arch/ive/ief (2000 - 2005)

In de vorige aflevering zagen we hoe de VS geconfronteerd worden met een hardnekkige economische crisis. Er is een structureel probleem van overproductie die gepaard gaat met een financiële explosie: overwaardering op de beurzen en sluipende crash, exponentieel groeiende schulden en een onhoudbaar handelstekort. Om uit dat economisch moeras te geraken trekt Washington de militaire kaart. Daar zijn verschillende redenen voor.

1. Het aanzwengelen van de economie d.m.v. militarisering

De overproductie waarmee de VS net zoals de rest van de kapitalistische wereld wordt geplaagd, komt voort uit het feit dat er bij de bevolking te weinig koopkracht is om al het geproduceerde te kopen. Dat is het gevolg van de kapitalistische verhoudingen: hoe lager de lonen hoe hoger de winst, maar ook hoe lager de koopkracht. Dat gegeven werd door het neoliberaal offensief vanaf de jaren tachtig alleen maar uitvergroot. Nagenoeg alle sectoren kampen met overschotten omdat de mensen te weinig koopkracht hebben. Er is echter één sector die niet direct afhangt van wat Jan met de pet verdient of consumeert, namelijk de militaire productie. Hier is de overheid de afnemer. De militarisering van de economie betekent een geweldige, maar dure input voor de economie en kan tijdelijk wat zuurstof bezorgen aan een deel van de industrie, zij het dat dit ten koste gaat van de overige economische of sociale sectoren. Dat is hetgeen Reagan heeft uitgeprobeerd in de jaren '80 (Star Wars) en Hitler in de jaren '30. Nazi-Duitsland probeerde de economische crisis en hoge werkloosheid te lijf te gaan met de versnelde uitbouw van een oorlogseconomie. De staatsuitgaven werden aanzienlijk verhoogd en kwamen vooral terecht bij de militaire industrie. Deze politiek was op termijn niet houdbaar. De Duitse economie kende inderdaad een sterke heropleving bij het aantreden van Hitler in 1933, maar reeds vijf jaar later werd Duitsland geconfronteerd met een zware financiële crisis. De schuldenlast liep torenhoog op. Maar daarover maakte de Duitse burgerij zich weinig zorgen: de buitensporige kosten van de oorlogseconomie zouden worden gedragen door de spoedig overwonnen volkeren.

Tegen het einde van de Koude Oorlog (periode van Gorbatsjov) en in de jaren negentig daalden de defensie-uitgaven aanzienlijk in de VS. Maar na 11 september werd een drastische verhoging van het militair budget aangekondigd. Op korte termijn moet het budget met een kwart omhoog. Tegen 2005 wordt zelfs een verhoging van 45% voorzien.

2. De noodzaak van een sterke munt en herstel van vertrouwen

De financiële situatie van de VS is uiterst onzeker en kwetsbaar. Het vertrouwen in de financiële markten is totaal zoek, zeker na het uitbreken van een hele reeks schandalen. Een verdere neergang van de beurs zou catastrofale gevolgen hebben. Daarnaast is een sterke munt absoluut noodzakelijk om kapitaal te blijven aantrekken van over heel de wereld om het handelstekort op te vangen. Samir Amin: "Washington weet dat de VS zonder militaire heerschappij de wereld nooit zal kunnen forceren om zijn financiële tekorten te financieren, die de voorwaarde zijn voor het kunstmatig in leven houden van zijn economische positie." Een snelle verovering van Irak zal zowel het vertrouwen van de financiële markt opkrikken als de positie van de dollar verstevigen. Washington toont op die manier dat het zonodig bereid is militair tussenbeide te komen om de belangen van zijn multinationals en kapitaalgroepen te ondersteunen. Bovendien zal de regimewissel in Bagdad de Opec quasi buiten spel zetten waardoor op korte termijn de olieprijs gevoelig zal kunnen dalen. Dat is ook goed nieuws voor de beleggers.

Een sterke munt kan niet zonder een sterk leger. Het is geen toeval dat de Europese Unie aan een eigen leger werkt kort na het invoeren van de euro.

Marc Vandepitte

Voor de referenties van de cijfers en de citaten, zie M. Vandepitte, Irak: startschot voor de Derde Wereldoorlog. Brussel 2003, 120 p., 2 euro. Een uitgave van STOP USA.

Ik begrijp iets niet helemaal: als het pompen van overheidsgeld in oorlogsindustrie (tijdelijk) voor wat zuurstof kan zorgen, dan kan de overheid dit toch evengoed bereiken door geld te pompen in andere sectoren? Waarom gebeurt dat dan niet?

omdat dat niet opbrengt, is verlieslatend?

Dat begrijp ik niet: is oorlog niet verlieslatend? brengt oorlog op? dat kost toch veel al die bommen, al dat transport, etc. Tenzij je in rekening brengt dat er na de oorlog rijkdommen zullen veroverd zijn, maar dit is niet wat er bedoeld wordt dacht ik?

oorlog brengt op voor de wapenfabrikanten, oliemultinationals die verdienen aan het transport. Waardoor de economie omhoog gaat. Nadien hebben ze de rijkdommen er bij, die van de overwonnen gebieden.

Oorlog kost mensenlevens, maar dat interesseert de multinationals niet, evenmin de regering.

ja maar alles waar de overheid geld aan uitgeeft brengt op voor degenen die het geld ontvangen he. Het hernieuwen van het wegennet brengt op voor de bouwfirma's en voor de leveranciers van de bouwgrondstoffen etc. Investeren in het onderwijs brengt op voor de leerkrahten als ze opslag krijgen, ... alle geld dat wordt uitgegeven brengt iemand geld op dus ik begrijp dat argument niet. Op dit gebied zie ik geen verschil tussen oorlogs- en andere uitgaven. Waarom precies wordt er gekozen voor de _oorlogs_industrie? Omdat dat in verhouding meer opbrengt of zo? Of toch omdat het eigenlijk gaat om de resultaten van de oorlog en niet om het popmen van zuurstof (geld) in de economie?