arch/ive/ief (2000 - 2005)

Het is niet gemakkelijk. Ik heb het afgelopen jaar vele mensen hun hoop zien verliezen. Ikzelf deed het al lang niet meer met voldoening. Wat maakte het allemaal toch uit, heb ik zo vaak gedacht. Wat maakt mijn druppel voor een verschil?

Het is goed om te staan voor een visie van een wereld die vrijer is, rechtvaardiger, eerlijker, dan die waarin we vandaag leven. Het is dapper om er voor te vechten. Maar het is geen gemakkelijk gevecht. Immers: deze strijd is er een die nog nooit tot op het bot is gevochten. De geschiedenis kende mijlpalen in de ontwikkeling van een ethiek van respect voor de rechten van de andere, zoals de Franse Revolutie, de grondlegging van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het einde van de Apartheid. Maar toch heeft dit alles nog nooit iets veranderd aan de algemene vicieuze cirkel van het recht van de sterkste.

Vandaag gaat het volgens mij helemaal niet over neoliberalisme. Vrije markt is niet de vijand. Vrije markt is een principe waarin iedereen zelf kan bepalen wat hij doet of maakt. Toen dit principe in de 19e eeuw werd voorgesteld als oplossing voor toentijdse problemen met een onverbrijdelde macht van de staat, was het nieuw en ongetest. Deze ‘vrije markt' is echter noch toen, noch nu, nagestreefd. Wat wél werd nagestreefd, is dat de machtigen hun macht konden uitbreiden door anderen voor hen te laten werken, door middel van dwang anderen aan te zetten om voor hen te werken. Neoliberalisme is verkeerd benaamd, het zou eigenlijk ‘neomercantilisme' moeten heten: de machtigen controleren hun geldstromen en dwingen anderen om aan hun controle te verzaken, zodat ze tot slaven worden. Dit blijkt uit het feit dat de EU en de VS hun grenzen gesloten houden, terwijl het Zuiden gedwongen wordt om over te stappen op exportprodukten, of tot politieke hervormingen die in feite het land te koop stellen aan de rijken. GATS is een goed voorbeeld.

De kern van de zaak is dus, zoals steeds in de geschiedenis, een strijd tegen de logica van de macht.

Macht doorbreek je enkel door het te ontkennen. Door te beseffen dat je ook vrij kunt zijn. Maar vandaag zitten we met zijn allen met armen en voeten gebonden aan benzine, kernenergie, plastiek, en zijn we eigenlijk, ook als we vrij willen zijn, passieve supporters van de logica die we zouden willen doorbreken. Ons geld gaat rechtstreeks naar de lobbygroepen die de presidenten bespelen om elders oorlogen aan te gaan.

In het verleden zijn revoluties pas gewonnen toen de kloof tussen arm en rijk te gortig werd om te dragen, of omdat moedige mensen als King, Gandhi en Biko hun hele leven in de waagschaal legden voor een ideaal en dus sterke inspiratiebronnen werden. Maar al te vaak zijn deze verwezenlijkingen later terug opgerold. Geen van de drie bovenstaande heren zou vandaag onbewogen kunnen blijven met de erfenis van hun werk. In Zuid-Afrika bijvoorbeeld is de logica van rassenhaat dan wel officieel weggeruimd, maar staat daar nu de logica van het geld tegenover. Wat eigenlijk op hetzelfde neerkomt, want de zwarten zijn nog steeds de armsten. En ondertussen verkoopt de Zuid-Afrikaanse regering het land aan buitenlandse investeerders, en moeten deze armen hun drinkwater duur kopen, of verhuizen.

De dag dat je beslist dat deze logica uiteindelijk maar kan leiden tot de vernietiging van onze planeet en onze soort, zet je je in voor ‘een goed doel' of stap je de straat op. Dat er vandaag zo velen op straat staan, betekent dat voor miljoenen mensen de maat vol is, de nood te hoog, de kloof te diep.

Maar uiteindelijk blijk je toch maar een kleine man of vrouw binnen een grote wereld, en is het zeer uitputtend om te zien dat je energie vaak verloren gaat. Indien dit een gemakkelijke strijd was, dan was die al gewonnen door Jezus Christus. In de plaats daarvan werd zijn filosofie enkele honderden jaren later gebruikt om de machtslogica te verdedigen.

Dus hoe hou je nu eigenlijk je kop boven water in dit alles?

Ik zat persoonlijk precies een jaar geleden voor het eerst met deze vraag. Mijn vrienden hadden plezier, terwijl mijn agenda vol stond en ik bij hen niet terecht kon met mijn verhaal. De berichtgeving naar aanleiding van D14 was gruwelijk vervormd in de kranten, en voor zovelen stonden we plots gebrandmerkt als een bende hooligans. Verhofstadt zou ons wel eens logica komen inpraten.

Eén jaar later liep ik in de straten van Brazilië rond, op zoek naar precies een antwoord op deze vraag. Hoe kan ik iets bereiken zonder dat ik mezelf erbij verlies? Ik heb geen antwoorden, enkel de volgende gevoelens:

Ten eerste ben ik tot het besef gekomen dat er heel wat persoonlijke visie en moed aan te pas komt. Deze beweging kan en mag geen zondagsklasje worden. Belangrijkst van al is dat we met zijn allen zo snel mogelijk normale bezigheden kunnen zoeken in een normale wereld. Dingen bouwen in plaats van dingen herstellen, mensen graag zien in plaats van anderen aanzetten om minder te haten.

Het vraagt een berg visie om ten allen tijde de kern van de zaak te blijven vatten. De kern is dat de huidige wereldorde geen steek houdt. De logica is onderweg verloren gegaan. Mensen in het noorden werken zich in stress om toch maar te kopen, kopen, kopen. Mensen in het zuiden werken zich arm om toch maar zo goedkoop mogelijk te produceren. De winsten gaan onderweg verloren in de richting van aandeelhouders, soms superrijken, soms gepensioneerden die een deftige return willen op hun pensioenplan. Landbouw verbrandt fossiele brandstof om in Zuid-Amerika soja te planten die dan hier aan onze koeien wordt gegeven, waarvan de mest wordt verborgen en de koeien zelf gedumpt op de Afrikaanse markt. Het houdt geen steek. ‘Er is geen alternatief', zeggen de rijken in Davos, maar dat is er wél: dat van de menselijke logica, de menselijke controle op het eigen leven en de eigen keuzes. Een eerste manier om de kop boven water te houden, is radicaal te blijven vasthouden aan een logische samenleving en een menswaardig leven. Visies zowel als daden.

Als puntje bij paaltje komt, moet je er ook staan. Dit vraagt moed. Het is echter maar aan weinigen voorbehouden om een Noam Chomsky of een José Bové te zijn, geboren filosofen en staatsleiders. Dit kan niet van iedereen gevraagd worden. Belangrijk is denk ik dat iedereen voor zich de vraag stelt wat hij of zij wilt doen, waar hij of zij goed in is, en daarvoor te gaan. Dat kan schrijven zijn, of kunst, of politiek, of whatever.

Maar alleen bereik je niks. Zelfs honderdduizenden in de straat is geen garantie voor verandering, als dit niet gebundeld wordt aan een resolute ‘no pasaran'- houding. Kijk naar het uiteenvallen van de Witte Mars. Veel loze beloftes. Iedereen kan in de mars lopen, maar het vraagt moed en visie om ook na de mars het vuur te blijven aanwakkeren. Een sterk voorbeeld is de volharding van de Lappersfronters.

Maar al dit doe je niet zonder hoop. Als mens na mens wegwandelt op zoek naar andere regionen omdat de batterijen leeg zijn, blijven slechts de koppigsten achter met een steeds drukkere agenda en de vraag wat het allemaal uitmaakt.

Belangrijkste van alles is volgens mij dat je als mens je eigenheid bewaart, en doet wat je kan om anderen te ondersteunen die het moeilijk hebben of die steun kunnen gebruiken. Dit vraagt voor iedereen energie. Volgens mij komt die energie vooral uit het geloof in een alternatief, dat je verdedigt in al je doen en laten, niet op je eigen eilandje, maar met openheid voor de visies van de ander. Je haalt geen energie uit het steeds weer vechten van een achtergrondgevecht, je haalt energie uit het leven en bouwen van dat alternatief, liefst met zoveel mogelijk goedmenende mensen in je eigen omgeving, mensen die je kan vertrouwen en op wie je kan bouwen.

Met zijn allen moeten we beginnen beseffen dat onze agenda's te vol staan om nog logisch te zijn. Sinds het ontstaan van de beweging hebben we in België nog steeds geen aansluiting gezocht met anderen, eenvoudige goedmenende mensen. Honderdeneen communistische fracties in eigen land, kraakpanden vol in zichzelf gekeerde anarchisten, NGO's op hun eigen eilandje en tenslotte een oneindige zee verdwaalden daartussenin. Dit is niet logisch. Wat houdt er ons van tegen om ons cynisme aan de kant te zetten, de lei proper te vegen en er aan te beginnen? Waarom wandelen we niet naar buiten?

Wat we moeten beseffen is dat ons verhaal onder onszelf steeds opnieuw wordt herkauwd en heen en weer gekaatst. Die oneindige zee verdwaalden bestaat uit miljoenen mensen die voelen dat hun leven hen ontglipt is, dat het toch niet kan dat Irak gebombardeerd worden als ze daar zelf tegen zijn. We bereiken hén echter niet, op geen enkele manier. Toch zijn zij het die onze drukke agenda's kunnen verlichten. En wat maakt het dan uit dat ze voor Agalev zijn?

We moeten stoppen met onze energie te steken in een eindeloos gevecht met elkaar. De eerste stap is een doorgedreven respect voor de ander, wie het ook is. Je kan niet de logica van de macht en de intolerantie bevechten en die aan de andere kant zelf uitoefenen.

Goede inzichten en conclusies.

Ibrahim Hublou

Ik denk dat velen onder ons met dezelfde vragen en problemen als Maarten zitten. Al te vaak beschouwen mensen ter linkerzijde zich als antikapitalistische machines die moeten blijven vechten voor de goede zaak, ook al vraagt dit veel energie. Vroeg of laat worden we echter allemaal geconfronteerd met een burn-out, veelal ten gevolge van de marginale achterhoedegevechten. Laten we leren uit de fouten van onze voorgangers en deze beweging op een andere manier opbouwen.

Veel mensen onderschatten het belang van sociale cohesie in een organisatie . Op de eerste plaats komt de boodschap die je naar buiten brengt, maar het is ook van belang dat de mensen zich tijdens een actie amuseren. Als je het leuk vond om met een groep mensen samen te werken en iets constructief te doen, dan ga je de volgende keer weer meedoen. Zo simpel is het. Als je enkel blijft teren op je rechtvaardigheidsgevoel en je ideologie, terwijl je eigenlijk tegen je zin actie voert, dan hou je het nooit lang uit.

Een andere factor is de structuur waarmee je werkt. Brede samenwerking is nodig om te vermijden dat steeds dezelfde personen al het werk moeten doen en zo het risico op burn-out te verminderen. Om de bovenvermelde achterhoedegevechten te vermijden, en toch met een zo breed mogelijke basis te werken, lijkt een netwerkstructuur een mogelijke oplossing. Centraal hierbij staat de overtuiging dat men het niet over alles eens moet zijn om samen te werken, en het o zo essentiële respect voor elkaar waar Maarten het ook al over had. Ik heb gemerkt dat voor mensen die in oudere structuren actief waren (dit is mezelf incluis) een heuse mentaliteitsverandering nodig is om op deze manier te werken, maar de realiteit toont aan dat netwerkstructuren wel degelijk resultaten opleveren. In België is mijn hoop gericht op netwerken zoals het DAN (Direct Action Network) of RAGe (Reseau Alternative de Gauche), geen nieuwe organisaties maar een bundeling van de bestaande krachten.

Dit alles is slechts mijn visie, geef gerust kritiek. Ik hoop dat er zo veel mogelijk mensen nadenken over deze problematiek, zodat we in de toekomst sterker staan, want het wordt verdomme wel eens tijd dat er verandering komt. Er staat een oorlog voor de deur, een op hol geslagen economie is de wereld om zeep aan het helpen, en alle menselijke waarden die wij liefhebben liggen onder vuur.

United we stand,
Divided we fall.

Groetjes,
El Pimo

Heel kort: Hoe krijgen we het voor elkaar dat mensen elkanders strijd herkennen, en hieruit moed kunnen putten? In hoeverre kan een charismatische strijd als die van de Lappersfronters ons de weg wijzen naar het daadwerkelijk opeisen van publiek gedeelde ruimte? In hoeverre kunnen de grotendeels geïsoleerde 'krakers' hun drempels verlagen en de 'kraakfilosofie' laten belijden door een honderdvoud aan mensen dan wat het nu is (da's nie gemakkelijk, I know)?
Een mooi artikeltje in De Nar had het o.m. over het streven naar 'onhervormbare' hervormingen, bijv. het opeisen van gratis drinkwater, verwarming, behuizing, vergaderzalen, werkateliers, volxkeukens etc. M.i. zouden wij als verenigde andersglobalisten meer kunnen focussen op dergelijke fysiek zichtbare daden, en zou dit enorm motiverend en inspirerend kunnen werken voor al wie met deze vorm van herwonnen vrijheid in aanraking komt. Was het lappersfront niet het ultieme vlaamse andersglobalistische statement van 2002?

Sterke tekst, maarten

mucho greetz & sex in the air
steven aka pinkje

Mooi tekstje. Graag twee opmerkingen:

- Je moet de dingen ook gewoon graag doen. Als je naar een beweging of actie kijkt als 'de anderen maken leute en ik moet hier mijn kas afdraaien', ja dan knap je onvermijdelijk wel af na een tijdje. Je kan niet jaren met de verantwoordelijkheid van de wereld op je schouders lopen. Hou het dus plezant, probeer je binnen je engagement uit te leven en mankeer de plezierigste momenten (toog en betoog) niet! Daar wringt het natuurlijk soms: er zijn nogal wat linkse miereneuters waar 't leven echt niet plezierig moet mee zijn.

- de kern zit hem, denk ik wel in neo-liberalisme. Neo-liberalisme wil immers niet zeggen dat de markt vrij is. Neoliberalisme wil zeggen dat de (in principe) democratische overheidscontrole zoveel mogelijk teruggedrongen wordt ten voordele van een extreem vrije markt. Als je al dan een voorstander zou zijn van een vrije markt, dan hopelijk toch niet van zijn extreme vorm. Overigens vraag ik me af waar je het haalt dat de staat (in theorie iedereen dus) in de negentiende eeuw alles controleerde? Dit neo-liberalisme, het economisch systeem waarin we leven, is wel verantwoordelijk voor ggo's, armoede, oorlog, bedrijfssluitingen enz... Dat soort zaken kan je niet reduceren tot de logica van de macht, neen, het systeem is wel beter georganiseerd dan dat een paar politici de boel arrogantweg zouden organiseren. Dit economisch systeem draait op zich. De oorlog wordt niet alleen door Bush uitgeroepen, maar ook door de Amerikaanse nood aan olie. Als je dat ontkent en de logica voor de macht als nieuw begrip lanceert, dan veeg je ineens elke economische onderbouw weg en zet je de deur open voor oplossingen waarin wel de macht veranderd wordt, maar niet het basissysteem. Zo gaan we niet vooruit.

De kern van het probleem is ook niet de huidige wereldorde, die wereldorde is een resultaat van 't economisch systeem, een afgeleide, dus geen kern.

De macht die daarvan uitgaat kan je niet ontkennen, die kan je alleen counteren door het opbouwen van een tegenmacht!

FDB

Wil je samenwerken dan begin je met naar elkaar te luitseren, probeer je elkaar te begrijpen.

Bijvoorbeeld maarten is het niet omdat ik scherp uithaal bnaar AGALEV als partij en de leiding van die partij (vb Elke) dat ik even scherp ben voor de militanten van die partij.
Met de meeste leden en militanten van die partij klan ik het zeer goed vinden. Maar met een leiding die zegt dat ze tegen de oorlog is en tegelijktertijd een verklaring tekent waarin ze voor 100% hun steun Bush verklaren (Gent 19 oktober 2001), daar zal ik kan ik geen enkele sympathie voor opbregen.

Filip stelt volgens mij terecht dat de kertn van de kwestie ligt in de economie. Hij zegt dat het neo-liberalisme het probleem is, ik denk dan weer dat het kapitalisme op zich het probleem is.

Dat is een debat waard, want vanuit die analyse bepaal je natuurlijk ook een strategie. Net zoals Maarten ook een analyse maakt en van daaruit zijn strategie bepaald. (waarom als voorbeelden niet Ché, Lumumba, Nkroumah, Nasser, Chavez, Malcolm X, ... bijvoorbeeld)

Die discussie zal natuurlijk scherp zijn. Maar dat is toch niet erg. Misschien worden we het zelf helemaal niet eens. Maar uit die discussie zal ik misschien raakpunten halen met Filip en besluiten om rond bepaalde dingen samen te werken.

Respect voor de diversiteit van deze beweging wil ook zeggen dat je respect voor het feit dat mensen en groepen soms hun eigen weg gaan.
Wat is er mis met die krakers, ... wat is er mis mee dat ze op hun manier proberen te experimenteren met nieuwe vormen van samenleven,... Moeten ze dat opgeven in naam van de "eenheid"?
Ik zie dat die krakers, communisten, syndicalisten,.... rond bepaalde punten wel samenwerken. En het is precies goed dat er dan ruimte voor debat ontstaat onder elkaar, ook al is debat soms zeer scherp.

Het stoort me wel dat men in naam van de eenheid een eigen of bepaalde vizie wil opleggen, da

Groeten

han

Bedankt Maarten voor deze tekst. Tof dat je ondanks alles nog de moed hebt op deze site zo persoonlijk te gaan.

Je schrijft:
"Vrije markt is niet de vijand. Vrije markt is een principe waarin iedereen zelf kan bepalen wat hij doet of maakt."

Achter het discours van de andersglobalisten zit inderdaad, zeker wat de markt betreft, een gebrek aan analyse.

Kapitalisme en markt zijn niet hetzelfde. Kapitalisme gaat over hoe het produktie-systeem georganiseerd wordt, markt over hoe een economie (een reusachtige input-outputmatrix van produkten en diensten) beheerd wordt.

Kapitalisme kan wel niet zonder (arbeids)markt functioneren. Kapitalisme als systeem wordt immers gekenmerkt door de commodificatie van de arbeidskracht. Een arbeidsmarkt is dus essentieel voor het kapitalisme want dit betekent dat het grootste deel van de mensheid voor haar levensonderhoud afhankelijk is van een kleine groep mensen die de produktiemiddelen bezit. Achter de formele vrijheid van de markt zit dus een immense machtsongelijkheid verborgen.

Een markt hoeft echter niet noodzakelijk kapitalistisch te zijn. Je kan je een systeem voorstellen waarin het eigendom van de produktiemiddelen niet individueel is maar collectief, maar waar er toch marktrelaties bestaan.

Markten zijn trouwens tot op zekere hoogte zelforganiserende systemen en in iedere samenleving die complex genoeg is ontstaan markten. Ook in communistische landen bestaan markten (zwarte markten). Als er ergens een tekort is beginnen mensen nu eenmaal te ruilen. En als de markt ontwikkelt ontstaat er zoiets als geld, een universele waardemeter. De vraag is wat het bestaan van geld op gang brengt in een samenleving.

Dat in markten iedereen doet wat hij/zij wil is niet correct. Markten werken gedecentraliseerd op basis van de beslissingen van een onbeperkt aantal factoren. Een van de grote voordelen van de markt is volgens mij dat prijzen op een of andere manier informatie verspreiden zonder dat daar een gecentraliseerd orgaan aan te pas komt. Zoals Hayek (een aanrader, al ben ik het fundamenteel oneens met z'n theorie) zegt laat dit toe dat een grotere hoeveelheid actoren hun eigen kennis en inschattingsvermogen kunnen inbrengen dan bij een planeconomie het geval is.

Op basis van prijsinformatie (maar wat Hayek vergeet is dat prijzen slechts een van de vele informatiebronnen van economische actoren zijn) maken gedecentraliseerde actoren een beslissing die dan weer vertaald wordt in prijzen zodat anderen die beslissing in rekening kunnen brengen.

In dat opzicht (!) is een markt oneindig veel flexibeler dan een al dan niet democratische geplande economie.
Dat betekent op zich niets natuurlijk, want het is de samenleving die zou moeten beslissen hoe we onze economie moeten organiseren. Alleen denk ik dat we marktmechanismen gewoon als een van de vele coordinatie-mechanismen moeten beschouwen, met haar positieve en negatieve kanten.

Je kan hier veel voorbeelden uit de echte wereld tegenover zetten en zeggen dat het niet zo werkt, maar dit haalt mijn punt niet onderuit. Dat bewijst enkel dat een zuivere markt (zoals ik die hierboven beschreef) niet bestaat en dat een markt is ingebed in sociale relaties, machtsrelaties, die de manier waarop de markt werkt naar hun hand proberen te zetten. '

De' markt bestaat dus niet en valt dus niet te analyseren met slogans. De cruciale vraag is hoe markt en macht zich tot elkaar verhouden. Wat zeker is, dat beiden niet van elkaar te scheiden zijn.

Bovendien .. vrij is een ideologische connotatie. Of de markt vrij is hangt af vanuit welk perspectief je kijkt. Voor de ongeschoolde arbeider is de markt niet vrij, voor de computer specialist al veel meer. Voor een fabrieksbaas op een overvolle markt is de markt ook niet vrij, maar voor de defensie-industrie in tijden van oorlog (bijna voortdurend dus) is de wapenmarkt wel vrij. Vandaar, laten we het gewoon over markt hebben

My two cents,
Stijn

(De groetjes ook aan Elke, met veel respect voor wat zij met veel oprechtheid op haar manier doet).

maarten , ik kan niet anders dan zeggen dat je helemaal 100% gelijk hebt. Inderdaad, han, liever che dan chomsky, maar dat is echt niet de kern van deze discussie, echt niet. waar het over gaat, is dat de andersglobalisten of welke linkse beweging dan ook nooooooit iets kan bereiken zoalng de mensen die op het punt komen dat maarten blijkbaar heeft bereikt (een punt dat duizenden mensen in vlaanderen moeten kennen), niet echt een andere keuze hebben dan er (tijdelijk) helemaal uit te stappen. en wat uitput, is echt niet in de eereste plaats de strijd tegen een machtige, geglobaliseerde vijand. wat uitput, zijn de messen in de rug, de eindeloze onconstructieve gevechten in eigen kring, de 'noodzakelijke keiharde discussies' waar han het over heeft, die helaas bijna nooit hard zijn in de zin van 'scherp en verhelderend' maar altijd hard in de zin van 'mensen persoonlijk treffen', 'harde debatten' gevoerd door mensen die denken dat ze de waarheid in pacht hebben en/of De Geschiedenis aan hun kant hebben staan en daarom alleen maar de zaken zo pijnlijk mogelijk op de psits moeten drijven om de Waarheid (die zij al lang kennen) aan het licht te brengen. Als jullie niet leren luisteren in plaats van te 'overtuigen door harde discussies' vernadert er nooit wat. Nooit vernadert er iets als mensen die zorg willen dragen voor zichzelf en de wereld op de vlucht gedreven worden door Zuiveren die alleen in woorden de revolutie nastreven, maar in de feiten alleen op een neurotische manier hun eigen pijn ontkennen, en daarom oorlog voeren terwijl we voor de vrede moeten vechten. 'We zijn soldaten opdat er geen oorlog meer zal zijn', zeggen de zapatisten. de massa mensen die meebtoogt op D14 'maar voor agalev is', die kunnen we maar overtuigen als de beweging zelf verandert. peace!