Het Wereld Sociaal Forum in de Belgische media

Er zijn er die beweren dat anti/anders-globalisten dwaze kloten zijn die niet weten waarover ze praten. De aandachtige lezer van de schaarse artikels in de pers over de problemen in veel derde wereld landen, weet beter. Neem nu dat Mexico-artikel in Le Soir van 1 februari: 'Dix ans après la création de l'Association de liber échange nord américain: L'agriculture mexicaine en ruines". Wat zou iemand zoals Dirk Verhofstadt - die deze nieuwsbrief ook leest, alleen doet hij zich niet de moeite om in discussie te treden ... - daarop antwoorden ? Wat voorspeld werd bij dat vrijhandelsakkoord, is immers uitgekomen. Zo zijn bv. al meer dan 10 miljoen mensen het Mexicaanse platteland ontvlucht om als tweederangsburgers laagbetaalde jobs te gaan verrichten in de V.S.

Maar we gingen het hebben over het Wereld Sociaal Forum (en het gelijktijdige Wereld Economisch Forum, Davos) en de mediaberichtgeving er over in België.

* RTBF interessanter dan alle Vlaamse zenders samen

Eerste vaststelling (niet wetenschappelijk weliswaar, want ik heb niet alles zitten volgen op televisie): op de Vlaamse zenders zag ik (in de journaals, Terzake, Pano ...) niets over Porto Alegre. Wat nog niet wil zeggen dat er echt niets te zien was, maar veel zal het niet geweest zijn. De RTBF daarentegen, waar ik heel wat minder naar kijk, verraste me door zowel in de journaals enkele keren (een keertje zelfs als 2de hoofdpunt) aandacht aan Porto Alegre te besteden alsook door op 'La 2' de boeiende, zestig minuten-documentaire 'Globalisation: violence ou dialogue ?' uit te zenden.

Van de radio valt nog te vermelden dat het enige documentaire programma op de Vlaamse radio, het Radio-1-zaterdagmiddagse 'Piazza', op 25 januari een bijdrage (van Ng Sauw Tjhoi en Brecht Devoldere) over de twee toppen bracht: "We are the world, tussen wereldleiders en wereldverbeteraars."

* De 'twijfels' van De Morgen

Onze vier kranten dan: Standaard, Morgen, Soir en Dernière Heure. Mijn aandacht voor de berichtgeving over het Forum in Porto Alegre - dat ik dagelijks volgde via o.a. de dagboeken van Maarten Van Hove op Indymedia - werd voor het eerst getrokken door deze kop in De (Financiële) Morgen (p. 20) op de startdag 23 januari: "Twijfel groeit over nut van Porto Alegre". "Beginnen ze bij De Morgen dat nu ook al af te breken" was mijn eerste reactie. Niet dat er geen kritiek mag komen op Porto Alegre, maar waarom schreed De Morgen nooit: "Twijfels bij nut Wereld Economisch Forum in Davos" ... ?

De mediawatcher in me was gewekt en ziehier het overzicht van wat onze kranten (LDH deed niet mee) dag aan dag over Porto Alegre te vertellen hadden.

Op 20 januari al bracht De Morgen op zijn 'financiële' pagina's (...) het artikel "Porto Alegre loopt warm". Dit van het IPS (International Press Service) overgenomen bericht stelde o.a.: "WSF is kluwen van panels, conferenties, rondetafels en maar liefst 1.700 workshops en seminaries".

Op de startdag 23 januari bracht ook De Standaard een grote bijdrage (p. 8 bovenaan): "Wereld sociaal forum in Porto Alegre vestigt nieuwe records, Andersglobalisten vieren derde hoogmis", een bijdrage van Frans Vandeputte, 'gesierd' met een 'pano' van straatgevechten tijdens de G8-top in Genua 2001 ... Het artikel zelf was positief over het WSF, het counterde een deel van de kritiek in De Morgen van die dag (te veel Fora, te veel thema's ...) en liet Vlaamse deelnemers aan het woord.

* "Submergé par son succès"

In Le Soir van 23/01 bracht 'envoyé spécial' Philippe Regnier een halve pagina (p. 7) over het gebeuren, onder de titel: "L'agora planétaire face au club des élites". Net als De Standaard besteedde Le Soir aandacht aan de polemiek over de wens van de Braziliaanse president Lula om ook naar Davos te gaan. Ook de top in Davos werd in een afzonderlijk Soir-artikel toegelicht.

Op vrijdag 24 was Le Soir kritischer over het WSF: "Porto Alegre submergé par son succès" blokletterde Philippe Regnier. "Les organisateurs du Forum social mondial sont dépassés par le gigantisme de l'événement. Ils tentent de gérer leur succès, pour sauver la qualité." Daaronder gaf Le Soir (met ook kleine fotootjes) vier Belgische deelnemers het woord.

* "Porto Alegre, capital antiguerre"

Op zaterdag benadrukte Le Soir het anti-oorlogskarakter van Porto Alegre: "Personne ne croit à l'enjeu officiel d'un guerre en Irak. C'est une excuse. / Porto Alegre, capital antiguerre." Op de foto bij het artikel: een meisje met een bord 'No War'. Regnier vertelde hoe de nakende oorlog om Irak, "le peuple de Porto Alegre" mobiliseert. "La politique du président Bush est le cible de toutes les attaques."

In een tweede artikel belichtte Stéphane-Benois Godet voor Le Soir de top in Davos waar John Ashcroft, de Amerikaanse minister van Justitie, voor de oorlog (tegen terrorisme en tegen Irak) kwam pleiten. Iets wat Ashcroft niet door iedereen in dank werd afgenomen.

* Oskar Lafontaine: "Amerikaanse oorlog tegen Irak is misdaad"

De (Financiële) Morgen plaatste op 25/1 de twee toppen op zijn pagina 15 ook tegenover elkaar. De verslagen uit beide plaatsen werden zo betiteld: "Davos: topoverleg en veiligheidsmaatregelen"; "Porto Alegre: kleurrijke feesten voor een betere wereld."

In het stuk over Davos ging het voor een deel over de veiligheidsmaatregelen voor een grote betoging op de 25ste. Verder kwam de Amerikaanse aanwezigheid (met later ook Colin Powell; dat kregen we wel overal in de Vlaamse tv-journaals te zien) én het (in die journaals doodgezwegen) protest van de voormalige Duitse minister van Economie, Oskar Lafontaine, voor wie "een Amerikaanse oorlog tegen Irak een misdaad zou zijn."

In het verslag over Porto Alegre lag de nadruk op de Belgische delegatie die "met haar honderdtal deelnemers één van de sterkste uit Europa is." De Morgen gaf ook twee fiches over beide toppen, met daarop een overzicht van de cijfers, accommodatie, veiligheid ... Eerste verschil: 2.350 deelnemers verwacht in Davos. 100.000 in P.A. !

* Discussiërende versus 'gefrustreerde' antiglobalisten

Op maandag 28/01 besteedde Le Soir zijn volledige pagina 10 aan Porto Alegre. Dit keer kwamen de systeemkritiek én de alternatieven van de anti/andersglobalisten aan bod. Philippe Regnier besloot met vast te stellen dat in Porto Alegre over alles gediscussieerd kan worden. "Ici on parle. On se parle. Quelle logorrhée ! 'Port Joyeux' est aux antipodes de la consommation, silencieuse et solitaire, de 'Qui veut gagner des millions' à la télévision."

De (Financiële) Morgen plaatste Davos en Porto Alegre weer tegenover elkaar. Eerst konden vier economische wereldleiders (genre Bill Gates) hun zegje doen. Dan kwam het 'Wereld Educatief Forum' aan bod dat in P.A. pleitte voor "onderwijs voor iedereen." En onderaan de pagina de vetste kop én de foto die aandacht trok: "Protest tegen Wereld Economisch Forum ontaardt in Bern". De foto toonde relschoppende jongeren tegen een oranjerode achtergrond van traangas. Volgens De Morgen kreeg de grote anti-W.E.F.-betoging van zaterdag in Davos - door de verdeeldheid onder de organisatoren - niet de weerklank waarop velen gehoopt hadden. Nadien trokken "gefrustreerde antiglobalisten die niet tot in Davos doordrongen", een "spoor van vernieling door de stationsbuurt" van Bern.

* "Hoogovens tussen Davos en Porto Alegre"

Op dinsdag 28 januari ging de aandacht van de De Morgen-correspondent in Porto Alegre, Stef Bogaerts, vooral uit naar de komst van de Braziliaanse president Lula. Vandaar zijn titel: "Lula's komst naar PA is belangrijker dan wat hij zegt." Nog volgens Bogaerts raakten de debatzalen zelden vol als het panel geen grote namen telde. Bogaerts keek met enkele Belgische deelnemers ook al vooruit naar de anti-GATS-betoging op 9 februari in Brussel.

De Standaard bracht op 28/01 een gastbijdrage van Rudy Aernoudt (o.a. hoofdbestuurder bij de Europese Commissie) getiteld 'Hoogovens tussen Davos en Porto Alegre'. Ook hij kwam tot het besluit - naar aanleiding van de sluiting door de staalgroep Arcelor, van een aantal hoogovens in Europa - dat "het evenwicht tussen economie en politiek zoek is." Volgens deze bureaucraat bieden noch Davos noch Porto Alegre uitkomst: "de zoektocht naar het optimaal partnership tussen privé-ondernemingen en de overheid, loopt tussen Davos en Porto Alegre en zal steeds moeten worden bijgestuurd op basis van nieuwe marktevoluties."

* 'Aanstekelijk pessimisme' versus Braziliaans enthousiasme

Op 29/1 bracht De Standaard (p. 23) de rare titel: "Aanstekelijk pessimisme in Davos". Volgens Jan Bohets werd de sfeer in Davos "neerslachtiger naarmate de dagen verstreken. De publicatie van vrij hooggestemde ondernemingsverwachtingen was maar even een opsteker." Bij de foto van acht debaterende heren (geen enkele dame) werd gemeld dat veel van de zittingen in Davos door de crisis rond Irak gedomineerd werden. En dan is er nog een "tweede aidsgolf op komst", zoals een tweede artikel titelde.

Met Le Soir reisden we op de 29ste nog even terug naar het zonnigere Porto Alegre waar Philippe Regnier via een interview met mede-organisator Candido Grzybowski een enthousiaste balans opmaakte van de top die op dinsdag werd afgesloten met een mars van zo'n 100.000 mensen. Grzybowski's positieve ingesteldheid werd samengevat in volgend titeltje: "On a élu Lula, on a chassé les dictatures, on peut changer la globalisation."

Onderaan zijn berichtgeving over de crisis rond Irak, had Le Soir op 29/1 ook nog een kort artikeltje over 'het optreden' van Noam Chomsky in Porto Alegre: "Show Chomsky contre la guerre".

* Koen Stuyck: "Porto Alegre moet wegen op onze verkiezingen"

De Standaard sloot Porto Alegre op 29/1 af met een halflang artikel getiteld "Stellingen Porto Alegre moeten wegen op Belgische verkiezingen." Journalist Frans Vandeputte maakte met 11.11.11.- waarnemer Koen Stuyck een balans op van de 'hoogtepunten'. Zo werd er in Porto Alegre besloten om ook volgend jaar weer een Wereld Sociaal Forum te organiseren (daar was twijfel rond gerezen), maar dan in India. Porto Alegre kantte zich natuurlijk tegen de oorlog om Irak, zag in de Braziliaanse president Lula een teken van hoop en verzette zich fel tegen het GATS-dossier over verdere liberalisering van diensten. Koen Stuyck wil nu samen met de andere NGO's de Belgische politici tot een andersglobalistische opstelling bewegen.

Tot besluit, kunnen we stellen dat aan Franstalige kant (met name op RTBF en in Le Soir) de top in Porto Alegre veel meer aandacht kreeg dan in de Vlaamse media. Tegelijkertijd was de benadering aan Franstalige kant positiever dan aan Vlaamse, waar met name De Morgen enkele keren negatief uithaalde. Op te merken valt dat er in de kranten-opiniebijdragen en lezersbrieven niet over de inzet van Porto Alegre gediscussieerd werd. Waaruit weer blijkt dat het P.A.-gebeuren toch een aangelegenheid blijft voor een klein deel van de bevolking, voor mensen uit de wereld van de vakbonden, NGO's, radicaal-linkse partijen ... Benieuwd of het Belgisch Sociaal Forum van dit voorjaar de discussie wat breder zal opentrekken.

arch/ive/ief (2000 - 2005)