt bij vredesbetoging" (in Antwerpen).

* Tricky Dick paraat

Pagina 9 titelt: "Ook onder Turken in de moskee wordt maar één onderwerp besproken; 'Wij noemen dit geen heilige oorlog'". Marijke Libert brengt indrukken vanuit een ontmoetingslokaal van een Gentse moskee en een multicultureel centrum. De mannen en vrouwen die ze er sprak hebben gemengde gevoelens over de oorlog. Eén van de vrouwen vertelt dat "we al twee dagen niet meer kunnen slapen, onze mannen kijken constant naar de televisie en wij leggen onze kinderen uit dat het oorlog is zonder het zelf te begrijpen. Het enige wat we voelen is een diep verdriet." En ze heeft zo haar twijfels bij de cijfers over het aantal doden.

Op pagina 11 blijkt dat "Peter Vanhoutte uit Agalev dreigt te stappen wegens wapentransporten Irak" en op pagina 12 gaat het er over hoe de grote oorlog ook in de kleine wereld van Vlaamse kleuters binnendringt.

Pagina 20 brengt bovenaan de hamvraag: "Wat nu met de beurzen?" Blijk dat "de markten overtuigd zijn van de snelle instorting van het regime van Saddam". Nog meer economisch nieuws op pagina 21 (het begin van de katern "Reporter"): "Tricky Dick (Cheney) staat klaar om de branden te blussen". "Het Witte Huis verdeelt lucratieve contracten voor de heropbouw onder een bevriende zakenlobby, waaronder de multinational waarvan de vice-president (Cheney) vice-president was."

* Eindelijk een foto van het Iraakse lijden

Vervolgens (p 22) gaat het over de 'demoraliserende' 'radio-golfoorlog' die de Amerikanen tegen de Iraakse burgers voeren en over een schoonzoon van Saddam die toen hij destijds overliep naar het Westen als "een superieure bron van geheime informatie" onthaald werd. Maar nu luisteren de V.S. niet naar hem omdat volgens Hoessein Kamel "Irak zijn volledig arsenaal van chemische en biologische wapens, de officiële inzet van de oorlog, eerder al vernietigd heeft." Dus was heel de stemmingmakerij over chemische aanvallen - zoals die ook op VTM gebracht werd in de verslagen uit Koeweit van Patrick Van Gompel - overbodig; aldus Tom Ronse in New York.

De Morgen brengt ook een "toeristisch" portret van Irak, een oorlogsdagboek (op internet) vanuit Bagdad (van een Irakees, 'Salam Pax' genoemd), een overzicht van hoe "de oliegiganten hun oorlog voeren om Irak", de aankondiging van "het tweede Golfoorlog-syndroom" (met foto erbij van een vrouw bij haar ziek zoontje; één van de weinige foto's van Iraakse slachtoffers in de Belgische pers !).

* "Dominostrategie zal niet werken"

De Morgen zoomt kort in op het gebruik van "verarmd uranium: chemisch giftig". Daarna wordt bij wijze van afwisseling, de Oscar-uitreiking kritisch belicht: "Oscar als symbool: lenig lijf, hersenloos hoofd". Op pagina 29 volgen we het spoorweg-"tracé van de schaamte" langswaar de Amerikaanse wapentransporten door België verlopen. Op p. 30 stelt Lode Delputte in zijn artikel "In de aanbieding: democratie voor het hele Midden-Oosten" dat "de dominostrategie niet zal werken. Welk Arabisch land kan nu jaloers zijn op een staat die in naam van de democratie naar de Middeleeuwen is terug gebombardeerd ? Die van vooraf aan mag herbeginnen zonder duidelijk reconstructie- en financieringsplan ?"

Op pagina 31 komt voor het eerst dezer dagen (zover we konden volgen) de Amerikaanse criticus Noam Chomsky in onze media aan bod. Daarnaast staat een beperkt "Arabisch persoverzicht" en een beschouwing over hoe de illegale oorlog van de V.S. tegen Irak misschien legaal gemaakt kan worden.

* Als het goed is, zeggen we het ook

De bijlage 'Zeno' ruimt 2,5 pagina's (60-62) voor een interview met de in Brussel wonende Amerikaanse historicus Robert Kagan, auteur van het boek over "De kloof tussen Amerika en Europa". Kagan stelt o.a. dat "Europa een soort paradijs tot stand bracht." "Europa heeft een systeem gebouwd waarin oorlog bijna ondenkbaar is. (...) Maar als gevolg (...) mist Europa de militaire kracht om globaal invloed te kunnen uitoefenen." Kagan verdedigt verderop de stelling dat de V.S. echt tegen Saddam Hoessein ten strijde trekken omwille van diens massavernietigingswapens ..."De Amerikanen kunnen zich" (na 11/09) "heel goed indenken dat iemand die zo intens slecht is als Saddam, niet vertrouwd kan worden om dergelijke wapens nooit te leveren aan terroristen. De Europeanen schijnen dat niet te geloven. Sterker nog, ze schijnen over dat probleem niet te willen nadenken."

Aan mediakritiek waagt De Morgen zich niet, maar we vernemen wel dat "VRT-oorlogsnieuws populairder dan VTM" is (titel op p. 46). De nieuwsuitzendingen van de VRT halen steevast meer kijkers dan die van VTM. Verder kondigt DM de "Zevende Dag" over Irak aan plus de Panorama van zondag met als titel: "De uitleg achter de Bush-doctrine".

Al met al verdient De Morgen met heel deze berichtgeving een eervolle vermelding voor de wellicht beste berichteving en duiding van het conflict, met daarbij wel deze kritiek: te weinig (nauwelijks) aandacht voor een Arabische kijk op de toestand, te weinig aandacht ook voor de slachtoffers in Irak. Enzoverder ...

6) Het Laatste Nieuws: uitstekende cover maar de lezersbrieven ...

Van de 'beste' krant naar de slechtste en toch bij dezelfde uitgever blijven ? Het kan want zowel De Morgen als Het Laatste Nieuws (HLN) worden door "De Persgroep" uitgegeven. Maar laten we niet aan "jumping to conclusions" doen want Gazet van Antwerpen en La Dernière Heure komen er ook nog aan. En bakte HLN het dit keer zo bruin als ten tijde van 11 september ?

* Verrassend: Een foto van gewonde Irakezen in het Zuiden

Als enige van de 8 hier besproken kranten, plaatste HLN op zaterdg een foto van president Bush op zijn cover, met daaronder het opschrift "Net toen de zware bombardementen op Irak losbarstten vertrok president Bush naar zijn buitenverblijf Camp David."

Bush werd gemonteerd in een foto van de nachtelijke branden in Irak. En wat staat er in het midden rechts op de cover van HLN van 22/3. De eerste kleurenfoto in onze kranten tot nu toe van gewonde Irakezen. Het betreft een beeld zoals we het op televisie nergens zagen maar zoals het in Irak nu her en der moet voorkomen: een vrouw, een gewonde man met bloed op hemd en broek en nog een man. Bijschrift: "Drie doodsbange en gewonde Irakezen schreeuwen om hulp. Ze raakten verzeild in een hevig vuurgevecht tussen Amerikaanse soldaten en het Iraakse leger in Zuid-Irak (Foto Reuters)".

In een kadertje meldt HLN dat ook 12 Britten en Amerikanen omkwamen en daarnaast kondigt de krant (met foto) aan: "Vlaams arts in Bagdad getuigt: 'Hemel kleurde rood' Lees blz. 3."

* "De ziekenhuizen lopen zo goed als leeg ..."

Op de eerste binnenpagina krijgen we info over het militaire verloop van "Operatie 'Iraqi Freedom' Dag 2" alsook het edito van Luc Van der Kelen ("Een klaaglied voor Bagdad") die vooral stilstaat bij de "collateral damage": "de pijn en ontzetting van de mensen, slachtoffers van Saddam én Bush', de tristesse om de doden en gewonden, de droefheid van zoveel vernieling (...) dat is waar het vandaag om gaat." Dat leed krijgt ruim aandacht op pagina 3 met een beschrijving van een bombardement '("Acht minuten hel") met daarbij een kort interview met de Vlaamse dokter Geert Van Moorter die stelt "dat de ziekenhuizen zo goed als leeglopen. De zieken vluchten naar huis, uit schrik voor de bombardementen." (Ook iets wat we op VRT of VTM niet vernamen.)

Op pagina 4 gaat HLN verder met het oorlogsverloop met titels zoals: "Irakezen capituleren massaal" (de tv-berichtgeving sprak dit de jongste dagen tegen), "VS waarschuwt: 'Vecht en jullie worden vermorzeld'" en "Sexy tank". Op pagina 5 volgt het leed van de families van de eerste Britse en Amerikaanse doden én het fortuin van Saddam, "de man van 266 miljard".

* Oorlogszuchtige lezersbrieven

Pagina 6 bracht een overzicht van het protest in de V.S. en België. "Politie treedt hard op tijdens betoging in Brussel" (aan het Rogierplein) stond er boven een foto van een jongen met voor zich gemaskerde agenten. Daarnaast een artikel over de boycot van Amerikaanse goederen met als titels: "Coco-Cola slaat nog altijd even goed aan", "Anti-oorlogsgezinden roepen op tot boycoct van Amerikaanse producten, maar klanten laten zich niet beïnvloeden." Op p. 7 volgt tussen het 'gewone' Belgische nieuws nog een kort stukje getiteld "Noord-Korea: we staan op rand van kernoorlog".

Achteraan de eerste HLN-katern prijkt een artikel over "Genocidewet wordt gênant" want "Brussels gerecht kan klachten niet meer volgen en Amerikaanse investeerders blijven weg".

Op de regionale bladzijden volgt een overzicht van betogende jongeren met daarboven als grote titel: "Vlaanderen tegen de oorlog". Een verkeerde titel want de getoonde protesten komen uit Brussel, Anderlecht, Grimbergen ... Brussel en Brabant dus. Op p. 47 lezen we: "hoop op snelle Amerikaanse zegen in Irak doet beruzen fors stijgen - Olieprijs duikt onder 25 dollar".

Tot slot aandacht voor de "Dialoog"-pagina. Het eerste deel van de lezersbrieven gaat over "de Antwerpse soap". Het tweede over Irak. Verzameltitel: "Nu maar hopen dat oorlog van korte duur is." Daaronder vinden we 9 lezersbrieven waarvan drie zich stoorden aan één of ander aspect van de tv- uitzendingen, twee die tegen oorlog én drie die blij zijn met de oorlog ! De titels spreken voor zich: "Weg met Saddam", "We moeten Amerikanen dankbaar zijn" en "Eindelijk" ("is de bevrijding van Irak begonnen"). Het zegt veel over het lezerspubliek van de meest gelezen Vlaamse krant.

7) La Dernière Heure: oorlog herleid tot tweestrijd Bush - Saddam

De Franstalige krant La Dernière Heure had op zijn voorpagina van zaterdag eveneens een tekening: een Amerikaanse soldaat, staande op het hoofd van Saddam en roepende: "Y'a quelqu'un ?" "Les derniers jours de Saddam" luidde de grote titel daarnaast. Onder de tekening de vermelding dat de Amerikaanse en Britse troepen nu het grote geschut in stelling gebracht hebben.

Het Irak-dossier van LDH loopt tot pagina 15.

Op pagina 1 en 2: "L'élan irrésistible de l'offensive alliée" (met daarbij een vierkleurenkaart). Andere titels: "Douze morts dans un crash" en "600 prisonniers annoncés". Op pagina 4 en 5 nog meer oorlogsnieuws. Met steeds bovenaan de pagina's een montage van de hoofden van Bush en Saddam tegenover elkaar. Kwestie van het 'drama' te personaliseren.

Op pagina 6 en 7 gaat het vooral over de olie ("Sauver l'or noir, objectif prioritaire") maar krijgen we ook een overzicht van "Les meilleurs ennemis des Etats-Unis". Daarbij de foto's van de 'ruige jongens' Castro, Kadhafi en de niet met naam genoemde maar wel getoonde Noord-Koreaanse president. Aandacht ook voor de dalende olieprijs.

Bladzijde 8 en 9 brengen een overzicht van "une opposition forte à travers le monde", met aandacht voor jongeren en moslims die tegen de oorlog zijn, de nieuwe betoging van zaterdag én ook deze titel: "70 % des Américains sont pour la guerre / Sondage du journal USA Today." Volgens de peiling stijgt de aanhang van Bush. Kritiek op bv. de methode van de peiling krijgen we niet.

Pagina 10 en 11 werpen een lichtstraaltje op "Le monde arabe" die "retient son souffle". Van de inwoners van Bagdad vernemen we dat ze naar het platteland trekken of vluchten in schuilkelders. De taak van journalisten (op de foto met gasmaskers) die naar Koeweit en Irak gestuurd worden wordt als "une rôle difficile" betiteld. Een verantwoordelijke van RTL mag uitleggen dat de toegevoegde waarde van een correspondent in Koeweit er in ligt dat hij de spanning ginder meegemaakt heeft. Ongeveer dezelfde visie bij de RTBF.

* "Guerre d'info" tussen RTL en RTBF ?

Pagina 12 plaatst president Bush tegenover Saddam. De berichtgeving over het verdwijnen van Saddam past in een brede psychologische oorlogsvoering. Dat "la menace bioterroriste" (in Europa) waarover LDN het heeft op pagina 13, daar ook in past, schrijft de krant niet. Paul Masson waarschuwt er in zijn edito alvast voor dat we het vel van de beer Saddam niet moeten verkopen voor het geschoten is: "Ne vendons pas la peau de l'ours ..."

Op pagina 14 en 15 rondt LDH zijn Irak-'dossier' af met de famillie-foto's van Bush en Sadddam.

Op de tv-pagina 48 gaat LDH nog even in op de rol van de televisie: "Comment ils ont vécu la guerre" staat er als titel boven de foto's van twee journalisten, Laurent Haulotte (RTL) en François De Brigode (RTBF). De eerste erkent dat hij op het einde van de eerste oorlogsdag, op zijn knieën zat. In een tweede artikeltje meldt LDH: "RTL est arrivée en tête" (de zender was er 's nachts het eerste bij met een uitzending en haalt ook gemiddeld de hoogste kijkcijfers van de twee) "mais la RTBF s'est bien défendue." En zo kan iedereen tevreden zijn. Dat er een "guerre d'info" zou woeden tussen RTL en RTBF, wordt door beide journalisten ontkend. Haulotte stelt dat hij handelt "en essayant de satisfaire au mieux les gens qui nous régardent." Als dat geen klantvriendelijke journalist is. Dan toch liever De Brigode (RTBF) die stelt dat "ma logique à moi, c'est d'informer les téléspectateurs le mieux possible."

8) Gazet van Antwerpen: niet voor 'linkse dwazen'

Eindigen doen we met de meest rechtse krant van 'Vlaanderen': de Frut.

Op de cover van zaterdag de stilaan bekende montagefoto: een B52 bovenaan met daaronder een beeld van Abu Dhabi TV van het brandende Bagdad. Titel: "huiveringwekkend". "Iraakse hoofdstad zwaar onder vuur"; "Grondtroepen rukken snel op" en "Lot van Saddam onduidelijk": ziedaar de drie ondertitels. In de marge trekt een andere titel de aandacht (wegens de er in gebruikte kleuren): "70 kinderen opgepakt bij betoging AEL". Daaronder: "Vrouw gewurgd in vakantiepark". En ook: "VLD- en Vlaams Blok-actie: 'Beschadig Janssens" (Patrick, SPA). Tot zover de cover.

* Van de deerne van Pelsland tot het monster van Bagdad

Binnenin valt het oog het eerst op de jongedame bovenaan rechts op de rechterpagina. De plek waar het oog zowieso het eerst naar toe gaat. "Pelsland" staat er boven. Reclame dus. Geen schone Irakese. "Bagdad davert" prijkt er boven een foto van Abu Dhabi TV. "Geallieerde tevreden over snelle opmars". "Acht doden aan Britse kant, zes aan VS - zijde", "Saddam of niet" en "Operatie Iraakse Vrijheid, Dag 2": dat zijn de overigens titels op pagina 3. Op pagina 2 bovenaan: "Bunker met ontbijt" en daaronder info over de Amerikaanse troepen én het feit dat je in België vlaggen mag verbranden ...

In zijn "Kritisch bekeken" schrijft Paul De Bruyn over hoe "Europa geen stap verder raakt. De zo fel betrachte gemeenschappelijke buitenlandse politiek blijft buiten bereik." "De Irak-crisis zal dus voorbijgaan zonder Europese inbreng."

Op 4 brengt GVA nog meer militair nieuws. Op 5 is dit de hoofdtitel: "Moslims wit van woede". Daaronder een foto van een protestdemonstratie in Cairo en de tweede titel: "Straatprotest boezemt Arabische leiders angst in". Ook de Koerden kijken angstig toe: "Koerdisch nieuwjaar smaakt wrang." Bovenaan p. 5: het stukje dat op de cover aangekondigd was over de politie die "tienjarigen oppakt" op een betoging die dit keer alleen aan de PVDA maar niet meer aan AEL wordt toegeschreven. Ook de "rest" van het protest "in de meeste Vlaamse steden" wordt in het korte stukje snel mee afgehandeld. In een zijkolom meldt de Frut dat "steun aan Bush bij bevolking VS stijgt." En dat was het dan. Vijf pagina's slechts. Noteren we nog de mooie foto op p. 7 van Antwerpse Vlaams Blok-kandidaten, in het kader van de uitgebreide berichtgeving over de problemen in Antwerpen (p. 6-8 + 11-12).

Op de economie-pagina's vernemen we dat "Beurs opgetogen is over Amerikaanse opmars" en op de regio-bladzijde 22 prijkt bovenaan de titel "Saddam is een monster". Dat blijkt de mening te zijn van Jamil Shakely, een in Leuven wonende Koerd. De krant zet zijn mening af tegen die van de "Leuvense studenten die al weken op straat komen om duidelijk te maken dat zij tegen een oorlog in Irak zijn." De Koerd stelt echter dat hij "zal juichen als het regime van Saddam tot het verleden behoort." Shakely "betreurt de volgens hem hypocriete houding" van het Westen dat nu wel betoogt maar niet "toen Saddam ons volk met gifgasbommen bombardeerde".

Rest nog het laatste katern, "De achterkant", met op de voorpagina daarvan een bericht over "Zenders hebben ook nu ogen in Irak". Dat gaat over de internationale beelduitwisseling van VRT, VT4 en VTM. VTM en VRT werken samen met het Britse Reuters, en het Amerikaanse AP-TN. VT4 alleen met Reuters. VTM heeft ook een contract met CNN en gebruikt soms beelden van het Britse Sky. De VRT heeft dan nog het EBU-aanbod (European Broadcasting Union, de verenigde Europese openbare omroepen). Niets echter over Abu Dhabi TV. GVA meldt wel nog dat VTM en TV1 bij het begin van de oorlog niet meer kijkers hadden voor hun journaals.

* Oorlogszuchtige 'vox populi' in de 'Frut'

Van de 8 lezersbrieven (onderaan p. 40) gingen er 6 over de oorlog, één over de genocidewet en één over Yves Desmet en de VRT die "iets te rood" genoemd werd. Het eerste wat opvalt in de lezersreacties in de Frut is hun aggressieve toon zoals ook blijkt in de opening van het stukje over de genocidewet: "Hoelang gaan die gekken hier staatshoofden van andere (bevriende) staten laten aanklagen door de eerste de beste ?" En verder: "Vlamingen aller landen verenig u, de Fransen zijn hier baas en de Hollanders zuigen ons leeg met de waterverdragen."

De oorlogsbrieven dan, want dat waren het meestal. Van de 6 was er ééntje die het opnam tegen de Britten, "deze vazallen van de V.S. die toch enkel bij de EU zijn om zoveel mogelijk te dwarsbomen en te verzwakken." De schrijver stelt ook dat "het nucleaire potentieel van Europa moet opgedreven worden en de communicatie onafhankelijk van de USA worden." "Beter een klein maar sterk Europa, dan een verknecht samenraapsel."

Dat was dus de stem van de man die tegen de oorlog was ... Bij de andere vijf vonden we zinnen zoals deze:

- "Schoolgaande jeugd: ga naar school in plaats van domweg met de meute mee te lopen".

- "Linkse dwazen komen op straat hun afschuw uitschreeuwen tegen 'oorlog' en tegen de democratisch verkozen Amerikaanse president Bush. Laat Saddam Hoessein maar folteren en moorden ! Laat Saddam maar gifgas produceren ! (...) Hadden die linkse nuttige idioten 60 jaar geleden even hard geroepen tegen een Amerikaanse interventie tegen nationaal-socialistisch Duitsland ?"

- "Hallo ? Onder welk regime leven de betogers het liefst ? (...) Goed zo Bush, geen eindeloos gepalaber maar daden !"

- "Betogen zou dus moeten tegen Saddam. Indien over de hele wereld dezelfde kreet zou opgaan: weg met Saddam, dan zou wellicht een oorlog om hem hardhandig te verwijderen, kunnen vermeden worden."

Eén van de briefschrijvers richtte zich tegen de VRT: "Van een openbare zender wordt normaal een beetje objectiviteit en professionaliteit verwacht. Zo niet van Greet Dekeyser die op het ochtendjournaal geen enkele Amerikaan voor de lens kon krijgen die het optreden van Bush steunde. (...) Overigens is het zo dat in de pers over het algemeen de anti-Bush-strekking steeds maar aan het woord komt. Indien de VRT dan toch wanhopig op zoek is naar een burger die deze VS -operatie steunt, wil ik mij direct aanmelden" schreef Geert Eysermans uit Turnhout.

Tiens, hoe zou het toch komen dat GVA zo'n oorlogszuchtig lezerspubliek heeft ?
----------------------
Bon, totdaar de voorlopig laatste Irak-mediawatch want als RTL-journalist Laurent Haulotte donderdagavond al op zijn knieën zat, ik ook na vier dagen (en stukken van nachten) van mediawatching, alleen afgewisseld met een paar uur betogen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)