Oligopolistan / Murdoch, van stakingsbreker tot anti-pacifist

Dè media-mogul van het Westelijk halfrond heet Rupert Murdoch. De 23-ste rijkste man verdient hopen geld met televisie. Maar zijn News Corporation is vooral de grootste uitgever van Engelstalige kranten ter wereld, met 175 krantetitels (waaronder The Sun, The Times en The New York Post).

"Murdoch stelt zijn media-imperium ten dienste van alle politici die pro-business zijn", schrijft Geoffrey Geuens in Tous Pouvoirs Confondus. Murdoch (een Australiër met de Amerikaanse nationaliteit) steunde Margareth Thatcher, Toni Blair, Ronald Reagan en George W. Bush; zij hielpen hem zijn imperium te ontwikkelen. Als overtuigde reactionair verplicht hij zijn media om zijn opvattingen uit te bazuinen. Bovendien financiert hij invloedrijke think-tanks.

Zo werd hij bestuurder van het Cato Institute, dat er heftig voor pleit de sociale zekerheid te privatizeren. Hij steekt minstens 25.000 $ per jaar in de Council on Foreign Relations ("de persattaché van het militair-industrieel complex", aldus Geuens). Zijn rechterhand Andrew Knight is bestuurder van de Ditchley Foundation, een spil in de Amerikaans-Britse as tegen Irak.

Voor wat hoort wat. Murdoch kreeg een bestuurdersstoel bij tabaksproducent Philip Morris en wapenfabrikant United Technologies. Zelf installeerde hij toplui van Philip Morris, McDonnell Douglas, Nike, Apple en British Airways in de board van News Corporation.

Murdoch maakt geld met vulgariteit. Tijdens de Falkland-oorlog titelde The Sun: "Gotcha" (Hebbes!) nadat de Britten het Argentijnse schip Belgrano (met ruim 1200 Argentijnse recruten aan boord) hadden gekelderd.

In de Verenigde States heeft Murdoch via Fox TV de bakens verzet, met trendsettendeformats die flikkengeweld verheerlijken (Cops, al meer dan 500 afleveringen!) of koppels aansporen tot bedrog (Temptation Island). Nog van Fox: de brutale animatie-serie The Simpsons (sinds 1989), en The X-Files waarin twee FBI-flikken afdalen in de wereld van het paranormale. TXF loopt al negen seizoenen.

Murdoch schijt op journalistiek. "Altijd maar een vijand zoeken, of de welvaartstaat promoten, dat is subversief", zei Murdoch ooit. Zijn tv-magazines (Current Affair) brengen boulevard-nieuws over de psyche van Michael Jackson of de escapades van David Copperfield en Claudia Schiffer.

Zijn nieuwsanchors voeden graag rechtse instincten. Bill O'Reilly verdraaide statistieken (om ongehuwde moeders met een uitkering te culpabilizeren). Begin 2003 bedreigde hij een vredesactivist (wiens vader omkwam op 11 september 2001). O'Reilly (nà de uitzending): "Get out of my studio before I tear you to fucking pieces!". O'Reilly is de "gastheer" van de "meest bekeken talkshow" in de VS.

Murdoch vocht zich letterlijk een weg naar de top.

In 1986 ontsloeg hij duizenden mensen bij de Britse krant The Sun. Hij verhuisde naar een splinternieuwe drukkerij in Wapping, nabij Londen. Daar trotseerde hij een jaar lang de acties van de drukkersvakbonden. Volgens biograaf William Shawcross leidde Murdoch, gekleed in training en pantoffels, persoonlijk de gevechten met de stakerspiketten.

Uiteindelijk kwam Margareth Thatcher ter hulp met anti-vakbondswetten.

"Ruper Murdoch staat boven de wet, of liever: wetten worden op zijn maat gemaakt", zegt de Londense prof James Curran in een documentaire over Murdoch.
In Groot-Brittannie was hij de eerste (en enige) krantenbaas die met SkyTV (nu BSkyB) ook satelliet-tv-station mocht exploiteren.

Zijn strategie voor Sky werkte. Jarenlang maakte de zender verlies. Maar iedereen kon Sky ontvangen met een goedkope schotel-antenne. Het station verslaafde zijn kijkers met thema-kanalen, vooral met sport. Dan werd Sky een betaalzender. Maar de kijkers haakten niet af. Eind de jaren ‘90 had Sky zo'n 80 miljoen abonnees die tussen 10 en 40 € lidgeld betaalden al naargelang hun "boeket".

Dan trekt Murdoch naar de Verenigde Staten. Hij koopt er eerst de studio's en films van Twentieth Century Fox, en begint dan een netwerk uit te bouwen om de films optimaal te laten renderen. Daarom start hij eind de jaren ‘80 met Fox-TV en koopt participaties in tientallen lokale tv-stations.

Net als in Groot-Brittannië gebruikt hij de uitzendrechten van grote sportmanifestaties als breekijzer. De wedstrijden van de National Football League komen eerst op Fox en worden dan doorverkocht aan een kleine 200 lokale zenders. Zo gaat het ook met de suksesseries. Fox bereikt zo ruim 90 % van alle Amerikaanse gezinnen.

Murdoch botst op de Amerikaanse anti-trustwetgeving. Maar andermaal komen vooral conservatieven als president Reagan of Newt Gingrich hem te hulp. De ene dienst is de andere waard. Gingrich tekent een contract van ruim 100.000 $ met News Corp dat twee van zijn boeken uitgeeft. Eind 2000 was Bush's neef John Ellis eindredacteur van de verkiezingsshow op Fox News.

Murdoch dirigeert zijn media met ijzeren hand en maakt er uitgesproken rechtse media van. Zegt Mike Royko, ex-journalist bij de Chicago-Sun-Tribune: "Kort na de overname door Murdoch kwam het bevel dat er nooit meer kritiek op Ronald Reagan in de krant mocht staan"!

arch/ive/ief (2000 - 2005)