Dient Decroly wetsvoorstel Objectief weer in?

Openbare orde verstoord: de nationaliteit kwijt

Justitieminister Verwilghen heeft het Antwerpse parket de opdracht gegeven om te onderzoeken of men Abou Jahjah, voorzitter van de Arab European Ligue (AEL) de Belgische nationaliteit kan ontnemen. De Belgische regering vreest immers, net als haar Europese collega's, dat een oorlog tegen Irak een massaal en scherp protest zal uitlokken, vooral binnen de migrantengemeenschap.

Om dat protest te controleren is het handig dat niet-Belgen vrij eenvoudig het land kunnen uitgezet worden als ze "een bedreiging voor de openbare orde" vormen. Nu al worden jongeren die in België geboren zijn, het land uitgezet. Dat kan vanaf een veroordeling tot zes maand gevangenis.

Khadija van het Collectief voor de afschaffing van de verbanning getuigde op het seminarie over de ervaringen van haar broer. Die kreeg zes maand gevangenisstraf voor de diefstal van een autoradio. De rechter gaf deze hoge straf met de duidelijke bedoeling de jongen te laten uitwijzen, wat dan ook gebeurde. Maar Khadija's broer is in België geboren en al zijn familie woont in ons land. Hij is dus clandestien teruggekeerd en woont al een hele tijd ondergedoken. "We hebben hem moeten verstoppen, heel de familie is nu dus vogelvrij, we kunnen niet meer normaal leven", getuigde Khadija. Ze vindt het overigens wel normaal dat vergrijpen gestraft worden, maar niet twee keer! "Deze dubbele straf ontneemt die mensen en hun familie al hun waardigheid. Wij noemen dat een driedubbele straf want je kunt je voorstellen hoe die ouders zich voelen als zo'n jongeren het land worden uit gezet." Alleen wie de Belgische nationaliteit bezit, ontsnapt aan deze dubbele straf.

Met de zogenaamde snel-Belg-wet zou het niet zo moeilijk zijn om de nationaliteit te verwerven. Heel wat mensen hebben die indruk gekregen via de media. Dat komt onder meer omdat rechts steeds maar herhaalt dat deze wet de Belgische nationaliteit in de uitverkoop zet en dat die veel te gemakkelijk te verkrijgen is. Ook de Vlaamse socialisten blijken in die richting te gaan. Dat blijkt uit een interview van De Morgen met Frank Vandenbroucke (1.02.02)

In uw boekje Over dromen en mensen uit 1990 schrijft u dat migrantenstemrecht niet zo belangrijk is maar dat het gaat om nationaliteitsverwerving. Karel De Gucht had het niet beter kunnen zeggen.
"Ik ben daarin geëvolueerd. Dat standpunt paste toen in de politieke context. Toen ik pas partijvoorzitter was geworden vond ik het belangrijk om het samenleven met migranten op de politieke agenda te zetten. Ik heb dat zelfs in mijn maidenspeech gezegd. Dat heeft binnenskamers voor nogal wat onrust gezorgd. Mijn standpunt was toen dat migranten het beste politieke rechten konden verwerven door het drastisch versoepelen van de nationaliteitswet. Dan heb je geen gemeentelijk migrantenstemrecht meer nodig. Dat is exact wat deze regering heeft gedaan, en ik heb daar ook stevig voor op tafel geslagen bij de regeringsvorming. Nu denk ik daar anders over. Voorstander van migrantenstemrecht ben ik al sinds 1995. Je kunt niet volhouden dat migrantenstemrecht onbelangrijk is als de allochtone gemeenschap het zelf zo overduidelijk wil. Daar komt nog bij dat ik er intussen van overtuigd ben dat we in de versoepeling van de nationaliteitswet te ver doorgeschoten zijn. Een nationaliteit moet iets meer blijven dan een vodje papier.

Op het seminarie getuigden organisaties zoals Objectief, Démocratie Plus, Infopunt van de Vereniging Marokkaanse Jongeren en een aantal mensen uit de zaal die op dit terrein werkzaam zijn over de vele hindernissen voor de aanvragers. Het begint met de administratieve problemen rond de geboorteakte of een vervangend document. Ondanks de versoepeling blijft het een belangrijk struikelblok om alle nodige documenten bij mekaar te krijgen. En dat is dan nog maar het begin van wat bij heel wat mensen de lijdensweg naar de Belgische nationaliteit wordt.

Verkeersboetes

Die lijdensweg loopt niet voor iedereen goed af. Zo kregen in juni 2002 maar 30% van de aanvragers een positief antwoord op hun aanvraag tot naturalisatie. In de jaren '90 was dat nog 82%. Telkens worden de mensen geconfronteerd met willekeur van het parket en/of de veiligheidsdiensten, dikwijls zonder mogelijkheid tot verweer.

In de nieuwe wet is het vernederend onderzoek naar de integratiewil afgeschaft. Het parket kan alleen nog dwarsliggen omwille van "gewichtige feiten eigen aan de persoon". Die "gewichtige feiten" worden zeer ruim geïnterpreteerd. Een aantal verkeersboetes of een veroordeling omwille van een ongeval, kan voldoende zijn.

Ook "een vermoeden van schijnhuwelijk" volstaat voor een weigering, ook al heeft men drie kinderen uit dat huwelijk. En dan moet je nog geluk hebben om niet bestempeld te worden als een "overtuigd sjiiet". Het kunnen ook "vermoedens van islamitisch fundamentalisme" of van bepaalde "politieke sympathieën of activiteiten" zijn die je de das omdoen. En in de sfeer van oorlogsvoorbereiding na 11 september 2001 worden aanvragers uit een twintigtal, vooral islamitische landen extra doorgelicht.

Opvallend was wel dat alleen Simonne Leen en Frans Lozie van Agalev, en Zoë Genot van Ecolo deze getuigenissen de moeite vonden. Nochtans werden ze in hun eigen parlement naar voor gebracht. Jean Cornil, die toegezegd had om het PS-standpunt naar voor te brengen, kwam zelfs niet opdagen. Wat mensen van migrantenorigine dagelijks aan problemen ondervinden, interesseert het gros van de parlementsleden blijkbaar niet. Maar diezelfde politici zijn niet van het scherm weg te slaan als het er op aankomt migranten als "onaangepasten" voor te stellen, als potentiële criminelen en terroristen. Dat heet dan "taboes doorbreken".

Ondertussen zullen bij volgende verkiezingen nog maar eens 720.000 niet-Belgische meerderjarigen uitgesloten zijn van hun democratisch basisrecht. En zullen groenen en socialisten tijdens de verkiezingscampagne nog maar eens lippendienst bewijzen aan het (gemeentelijk) stemrecht.

Ondertussen overweegt Vincent Decroly om het vroegere wetsvoorstel Harnie-Objectief terug in te dienen. Het voorziet in de automatische toekenning van de Belgische nationaliteit na drie jaar, met de mogelijkheid om te weigeren.

Op het seminarie bekende Decroly dat hij vroeger heel wat reserves had tegenover de automaticiteit. "Ik ben nogal libertair ingesteld en dat automatisme komt niet overeen met mijn opvatting over individuele vrijheid." Uiteindelijk heeft de praktijk van de zogenaamde snel-Belg-wet hem aan het denken gezet. "Zolang het mogelijk is dat allerlei instanties stokken in de wielen kunnen steken op alle niveaus, blijft het onmogelijk de gelijke rechten te realiseren." Bovendien vindt hij dat het niet opgaat dat men zijn rechten aan de Belgische staat moet vragen. Precies de sociaal zwakken blijven op die manier van hun rechten verstoken.

Wellicht zal de eis, die meer dan een miljoen handtekeningen achter zich kreeg, opnieuw een politieke vertaling krijgen. Al is het weer een onafhankelijk parlementslid dat de taak op zich moet nemen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)