arch/ive/ief (2000 - 2005)

Op het moment dat ik dit schrijf, liggen een aantal tijdschriften rond me. Het gaat om nummers van Teksten, kommentaren en studies (TeKos), en daarnaast exemplaren van het tijdschrift "Vrijbuiter!". Ik sla een exemplaar van TeKos open en zie de grote aankondiging van een colloquium dat door de uitgever van dit tijdschrift georganiseerd wordt. De conferentie draagt als naam "Verworteling, verankering. Grondslagen voor de 21ste eeuw" en vond plaats op 11/11/1998. Aan de hand van deze pagina probeer ik me de dag voor de geest te halen.
Op vraag van de anti-racistische organisatie De Fabel van de Illegaal, die net als ik al jaren het ecofascisme en aanverwante stromingen bestudeert, was ik op het colloquium aanwezig. In een keisjiek hotel van Edegem was een zaal ter beschikking gesteld waar rechtse 'intellectuelen' hun verhaal mochten doen. Met afschuw luisterde ik naar datgene wat ze vertelden en probeerde er zoveel mogelijk van te begrijpen, terwijl ik er verslag van nam.
Erik Arckens sprak er, de redacteur van TeKos die ook werk heeft geleverd voor de studiedienst van het Vlaams Blok. Zijn betoog, "Moderniteit, postmoderniteit en wat daarna ?", werd geschraagd door een heimwee naar vroegere tijden toen de als modern of postmodern ervaren complexiteit niet bestond en Vlaanderen nog heel anders was. En er sprak ook iemand die zich met een aarzelende stem distantieerde van rechts in zijn betoog, Richard Hunt van Alternative Green uit Oxford. In "Verworteling of technologie", de naam van zijn lezing, klonk hetzelfde gevoel van heimwee naar oude tijden door.

Ik kijk nu naar de zestien namen van de redactie van TeKos, een tijdschrift dat driemaandelijks verschijnt. Ze staan in een kolom, netjes onder elkaar vermeld. De volgende namen vallen op : Jan Creve, Koenraad Logghe, Guy de Maertelaere, Dirk Bollen en de al eerder vermelde Erik Arckens. Ik sla TeKos dicht en pak nu een nummer van het driemaandelijks verschijnende "Vrijbuiter!". Het bestrijkt de periode... oktober tot en met december '98. De redactieleden en vaste medewerkers staan vermeld in een kolom. De opmaak is gebeurd door Arnout Collier, broer van Soetkin Collier, die ook in deze kringen vertoeft en dit jaar bijna België als zangeres mocht vertegenwoordigen op het Eurosongfestival, maar door de Staatsveiligheid werd teruggefloten. De opmaak van deze kolom doet iets chaotischer aan dan die van TeKos. Het ex-lid van de fascistische Vlaamse Militanten Orde (VMO) Jan Creve schreef de edito en was verantwoordelijke uitgever. Daarnaast staan de volgende namen er geschreven : Dirk Bollen, Guy De Martelaere en Koen Logghe.
Ik moet opeens denken aan de Vereniging Milieuoffensief, waar de verdachte van de moord op Pim Fortuyn voor werkte. Ik kreeg ooit een e-mail binnen van die groep, via een lijst waar ik op geabonneerd was. Het ging over slagen en verwondingen die waren toegebracht aan activisten tegen dierenleed. De afkorting van de Vereniging Milieuoffensief die gebruikt werd zal me steeds bijblijven. Het stond klaar en duidelijk in de eerste kolom van mijn mailbox : VMO!
Op de cover van "Vrijbuiter!" staat een groot oog van een dier. Eerst dacht ik dat het om een paard ging, maar het doet toch eerder denken aan een hond. Boven het oog staat een zwarte vlag, en in rode letters staat er "Vrijbuiter" over de vlag heen geschreven.

Er ligt nog een exemplaar van een tijdschrift bij me : "Green Anarchist". De ondertitel luidt "For the destruction of Civilisation." Dit nummer verscheen... tijdens de herfst van 1998. Met elk seizoen is er blijkbaar een nieuw nummer. Op de voorpagina van het nummer staan een aantal dieren. Het lijken me paarden te zijn. Wat brengt Green Anarchist? Een tekst over het Green Anarchist and ALF (Gandalf) - proces, waarin men het tijdschrift aan het Animal Liberation Front heeft proberen te linken om het veroordeeld te krijgen. Daarna volgt een chronologische lijst van "gemeenschapsverzet" waarin "gemeenschapsafbraak" naast "duidelijke handelingen van gemeenschapsverzet" worden opgesomd. Ze worden allemaal beschouwd als voorbodes van "de komende ineenstorting van autoriteit en beschaving". Er worden een aantal brandstichtingen en andere acties van het ALF beschreven, net als een bomaanslag van de Baskische afscheidingsbeweging ETA. Er staan ook adressen van gevangenen als Mumia Abu Jamal, Ted Kaczynski en Barry Horne in, die men kan schrijven, met steunbetuiging. Ze zijn alle drie tot meer dan zeventien jaar gevangenisstraf veroordeeld. Kaczinsky kreeg zelfs vijf keer levenslang. Richard Hunt, die op het eerder beschreven colloquium sprak, was ooit medewerker van Green Anarchist.

De verheerlijking van primitieve samenlevingen spreekt ook rechtse mensen aan. Hunts ideëen werden in het Nederlandse taalgebied geïntroduceerd door Guy de Maertelaere, in een nummer van TeKos uit 1995. Dat beweert althans Dirk Bollen in een "Vrijbuiter!" van 1999. Deze naam lijkt verdacht veel op die van de Guy de Martelaere, die schrijft voor "Vrijbuiter!". Dirk Bollen interviewde Hunt voor die "Vrijbuiter!". De tekst heet "De gekke oude man in het bos. Een babbel met de groene anarchist Richard Hunt." Sinds 1991 vaart Hunt een onafhankelijke koers van Green Anarchist weet ook Bollen.
En waarom wou Bollen dit interview? "Niet gehinderd door een overdreven grote voorkennis, wilde ik in de eerste plaats iets meer vernemen over het centrale idee van Hunts filosofie, nml. de terugkeer naar autonome, zelfbedruipende leefgemeenschappen, een idee die hij al in 1976 uiteenzette in zijn werk The Natural Society. Deze leefgemeenschappen zouden maximaal uit 500 personen mogen bestaan, het maximumaantal dat elkaar persoonlijk kan herkennen." In het interview vermeldt Hunt de extreem-rechtse socioloog Konrad Lorenz als iemand die hem "allicht" beïnvloed heeft, net als andere mensen die het dierlijk gedrag bestuderen, en antropologen.
Buiten de verwijzing naar het werk van Lewis Mumford weet Hunt niet veel interessants te vertellen. Hij pleit bijvoorbeeld voor de onmiddelijke afschaffing van het kindergeld om "overbevolking" tegen te gaan en laat weten dat sociale controle en dus ook sanctionering van afwijkend gedrag afneemt bij meer dan 500 personen. Hunt : "Men mag rustig zeggen dat Afrika eens iets aan zijn overbevolking zou moeten doen in plaats van alsmaar te kweken als konijnen, maar iedereen steigert wanneer we het in dezelfde zin over Europa hebben. Nochtans is het bij ons dat we moeten beginnen." Hunt is één van de meest dubieuze pseudo-libertaire schrijvers die ik ken. Samen met de anti-linkse politie-informant Bob Black, die ook primitieve samenlevingen verheerlijkt en ellenlange teksten schrijft waarin hij het denken van Murray Bookchin geheel onterecht als anti-libertair omschrijft en zijn persoon tot op de grond afbreekt.

In het edito van dit "Vrijbuiter!"-nummer uit 1999 zet Jan Creve zich af tegen de globalisering. Hij citeert de linkse christen Ignacio Ramonet als die het heeft over globalisering als "een nieuwe vorm van totalitarisme met zijn eigen dogma's en hogepriesters". Daar wil ook Creve niets van weten. "Voor deze macht is een gelijkgeschakelde wereld met uniforme consumenten het na te jagen doel. Wetenschap en ratio gelden daarbij als de enige, nog legitieme, dragers van de waarheid. en soms lijkt het er op of iedereen die hegemonie van McWorld wil aanvaarden. Wel, wij niet."
Ik kijk naar de kolom waarin de redactie en vaste medewerkers, nog altijd even slordig, opgesomd worden. De namen van Jan Creve, Arnout Collier, Dirk Bollen, Guy de Martelaere en Koen Logghe vallen op. Een zekere Colle zorgt voor de opmaak. Op de voorpagina vinden we weer diezelfde zwarte vlag met de rode letters er overheen geschreven. Daaronder staat een tekening van een gekneveld iemand die in twee lijkt te splijten.
Er staat ook een vertaalde en naar het schijnt beperkt bewerkte tekst in van Wayne John Sturgeon : "Anarcho-nationalisme". Daarin wordt er voor gepleit dat "de anarchistische beweging" linksisme achter zich laat en een ander -isme omarmt als een anti-staatse wereldbeschouwing, een zogenaamd fundamentele interpretatie van dit -isme wordt naar voor geschoven. Het is de wereldbeschouwing van het nationalisme! De anarchistische beweging moet terugkeren naar "de vader van het anarchisme Pierre-Joseph Proudhon, die in zijn politieke en sociale leer een poging deed een creatieve synthese te maken tussen links en rechts." Proudhons naam staat voor velen gelijk aan die van een sexist en antisemiet. Maar dat lezen we niet in de tekst, wel het volgende : "In filosofische termen heeft het anarchisme een sterke anti-democratische traditie en staat het dichter bij de idee van een universele aristocratie, dan bij de idee van een democratie zo als wij die nu kennen." Op deze manier lijkt het wel alsof Friedrich Nietzsche de vader van het anarchisme is. De vertaalde tekst met "beperkte bewerking" komt uit het door Hunt uitgegeven Alternative Green.

Ik bekijk een tekst uit TeKos van 1995. Het nummer introduceerde Hunt in het Nederlandse taalgebied en heet "GroenRechts?". De tekst heet "Ekologisme in Duitsland en de USA." Guy de Maertelaere schrijft o.a. over Murray Bookchin. Hij stelt dat Bookchin de Europese feodaliteit bekritiseert : "ze was gedecentralizeerd, berustte op kleinschalige gemeenschappen, wederzijdse hulp en gemeenschappelijk gebruik van het land, allemaal belangrijke ekologische waarden. De onderdrukking was er echter ondraaglijk, aldus Bookchin, die het systeem daarom totaal afwijst."
Iets meer dan een jaar later verscheen er een nummer van TeKos dat "Links / Rechts" heette. Daarin verscheen een tekst van de belangrijkste voortrekker van "nieuw-rechts". Zijn naam is Alain de Benoist en zijn ideologie vormt een belangrijke inspiratiebron voor de huidige voorzitter van het Vlaams Blok. De Benoist stelde in de tekst "Links/rechts : het einde van een systeem." dat rechts zijn belangrijkste vijand heeft verloren : het communisme. "Links heeft verkozen de zijne de hand te schudden : het kapitalisme. (...) de tweeling-mythes van het antikommunisme en het antifascisme, bij uitstek de polemische evokaties van een vervlogen tijdperk, kunnen niet eeuwig blijven dienen om te ontsnappen aan een diepgaande heroverweging van de eigen standpunten en al evenmin om gedachtenarmoede te verbergen. Een of andere dag zal men toch nieuwe waarden moeten uitzetten en nieuwe formuleringen vinden voor de eigen identiteit. (...) Laat ons rechtse gedachten verdedigen, laat ons linkse gedachten verdedigen, maar laat ons vooral, werkelijk voor alles, juiste gedachten verdedigen."