arch/ive/ief (2000 - 2005)

De Europese campagne tegen de GATS en de liberalisering van de publieke sector begint haar vruchten af te werpen. De consultatie-procedure die de Europese Commissie (EC) onder druk opstartte werd bedolven onder een lading kritiek. De EC is nog niet eens klaar met het opstellen van de lijst met de te liberaliseren sectoren (deadline: maart 2003) en ze krijgen al stapels verontwaardigde reacties over de GATS. Enkele dagen geleden kondigde de EC aan dat de consultatie-procedure verlengd werd. Een van de kritieken van anti-GATS activisten was immers dat er veel te weinig tijd was om kritische dossiers in te dienen.

Nu wordt ook duidelijk waarom de consultatie-procedure verlengd werd. "The public consultation on WTO members' initial requests to the EC for improved market access for services has been extended to 31 January 2003 in view of the interest in this topic and of the importance the Commission attaches to this exercise."

De EC heeft het groeiende verzet tegen de GATS duidelijk zwaar onderschat. De stroom negatieve reacties dwingt haar nu de consultatie serieuzer te nemen. Dat dit tot nog toe nauwelijks het geval was blijkt uit het feit dat het consultatie-document slechts recentelijk in het Nederlands beschikbaar werd (zie: <http://europa.eu.int/comm/trade/services/pr121102_en.htm>)

Hieronder vind je een voorbeeldtekst die gebruikt kan worden om te reageren op de Europese poging om via de GATS over ter wereld (en ook in Europa zelf) de publieke sector te liberaliseren en privatiseren. Voel je vrij die te verspreiden. En kom mee betogen tegen de GATS op
zaterdag 9 februari! Omdat onze wereld niet te koop is!

VOORBEELDTEKST

Naam:
Organisatie:
Land:

Naar aanleiding van het consultatiedocument van de Europese Commissie over de huidige fase van de GATS-onderhandelingen maak ik bij deze mijn kritiek op deze consultatie kenbaar.

Het consultatiedocument informeert onvolledig over over de GATS-verzoeken (‘requests') die bij de EU zijn binnengekomen. Verder ontbreekt essentiële informatie over de stand van zaken van de GATS-ondrehandelingen in bredere zin. Hieronder drie voorbeelden:

1) Bij de vorige GATS-onderhandelingen (onderdeel van de Uruguay Ronde) tekende de Europese Unie in haar schema van verplichtingen aan dat EU-lidstaten exclusieve rechten kunnen toekennen aan openbare nutsbedrijven (eventueel in concessie door particuliere ondernemingen uitgevoerd). Zie bijvoorbeeld: <http://europa.eu.int/comm/trade/pdf/faqs_nl.pdf>.
Deze specificatie is duidelijk bedoeld om openbare nutsbedrijven te vrijwaren van de GATS-disciplines en het is onacceptabel dat de Commissie in haar consultatiedocument verzwijgt dat een aantal WTO-leden van de Europese Unie vraagt deze specificatie te verwijderen.

2) De verzoeken aan de EU die vallen onder het kopje Onderwijsdiensten (‘Educational Services') (p.38) hebben een grote maatschappelijke relevantie. Waar de EU in deze sector verplichtingen is aangegaan, is dit steeds met de veronderstelling dat deze niet gelden voor publieke onderwijsdiensten maar alleen betrekking hebben op privaat gefinancierde onderwijsdiensten. Hierbij baseert men zich op de uitzondering van publieke diensten in art. I.3 van het GATS-verdrag. Deze uitzondering is echter niet eenduidig en er is nooit een ondubbelzinnige officiële interpretatie van gegeven. In de huidige onderhandelingen wordt aan de EU gevraagd alle onderwijsdiensten volledig te liberaliseren. Dit zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat overheidssubsidies die nu nog exclusief aan publieke onderwijsinstellingen kunnen worden verleend, ook aan commerciële onderwijsdienstverleners beschikbaar zouden moeten worden gesteld. Dit zou het karakter van het lager, middelbaar en hoger onderwijs in Europa fundamenteel kunnen veranderen. Dergelijke ingrijpende beslissingen over een zo gevoelige sector als het onderwijs mogen niet de facto door handelsexperts in ondoorzichtige bilaterale onderhandelingen genomen worden. Het consultatiedocument van de Europese Commissie maakt in ieder geval de precieze strekking en de mogelijke gevolgen van de verzoeken aan de EU in de categorie onderwijsdiensten niet duidelijk.

3) Veel van de maatschappelijke onrust over de huidge GATS-onderhandelingen komt voort uit de mogelijke gevolgen van verdere verdieping van het verdrag op het terrein van de binnenlandse wet- en regelgeving. Dit wordt in het GATS-jargon aangeduid als de onderhandelingen over 'Domestic Regulation' (artikel VI.4). Aangescherpte GATS-disciplines op dit gebied kunnen bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de ruimtelijke ordening. De maatschapplijke onrust komt ook voort uit pogingen om openbare aanbestedingen ('government procurement') in de dienstensector onder het GATS-verdrag te brengen. De Europese Commissie heeft in juli 2002 een voorstel daartoe ingediend en overlegt hierover actief met het bedrijfsleven. Het is onbegrijpelijk dat deze twee onderwerpen niet in het consultatiedocument genoemd worden.

Zulke omissies (en dit zijn maar een paar voorbeelden) maken dat wij de GATS-consultatie van de Europese Commissie niet serieus kunnen nemen. De Europese Commissie mag deze schijnconsultatie niet gebruiken als een excuus dat het publiek voldoende is geïnformeerd en de kans heeft gehad om een inbreng te leveren.

Verder is de termijn voor reacties op het consultatiedocument veel te kort, zeker in aanmerking genomen dat er alleen een Engelstalige versie van het document beschikbaar is. Het is bovendien onduidelijk hoe de Europese Commissie reacties op het consultatiedocument denkt te gaan verwerken in de formulering van het Europese GATS-bod ('offer) dat momenteel al in het Comité 133 met de GATS-experts van de lidstaten wordt voorbesproken.

Gegeven het feit dat er na 30 juni 2002 nog steeds nieuwe GATS-verzoeken bij de Europese Unie binnenkomen (naast de in het consultatiedocument verwerkte verzoeken van 21 WTO-landen zijn intussen minstens negen extra verzoeken binnengekomen). Hoe denkt de Commissie het publiek over deze nieuwe verzoeken te informeren? Totdat de Europese Commissie de eigenlijke onderhandelingsdocumenten vrijgeeft zullen pogingen als de huidige consultatie blijven wat ze zijn: een oefening in public relations om de groeiende publieke ongerustheid over de GATS-onderhandelingen en de onvrede over het ondemocratische en ondoorzichtige Europese handelsbeleid te sussen.

De problemen met deze GATS-consultatie maken eens te meer duidelijk wat er wel nodig is: volledige openbaarheid aangaande de GATS-onderhandelingen! Daartoe dient de Europese Commissie de volgende documenten volledig openbaar te maken:
 Alle door de EU op 4 juli 2002 aan 109 andere WTO lidstaten gerichte GATS-verzoeken;
 Alle aan de EU gerichte GATS verzoeken zoals die sinds 30 juni 2002 bij de Europese Commissie zijn ingediend;
 De inhoud van het voorstel voor het GATS-aanbod van de EU, zoals de Commissie dat midden januari 2003 aan de lidstaten zal voorleggen;
 Alle verdere tussentijdse versies van het GATS-bod van de EU (het definitieve bod wordt pas tegen het einde van de onderhandelingen, in de tweede helft van 2004 verwacht).
Alleen als aan deze voorwaarden voldaan is, kan een zinvolle GATS-consultatie plaatsvinden.

Tenslotte: de geringe informatie in het consultatiedocument vergroot slechts de bestaande zorgen over de enorme reikwijdte van de GATS-onderhandelingen, die sectoren omvat van energie en openbaar vervoer tot onderwijs, sociale dienstverlening, publieke omroep en cultuur. Terwijl de in Doha (onder zware druk van de Europese Unie) overeengekomen sluitingstermijn voor de initiële GATS-aanbiedingen (‘GATS offers') nadert (31 maart 2003), dreigt de Europese Commissie opnieuw een standpunt in de GATS-onderhandelingen in te gaan nemen zonder dat er afdoende parlementaire controle en openbaar debat heeft plaatsgevonden. Burgers en nationale parlementen moeten op het niveau van de EU-lidstaten actief worden betrokken bij het formuleren en regelmatig herijken van de Europese inzet bij de GATS-onderhandelingen. Daartoe dienen onderhandelingsdocumenten zoveel en zo snel mogelijk openbaar worden gemaakt en aansturingsmechanismen te worden ontwikkeld waardoor GATS-onderhandelaars niet langer handelsbelangen voorop stellen, maar een bredere afweging maken (duurzame ontwikkeling!). Een moratorium op de GATS-onderhandelingen is op zijn plaats om zo ruimte te maken voor een grondige en onafhankelijke evaluatie van deze onderhandelingen en de effecten van het bestaande GATS-verdrag.
[EINDE VOORBEELDTEKST]

Alles wat je wil weten over de GATS op:
http://www.attac.org/belgie/gats/index.html

Met al je vragen en opmerkingen over de GATS kun je terecht op:
http://forum.vl.attac.be/viewforum.php?forum=2&40

De Europese anti-GATS betoging vertrekt aan het Noordstation om 14u. Zij zal halt houden voor de Muntschouwburg waar een symbolische actie de gevaren van de GATS voor de culturele diversiteit zal illustreren; zij zal eveneens halt houden voor de Beurs waar een internationale delegatie het woord zal nemen.