Mediawacht 3 (21/3): 'kwaliteitspers' / VRT censureert Iraakse slachtoffers

De vier belangrijkste Belgische kwaliteitskranten (er zijn ook nog de beurskranten Tijd en Echo) berichtten vanmorgen uitgebreid over de Amerikaanse oorlog tegen Irak.

1) De Standaard: aandacht voor oorlog én "woedende betogende Belgen"

De Standaard ging het verst in die zin dat nagenoeg heel de krant aan de oorlog gewijd was daar waar de drie andere kranten, behoorlijk wat ruimte voor het andere nieuws lieten.

"Precisiebommen zoeken Saddam" stond er op de DS -cover boven een nachtfoto van brandende gebouwen in Bagdad. In een rechterkolom: "Woedende Belgen betogen". We kregen een overzicht van zowel de betogingen op donderdag (met aandacht voor geweld links en rechts) als van de discussies in het parlement over de wapenstransporten. SP.a slikte de argumenten van Verhofstadt schreef De Standaard, "de groenen niet". De krant citeerde Jos Geysels volgens wie Agalev uit de regering zou kunnen stappen als er nog wapentransporten plaatsvinden. Gelukkig voor Geysels komen er volgens Verhofstadt geen transporten meer de volgende dagen.

Binnenin bracht De Standaard de gebruikelijke mix van militaire informatie (kaarten slagveld, uitleg over wapens), beursinfo en berichten over de houding van regering en bevolking in België en wereldwijd. Ook de eerste oorlogstoespraken van Bush en Saddam werden afgedrukt.

Enkele opvallende titels + commentaar:

- "Cruise-aanval in Bagdad technologisch hoogstandje" ...

- "Oppositie tegen oorlog deemstert weg in VS". Dit is althans de mening van DS-correspondent in de V.S, Frank Kools. Hij citeert aan het eind van zijn korte stuk Thomas Patterson van de JFK-school voor media en politiek van de Harvard-universiteit. "Het pattriotisme is een probleem in de Amerikaanse publieke opinie. Veel mensen zeggen simpel: 'Ik sta aan de kant van Amerika, dus wil ik geen kritiek horen'. Media die het toch proberen zullen rekening moeten houden met intimidatie door hun publiek."

Hier worden de zaken wel even op hun kop gezet. Ten eerste zijn de meeste Amerikaanse media niet tegen maar voor de oorlog en zullen ze "het" dus niet proberen. Ten tweede keert juist een belangrijk deel van het publiek zich wel tegen de oorlog, zoals we zelfs in de Belgische TV- journaals van donderdag 20/3 al konden zien. Maar ja, Kools zit in de VS en kijkt dus niet naar de Belgische maar naar de Amerikaanse televisie. Dat de Amerikaanse 'polls' die zogezegd een grote steun voor de oorlog aangeven, langs alle kanten gemanipuleerd werden - zoals eerder op Indymedia.be vermeld - werd er in De Standaard niet bij verteld.

- "Elke moslim moet op straat komen" titelde een artikel van "HF" op p. 5. Het stuk (met een foto van Griekse betogers) bracht een overzicht van hoe de "Arabieren naar Al Jazeera kijken". Volgens De Standaard probeert Al Jazeera wel neutraal te blijven, "maar tussen de bulletins door zijn niet zelden propaganda en opruiing te horen." De krant heeft het ook over een "pittig voorfilmpje" en omschrijft dit als een "staaltje propaganda". "Van pattriottisme naar het voorbeeld van de Amerikaanse CNN is echter geen sprake. Integendeel. Al Jazeera wil een revolutionaire verandering in de Arabische landen teweegbrengen. Dat houdt ook in dat de Arabische leiders en hun regimes ongecensureerd lik op stuk krijgen."Vervolgens heeft HF het over "nog meer emotie" op Al Jazeera en over hoe een man uit Indonesië oproept tot een boycot tegen Amerika: "We moeten de Amerikaanse economie kraken en bovenal moet iedere moslim op straat komen."

- Nog meer media-info in DS op pagina 16. Volgens DS "kiezen Vlaamse zenders voor volledigheid". Anders dan RTL/TVI begonnen VRT en VTM niet meteen na de eerste Amerikaanse bombardementen midden in de nacht van woensdag op donderdag uit te zenden, maar brachten ze vroeg in de ochtend uitgebreide journaals. In een tweede stukje, "Oorlog op Internet" gaf DS een aantal websites van bekende omroepen (zoals http://www.cnn.com, news.bbc.co.uk en http://www.al-jazirah.com), van één vredesbeweging (http://www.motherearth.org/nowar) en ook die van VTM en De Standaard. Maar dé alternatieve nieuwswebsite http://archive.indymedia.be vermeldde De Standaard 'toevallig' niet !

- "Allochtone gemeenschap positief over houding van België"

Verder meldde De Standaard dat de Koerden in Noord-Irak feesten over het einde van Saddam, maar in België zien de moslims het anders. In een kort interview met Dyab Abou Jahjah zegde de AEL- voorman dat de dictatuur van Saddan nu niet het probleem is, maar wel "de dictatuur die de V.S. proberen op te leggen over de hele wereld."

Drie van de 6 artikels op pagina 9 van DS hadden het over de vrees voor de reacties van allochtonen in België. Maar volgens De Standaard zijn de "Brusselse moslims opgetogen over Belgisch standpunt" en is de "Allochtone gemeenschap positief over houding van België" (titel van een derde artikel). Of dat zo zal blijven, is maar de vraag als je het interview met Abou Jahjah leest. Hij beantwoordde de vraag of het protest van AEL vreedzaam zal blijven zo: "Wij willen vreedzaam blijven. Dat is alvast de bedoeling. Hopelijk zal er geen georganiseerde repressie tegen ons zijn, want dat kan natuurlijk alles veranderen." Nog op pagina 9 vernamen we: "Oorlog raakt vluchtelingenkinderen".

* "Mondiale oproep tot actie tegen de NV 'Totale Oorlog'

Verder in De Standaard kregen we een 'edito' ("Bittere frustratie") en een -analyse over de betwiste wettelijkheid van de Amerikaanse aanval plus opinie-artikels van de Brit Timothy Garton Ash (tegen de oorlog), van Mia Doornaert (voor wie de VN, EU en Navo meer dan een 'accident de parcours' beleven) en van een lange lijst Belgen die een "mondiale oproep tot actie tegen de NV 'Totale Oorlog' uitgaande van Lieven De Cauter, ondertekenden.

In een "Extra Dossier Aanval op Irak" (8 p.) bracht DS duiding bij het oorlogsgebeuren: de lange aanloop, de persoonlijkheden van Collin Powell en van Saddam (en zijn zonen), het kunstmatige van de staat Irak, de oliebelangen, de kosten van de oorlog, waarom de VS niet Noord-Korea viseren, de lijdende Iraakse bevolking ... Opvallend was hoe mild het stuk over Powell was: "Powell voelt zich in de val gelokt door de Europeanen" stond er in een tussentiteltje.

2) Le Soir: "Le policier lui réplique: Allez manifester en Irak !"

Ook Le Soir bracht een grote foto van de branden in Irak op zijn cover. Daarboven de titel: "L'invasion terrestre de l'Irak a commencé." Een tweede artikel (van LS -correspondent Lallemand in de Iraakse hoofdstad) ttitelde vreemd genoeg: "Voyez comme Bagdad reprend la vie". De stad herleeft tussen de bombardementen door. In haar edito op de cover had Béatrice Delvaux het over "une terrible responsabilité" voor de VS en Groot Brittannië die deze verantwoordelijkheid dragen "hors du droit".

Heel het eerste "cahier" (katern) van Le Soir ging over Irak. Maar anders dan De Standaard had Le Soir nog een tweede katern die al het andere 'niet-oorlogsnieuws' ook uitgebreid aan bod liet komen.

In de "Irak-katern" berichtte Le Soir over "les faits" van de oorlog, bracht de krant reportages van haar "envoyés spéciaux" uit Koerdistan en uit Koeweit, ging dieper in op de economische vraagstukken van de oorlog, bracht een dubbelportret van Bush (die in een tussentitel als "un leader respectée" omschreven wordt) en Saddam (geen gek, wel "un paranoïaque très rationnel" én de belichaming van "le rêve brisé de la révanche arabe"), kaarten van het strijdtoneel, scenario's voor de toekomst ("l'enfer chimique au bout du chemin": wordt er gif gebruikt ? / DS had het daar ook over), een forum over de oorlog plus als enige van onze vier kranten een halve pagina waarin de oorlog aan de jonge lezertjes werd uitgelegd.

Kijken we even naar enkele artikels in het bijzonder.

Op pagina 2 werd het verhaal gedaan van de mediamanipulatie ("une vaste opération de propaganda") tijdens Golfoorlog 1. Dit keer, zo zwoor de Amerikaanse legerleiding, zou de pers echt kunnen werken. Afwachten. Het wordt in ieder geval werken met "des conditions difficiles" stelde Agnes Gorissen.

Op pagina drie werd alvast in de titel (en in het groot) de Amerikaanse retoriek overgenomen: "'Freedom Iraq' a commencé" stond er in het groot geblokletterd. Maar beneden bracht de krant ook verslag over de "beaucoup de 'regrets' à travers le monde."

Op pagina vier onderaan (zonder foto's) kwam de oppositie tegen de oorlog aan bod. Over het gekrakeel binnen de regering ("Forces centrifuges dans l'arc-en-ciel") schreven David Coppi en Michelle Lamensch: "Au parlement, Guy Verhofstadt s'est employé à masquer les divergences sur le transit de matériel militaire".

Daaronder volgde een overzicht van "le 'non à la guerre' dans le monde entier" (met betogingen van meerdere tienduizenden in o.a. Athene, Berlijn, Milaan ...). Twee andere korte bijdragen gaven een overzicht van het protest in België (in zowat alle steden bijna). In het verslag over de manifestatie aan de Amerikaanse ambassade in Brussel lazen we hoe een jonge vrouw met kind het recht opeiste om te protesteren waarop ze door een agent werd afgesnauwd. "Le policier lui réplique: Allez manifester en Irak !"

Bijzonder nog was de pagina grote advertentie in een zwarte rouwkader die ene dokter Rath liet plaatsen en waarin hij een "open brief" bracht aan George Bush. Raths oproep: "Monsieur Bush, au nom de l'humanité: Arrêtez cette guerre !" Voor meer info stond er onder: http://www.dr-rath-health- foundation.org. Raths oproep verscheen eerder in 'The New York Times'.

3) La Libre Belgique: "Un altermondialisme de paix"

La Libre Belgique besteedde de 11 eerste pagina's van zijn 56 pagina's aan de oorlog tegen Irak.

Op de LLB-cover: een foto van een brandend Bagdad met als opschrift: "L'invasion".

Binnenin volgde het gebruikelijke overzicht van de militaire ontwikkelingen, vergezeld van de al even gebruikelijke Amerikaanse oorlogsretoriek: "Nous apporterons la liberté."

Nadat La Libre op zaterdag 16 al eens een overzicht gebracht had van de verschillende groeperingen die deel uitmaken van de mobilisatie tegen de oorlog, besteedde LLB daar op vrijdag 21 opnieuw (en vrij positief) aandacht aan in het artikel "Un altermondialisme de paix" (van andermaal Olivier Mouton). In een tweede stuk van Mouton volgde een overzicht van de "honderdduizenden vredesbetogers die wereldwijd verzamelden". Als illustratie bij de twee artikels diende wel een foto van een waterkannon en agenten in actie donderdag aan de Amerikaanse ambassade.

Van het politieke steekspel in het Belgisch parlement onthield LLB: "Les écologistes ne désarement pas." "Ecolo et Agalev s'opposent toujours au transit de matériel américain sur le territoire belge" maar ... "Louis Michel a autorisé le survol de l'espace aérien." Dat laatste kan belangrijk zijn voor de B52- bommenwerpers die vanuit de U.K. richting Irak vliegen.

LLB had ook aandacht voor mogelijke terreurdaden, maar liet zich geruststellen door de regering: "Sécurité: Il n'y a pas de crainte à avoir en Belgique, rassure le gouvernement."

Na wat aandacht voor de tot een "super-ONG" (NGO) gedegradeerde Europese Unie, ging La Libre in op de toestand op enkele "écoles sensibles". In de inleiding lazen we: "Les réactions d'élèves après le 11 september pouvaient laisser craindre le pire", maar nu valt er niets te vrezen en het standpunt van België in dit conflict is "daar niet vreemd aan."

In een twee pagina's lang essay deed Philippe Paquet, 'envoyé spécial à Washington' vervolgens uit de doeken hoe de V.S. - ofschoon de plegers van de aanslagen van 11 september niet uit Irak kwamen - toch via Irak zijn controle over Saoudi-Arabië en de olie in de Perzische Golf wil veilig stellen.

* "Plus aucune chaîne francophone belge ne dispose de correspondants en Irak"

Op zijn mediapagina bracht LLB in de bijdrage "Les chaînes belges à l'offensive" een overzicht van de inspanningen van de nieuwsdiensten van RTL, AB3 en RTBF.

RTL was er twee minuten na het eerste bombardement op Bagdad al bij met een speciale uitzending en de omroep wil op die weg van een snelle reactie op de gebeurtenisssen verder gaan. Ook de nieuwsdienst van nieuwkomer AB3 wil kort op de bal spelen daar waar de RTBF eerder mikt op "l'analyse et l'info en contenu". Maar ... zoals de titel hierboven al aangeeft (een titel die diende als onderschrift bij de bijhorende foto in LLB): geen enkele Franstalige Belgische omroep heeft nog een correspondent in Irak en dat geldt overigens ook voor de Nederlandstalige zenders.

Noteer nog dat de RTBF op vrijdag een uitzending van zijn wekelijks reportagemagazine 'L'Hebdo' (20 u 05, La Une) wijdt aan Koerdistan (reportage van Patrick Remacle) en dat er op zondag (om 20 u 35, La Deux) een programma volgt "sur les télévisions en guerre et la guerre des télévisions".

En net als De Standaard riep La Libre op om zijn website te bezoeken en daar de ontwikkelingen te volgen.

4. De Morgen: gebruikt Amerika nucleaire wapens ?

De Morgen van 21/3 bracht in zijn eerste katern 11 pagina's over de "Oorlog in Irak".

"Aanval op alle fronten" stond er in het breed op de cover. En ook: "De bommen die het gezicht van het Midden-Oosten definitief zullen veranderen" en "Zo regelen we onze zaken. Zo nemen we wraak voor 11 september."

Binnenin de krant veel aandacht voor de krijgsontwikkelingen (met kaarten), een verslag vanuit New York (van Douglas De Coninck), een reportage vanuit Noord-Irak (waar Geert Van Langendonck zich als DM correspondent aan de frontlijn bevindt) en verder veel aandacht voor "de potentiële chemische en biologische wapens van Saddam".

Verderop verklaarde de Britse defensiespecialist Paul Rogers dat het scenario van een korte oorlog - waar zowat iedereen in de media stilzwijgend lijkt van uit te gaan - geen werkelijkheid zal worden. En volgens Rogers zal dan dit gebeuren (titel:) "VS zullen chemische aanvallen nucleair beantwoorden."Een boodschap die we nergens in de andere kranten of op de omroepen te horen kregen ...

* "Geen nieuw CNN-effect op de economie"

De Morgen gaf ook een goede uitleg voor Saddams paranoia: "Westerse inlichtingendiensten proberen al 12 jaar Saddam Hoessein te vermoorden" stond er als titel te lezen op pagina 8. En in een tussentitel: "Tot twee keer toe stond de CIA in de keuken van Saddam maar zijn paranoia voor aanslagen redde hem telkens weer."

Verderop probeerde De Morgen in de economische sterren te kijken. Volgens economen en mediabureaus wordt echter "geen nieuw CNN-effect op de economie" verwacht. Een CNN-effect ? Daarmee wordt bedoeld dat in januari 1991 dagenlang in 54 % van de Amerikaanse huizen het tv- toestel op stond voor de oorlogsverslaggeving waardoor het hele economische leven danig terug viel. De verlammende impact van de tv-berichtgeving op het maatschappelijk leven zien de waarnemers deze keer als tijdelijk." "Als de oorlog 'goed vooruitgaat' zal de berichtgeving de gemiddelde tv-kijkende Amerikaan snel vervelen" ...

Op zijn pagina 10 gaf De Morgen een overzicht van een volledige pagina (met drie kleurenfoto's) van het protest (op scholen en in de straten van talrijke steden) op donderdag in België. Ook de nieuwe vakbondsbetoging van vrijdag 21 maart voor vrede en sociale welvaart werd aangekondigd. Onderaan pagina 10 werd kort de betoging van "enkele honderden aanhangers van AEL en PVDA in Antwerpen" vermeld alsook de acie van een veertigtal jongeren van PVDA in Hasselt. We vermelden beide vermeldingen omdat De Morgen zich gewoonlijk erg negatief opstelt tegenover beide organisaties en de PVDA meestal doodzwijgt.

Pagina 11 ging vooral over het kamerdebat over Irak waar volgens De Morgen "het protest van rood- groen bij woorden blijft." De krant meldde ook: "Oppositie lacht meerderheidspacifisten uit", "Decroly: collega's van Agalev, Ecolo, SP.A en PS, Wat u vandaag doet, is meelijwekkend." Een ander artikel titelde: "Militaire transporten vallen groenen zwaar." Op pagina 12 belichtte Tom Meulenberghs de publieke opinie in de V.S. die voor de president "van geen belang is". Meulenberghs citeert de Amerikaanse filosofe Joan Tronto volgens wie er "in de V.S. een grote weerstand bestaat tegen een oorlog met Irak. Bush is een angsthaas die niet weet om te gaan met de nieuwe kwetsbaarheid van de V.S. Hij is niet alleen elke voeling met de wereld verloren maar ook met het Amerikaanse volk."

Behalve dan met het Amerikaanse 'upperclass"-volkje dat hem aan de macht bracht ...

De Morgen gaf in een kolom ook de open brief tegen "Total War incorporated" van meer dan 450 ondertekenaars.

En dan was er nog het edito ("Het Amerikaanse keizerrijk") van Yves Desmet die opmerkte dat "wat zich de komende uren en dagen op het terrein afspeelt, nog maanden een goed bewaard geheim zal blijven. De gruwel en de lijken zullen pas met grote vertraging ons netvlies bereiken. O ironie: nooit zijn zoveel camera's op de wereldbol actief geweest, nooit hebben zoveel tv-zenders zo drastisch hun programmaschema's omgegooid om uren verslag uit te brengen en nooit zullen we zo weinig geweten hebben van de reële consequenties op het terrein."

5. TV1-ochtendjournaal: Iraakse slachtoffers weggecensureerd

Het ongeveer dertig minuten durende ochtendjournaal van de VRT van 21 maart begon met de oprukkende Amerikaanse en Britse troepen. Vervolgens kregen we beelden van Abu Dhabi-TV met Iraakse deserteurs die verklaarden dat het Iraakse leger "leeft van liefdadigheid. We hebben geen geld."

Het journaal meldde dat het grote bombardement op Bagdad uitbleef maar er waren wel aanvallen op regeringsgebouwen. "De Iraakse televisie toonde beelden van gewonden. Alleen is het niet duidelijk of die gewonden gisteren vielen." Daarna kregen we kort (ca. 20 seconden) een gewond jongetje te zien.

Verder ging het over de oliebronnen die mogelijks in brand staan, over het wedervaren van Rudi Vranckx in Koeweit, over de opmars van de troepen alweer en de Europese Unie.

Verbijsterend was volgende uitspraak van EU -commissaris Romano Prodi: "Nu moeten we ogen en oren sluiten en de slachtoffers helpen. We zijn nu een NGO."

Daarna pleitte premier Verhofstadt nog eens voor een Europese defensiecapaciteit.

Het journaal bracht dan een verslag van de protesten wereldwijd (ook in VS: New York, Chicago, San Francisco ...), een studiogesprek met Eric Suy over de VN, een bijdrage over de EU -top en tot slot een actualisering van het nieuws door Peter Verlinden. Die wees erop hoe voorzichtig men moet zijn. Zo werd gisteren beweerd dat de zuidelijke Iraakse stad Um Qasr gevallen was, maar nu blijkt dat de stad nog steeds niet veroverd is. De Britten geven nu toe dat ze er heel wat weerstand ondervinden. "Dit is in tegenspraak met de berichten van vele uren geleden. Dat bewijst hoe voorzichtig we moeten zijn in oorlogstijd" beklemtoonde Verlinden nog eens.

Dan ging het over naar Bagdad waar het vrijdagochtend rustig was. VRT-nieuwsanker Wim Devilder vroeg aan Verlinden: "Weten we al iets over het aantal slachtoffers uit onafhankelijke bron ? De Irakezen zeggen dat er 37 burgers vielen, maar dat wordt niet bevestigd."

Verlinden: "Dat weten we niet. Die Vlaamse dokters daar" (twee PVDA-dokters) "hebben ons minder dan een uur geleden gemeld dat er veel gewonden zouden zijn, maar ze zijn zelf nog niet in de ziekenhuizen geraakt. We krijgen geregeld beelden binnen van ziekenhuizen maar dat is heel onduidelijk van wanneer die dateren.Vandaar dat we daar tot nu toe geen gebruik van gemaakt hebben."

Waarop de altijd goed gezinde Wim Devilder afsloot met een montage (op leuke muziek) van de 'sterkste beelden' van vanochtend aan te kondigen. Cynisch tot en met.

Waarom vraagt zo'n Verlinden en met hem de VRT-redactie zich niet af wanneer de groene nachtbeelden van de V.S.-troepen gedraaid werden ? Waarom toont men niet toch al een deel van de beelden van de Iraakse gewonden (naast die van het jongetje) of gaat men blijven wachten tot de oorlog voorbij is ?

6. TV1-middagjournaal: sinds wanneer kan zelfs de politie beter tellen ?

In het middagjournaal van de VRT-TV kregen we eerst de oprukkende Brits-Amerikaanse troepen (nu ook met dagbeelden) maar er werd ook gemeld dat er geen onafhankelijke informatie over de opmars is ... Over drie tot vier dagen zouden de troepen in Bagdad kunnen zijn.

Terwijl in de UK de Amerikaanse B52-bommenwerpers opstegen wacht Bagdad af. De VRT had contact met een Vlaamse pater in de stad en met de Nederlandse journalist Karskens. Die meldde dat hij in een ziekenhuis sprak met twee gewone mensen "die zwaar gewond raakten." In het ziekenhuis dat hij bezocht, waren zes gewonden binnengebracht.

Vervolgens kregen we een Iraakse militaire leider die strijdbare taal sprak en de Westerse berichtgeving pure leugens noemde. Zo bv. inzake het verhaal dat een Amerikaanse heli met 12 soldaten zou zijn neergestort terwijl die volgens de Irakees werd neergeschoten.

Na een luikje over brandende oliebronnen en een studiogesprek over de "e-bom" ("een schoon wapen") volgde de dagelijkse middagkijk naar Al Jazeera dat volgens de journaliste Samira Bendadi die de omroep volgt, geen propagandazender is, maar wel af en toe een anti-Amerikaanse stem laat horen. Ze wees er op hoe ook de Arabische wereld verdeeld is, net als Europa.

Tijd voor het protest tegen de oorlog: eerst een internationaal overzicht en dan over naar de betoging in Brussel van "ruim 15.000 mensen tegen de oorlog en voor meer werk." Een betoging uitgaande van de Europese vakbonden. Van die bonden werden Mia De Vits (ABVV) en Luc Cortebeeck (ACV) geïnterviewd alsook enkele andere vakbondsmensen. In haar life-verslag gaf Sofie Demeyer echter veel hogere opkomstcijfers: volgens de bonden 30.000, volgens de politie 17.500. Waarom meldde het VRT-journaal dan eerder dat het om 15.000 betogers ging ?

Ook nog dit: in heel het VRT-middagjournaal zaten geen beelden van Iraakse slachtoffers. Leve de schone televisie-oorlog.

arch/ive/ief (2000 - 2005)