arch/ive/ief (2000 - 2005)

Zuid-Amerika zit al geruime tijd geprangd tussen twee extremen: de overlevingsstrijd van het Argentijnse volk ("argentinazo") enerzijds en de Lula-euforie in Brazilië anderzijds. Lucio Gutiérrez, kersvers president van Ecuador, ziet het wel zitten om in één adem genoemd te worden met die Lula en met Chávez, tot nader order president van Venezuela.

De gelijkenissen met Chávez zijn overigens wel opvallend groot, al spant Gutiérrez zich in interviews ten zeerste in om dat te relativeren: beiden zijn ex-militairen, hebben een tijdje in de gevangenis doorgebracht, hebben het moeten afleggen tegen corrupte regeringen en zijn op democratische wijze aan de macht gekomen.

* 'Gematigdheid' of 'mossel noch vis' ?

Lucio Gutiérrez heeft tijdens zijn verkiezingscampagne vooral de meest achtergestelde sectoren van de bevolking weten aan te spreken: werklozen, jongeren, emigranten, en bovenal de autochtone indiaanse bevolking. Daarnaast kon hij rekenen op de steun van linkse groeperingen, NGOs en ee-n belangrijk deel van het leger.

Zijn nogal radicale discours moest echter vrij snel plaats maken voor een veel gematigder houding. Die 'zwaai' naar het centrum tijdens de tweede verkiezingsronde was vooral bedoeld om het binnenlandse en transnationale kapitaal gerust te stellen, de traditionele electorale basis reageerde ontgoocheld. Het klonk van dan af allemaal wat vager bij Gutiérrez; delicate thema's als de toenadering tot de Amerikaanse Vrijhandelszone FTAA, de 'dolarización' van de economie en de legerbasis van de V.S. in Manta (van waaruit de Colombiaanse guerrilla's worden aangevallen) worden plots halsstarrig doodgezwegen of op een dubbelzinnige wijze behandeld.

Die mossel-noch-vis houding is eigenlijk typisch voor de Gutiérrez van nu: hij probeert koste wat het kost de sociale bewegingen tevreden te stellen maar wil ook zijn nieuwe bondgenoten, met name de krachtige bedrijfssectoren en de banken, niet vergeten. De strijd tegen corruptie en armoede staan nog steeds hoog op de agenda, maar ook de overeenkomsten met het IMF en het lokken van buitenlandse investeerders voor het Ecuadoriaanse petroleum zijn prioriteiten geworden.

Voorlopig is het dus nog onduidelijk voor welk concreet politiek en sociaal project Lucio Gutiérrez juist staat: wordt het een "klassiek" neoliberaal beleid met wat sociale franjes of wil hij echt een nieuwe weg
inslaan ?

* De media: Venezuela in het klein

Over de rol van de media tijdens de presidentsverkiezingen is ook heel wat te doen geweest in Ecuador. Niet verwonderlijk als je weet dat Gutiérrez' voornaamste rivaal, de excentrieke bananenmiljonair Noboa, de 'Berlusconi van Ecuador' genoemd wordt.

Het begon al tijdens de eerste verkiezingsronde: van de oorspronkelijk elf kandidaten voor het presidentschap kreeg Gutiérrez de minste T.V.-zendtijd van allemaal. Iets wat door de indiaanse organizaties ook aangeklaagd werd. Een verklaring vinden voor die discriminatie is eenvoudig: in
Ecuador wordt op een aantal kanalen de ruimte die een kandidaat krijgt op televisie bepaald door de hoeveelheid publiciteit die door hem of haar geplaatst werd. Wie geen geld heeft voor reclame, krijgt dus geen zendtijd. Dit is een wezenlijk verschil met b.v. Brazilië, waar alle partijen een verplichte zendtijd toegewezen krijgen.

Toen de verkiezingen in de beslissende fase traden, zette Álvaro Noboa nog eens alles op alles. Hij startte een lastercampagne tegen Gutiérrez in de media, met beschuldigingen en verwijten in authentieke telenovela-stijl.

Op T.V. doken er berichten op van "de nieuwe Chávez", men ging weer spreken van "het spook van het communisme". Ook de kranten deden mee met die demonisering. Het dagblad El Comercio benadrukte de "zwakheden van de Kolonel" en Naboa werd een "moeilijk te kloppen" rivaal genoemd.

Het mocht echter niet baten: Lucio Gutiérrez haalde het dan toch en mag in Quito het presidentieel paleis gaan betrekken. Er wacht hem alvast een hele hoop uitdagingen. Benieuwd wat het wordt.

(DIOGENE(S) 36)