Sociale ellende én signalen van hoop in Argentinië

De oorzaken van de crisis werden reeds meermaals besproken (zie b.v. http://www.netwerk-vlaanderen.be en http://www.noticias.nl), we situeren nog eens kort.
De economische ontwikkeling in Argentinië werd in de 20e eeuw gekenmerkt door wat men met een mooi woord "imitatiekapitalisme" noemt: de ontwikkeling van het land wordt sterk beknot door de consumptieve privileges van de (economische) elites terwijl de gewone bevolking amper aan consumeren toekomt.

Tot die elites behoren ook de "overlevenden" van de koloniale periode, zoals de grootgrondbezitters (latifundistas), bisschoppen en de legerleiding.

De "filosofie" van de militaire junta van 1976-1983 (naar het model van de Braziliaanse coup van 1964) was even simpel als dodelijk: "alleen de rijken investeren, dus moeten we de ongelijkheid vergroten". De strategie mislukte en het land werd opgezadeld met een enorme buitenlandse schuld. Een aantal democratische regeringen en "aanpassingsprogramma's" van het IMF later kent het land nog steeds een enorme schuld, die intussen explosieve proporties aangenomen heeft. Het gretige privatiseren van de staatsbedrijven en het vastkoppelen van de peso aan de dollar zorgde in de jaren 90 nog wel voor enige vorm van euforie, maar tegen het eind van het decennium zat het land definitief aan de grond.
De Argentijnse bevolking had er genoeg van en massale protesten (die verscheidene mensen het leven kostten) leidden in december 2001 tot het aftreden van de IMF-getrouwe president De la Rúa. Op 1 januari 2002 wordt de peronist Duhalde benoemd tot nieuwe president, maar veel beterschap is er voorlopig nog niet waar te nemen. De door hem vooropgestelde gecontroleerde devaluatie werd uiteindelijk een hyperdevaluatie en van het minieme economische herstel in 2002 mocht de bevolking amper wat merken. Het IMF lijdt gezichtsverlies, de sociale component werd andermaal volledig over het hoofd gezien.

* Kiemen van solidaire socio-economie

Bijna de helft van de Argentijnen leeft onder de armoedegrens. Geld is er niet, dus wordt op een andere manier getracht te overleven. Een solidaire economie die gebaseerd is op drie peilers: collectieve productie, rechtvaardige handel en ethische consumptie.

Zo ontstaan er in Argentinië volop ingewikkelde netwerken van organisaties en bewegingen waarin iedereen zowel producent als consument is. Leegstaande fabrieken worden terug opgestart zonder tussenkomst van staat of ploegbaas. Leden van de wijkcomités (asambleas barriales) doen in die zelfbeheerde werkplaatsen hun aankopen en experimenteren daarbij met ruilhandel (trueque) en sociaal geldverkeer. De intiatieven gaan van biologische productie, kleine zelfstandige ondernemingen en landbouwbewegingen tot het gezamenlijk openhouden van ziekenhuizen. Op allerlei manieren zoekt men naar wegen om de economie een socialer en duurzamer karakter te geven, daarbij gesteund door een zeer betrokken deel van de intelligentsia en zelfs de Argentijnse massamedia tonen belangstelling. Ook in andere landen, b.v. in Brazilië, worden druk horizontale organisatiestructuren en vormen van directe democratie uitgeprobeerd.

De dramatische sociale, economische en politieke ontwikkelingen in Argentinië hebben dus gezorgd voor de creatie van radicale en creatieve sociaal-economische stelsels van onderop. Toch een hoopgevende ontwikkeling dus voor vele honderdduizenden Argentijnen na de ellendige jaren onder de dictaten van de "vrije markt".

arch/ive/ief (2000 - 2005)