arch/ive/ief (2000 - 2005)

Remi Verwimp: Als ik mag wil ik eerst iets zeggen over de houding van linkse mensen, ook de PVDA, tegenover de progressieve christenen. Je weet dat die het op het moment in de kerk bijzonder moeilijk hebben. De bisschoppen die nog altijd het monopolie hebben op de benoemingen geven rechtse stromingen zoals de charismatische beweging, alle steun, terwijl ze de progressieve linkse beweging onder de christenen systematisch boycotten en proberen financieel droog te leggen. De christelijke basisgemeenschappen zijn volgens mij de meest dynamische parochie in heel Vlaanderen, maar we hebben niet één vrijgestelde.

Wat ik dan zo jammer vind, is dat de progressieve christenen de objectieve bondgenoten van de vredesbeweging, het sociaal forum en andere linkse organisaties en partijen door hen niet als dusdanig worden erkend en gesteund.

Ik kan dat voor een groot deel best begrijpen. De christelijke organisaties waren in het verleden dikwijls geen betrouwbare bondgenoten, de meesten hadden echt een afkeer van elk marxisme. En aan de andere kant zijn bijvoorbeeld veel leden van de PVDA hun protest begonnen als een protest tegen een verburgerlijkte kerk.

Om al die reden bestaat er in linkse middens nog altijd een historisch wantrouwen tegenover kritische christenen, maar vandaag zeg ik: we hebben met WTM en CvS (Christenen voor Socialisme) een beweging uitgebouwd die zich maatschappelijk links opstelt én de christelijke traditie herleest als een revolutionaire traditie. Dat is een heel belangrijk nieuw gegeven, waar links nog te weinig rekening mee houdt.

>>>Op de betoging tegen de oorlog die de coördinatie STOPUSA op 10 november organiseerde, zag ik een opvallend blok van "christenen voor de globalisering van de solidariteit". Jullie spelen een belangrijke rol in de coördinatie STOPUSA.

Remi Verwimp: De voorbije twintig jaar hebben we dikwijls achter rode vlaggen gelopen, met veel plezier trouwens, maar dit keer wilden we echt als christenen betogen. In de media lijkt het wel alsof er geen christenen meer zijn die zich tegen deze oorlog verzetten. Door te betogen als Christenen voor de globalisering van de solidariteit en tegen de oorlog wilden we vooral de christenen in België een signaal geven.
De Werkplaats voor Theologie en Maatschappij wil de christelijke identiteit opnieuw invullen, los van de kerkelijke overheid, en er een progressieve of zelfs revolutionaire inhoud aan geven.

>>>In een artikel stelde je de Pax Christi tegenover de Pax Romana. Leg me dat eens uit?

Remi Verwimp: Met plezier. We staan voor de volle honderd procent achter STOPUSA. Wij hebben ook opgeroepen voor de betoging van 17 november, ook al hadden we sterke kritieken op het Platform. Wij hebben onder andere vragen bij de opstelling van de vredesorganisatie Pax Christi. Zij zien vredeswerk in de eerste plaats als bemiddelen tussen de verschillende partijen. Voor ons betekent Pax Christi: een verbond sluiten aan de onderkant met de verdrukten. Dat verbond, deze Pax Christi staat tegenover de Pax Romana. Rome wilde de volkeren mores leren, onderwerpen aan 'zijn vrede'. Zoals Amerika zijn Pax Americana wil opleggen. Saddam Hoessein staat hen niet aan, die moet daar weg, ze willen de olie van het gebied bemachtigen. Pax Christi wil voor ons zeggen dat je een bondgenootschap sluit met welke slachtoffers dan ook. Die van de aanslag op het WTC vergeet je evenmin als de slachtoffers in Afghanisten, de Koerden, het Iraakse volk...

Vanuit die redenering vinden we het heel spijtig dat de twee anti-oorlogscoalities niet tot zo'n Pax Christi, tot een verbond tegen de oorlog van Bush komen...

>>>Toch maakt u ook scherpe kritieken op het platform van de coalitie rond de ngo's.

Remi Verwimp: Die zijn volkomen terecht. Inhoudelijk staan we het dichtst bij STOPUSA en belangrijk is ook dat die het meest de migranten weet te mobiliseren. Maar we vinden het om strategische redenen belangrijk dat we tot een breed front komen.

>>>Stel dat STOPUSA geen consequent programma tegen de Amerikaanse oorlogen had gemaakt en geen eigen betoging had georganiseerd, zou er dan wel sprake geweest zijn van een debat?

Remi Verwimp: Ik geef toe, het is heel complex: dat debat moet dringend gevoerd worden, maar aan de andere kant moeten we absoluut de vakbonden en de grote sociale bewegingen meekrijgen. Daarom pleiten we ervoor dat de gesprekken plaatsvinden en daarvoor willen wij ons als organisatie ook engageren. Niet alleen in gesloten kamers, maar ook publiek. Want voor het grote publiek is het een slecht signaal dat er twee aparte betogingen zijn.

Maar in alle eerlijkheid, we waren vooral ontgoocheld over de betoging van 17 november. Persoonlijk kan ik er niet bij dat de grote organisaties niet meer wakker liggen van deze dreigende oorlog. Het feit dat de groenen mee in de regering zitten, heeft duidelijk een verlammend effect op tal van sociale organisaties. Ik denk dat de vredesbeweging helemaal opnieuw van onderuit moet worden opgebouwd, want aan de top beweegt er nog jammerlijk weinig.

>>>We hadden het zijdelings al over jullie relaties met de islam en met de allochtone gemeenschap. Toen ze Abou Jahjah arresteerden nam de WTM onmiddellijk zijn verdediging op zich. Ik neem aan dat dit ook voor jullie achterban niet evident was. Hoe pakken jullie dat aan?

Remi Verwimp: Daar is een hartig woord over gevallen, dat mag je gerust weten. Hoe we dat aanpakken? Door er in de groepen over te praten. We hebben een vormingscursus Christendom-Islam lopen en daar hebben we gisteren nog een hele ochtend over de migrantenproblematiek gesproken en diverse standpunten onderling vergeleken. Vooral van migranten zelf.

We verzetten ons tegen de demonisering van de AEL en Abou Jahjah en tegen de desinformatie die over hen wordt verspreid. Dat is het signaal dat we willen geven. Voor de rest willen we vooral met hem en met de moslims in het algemeen in discussie komen. En heel openlijk en in alle duidelijkheid zeggen waar we van mening verschillen. Maar de AEL en Abou Jahjah en de allochtone gemeenschap zijn zeker onze bondgenoten, bijvoorbeeld in de solidariteit met de Palestijnen en tegen de oorlog tegen Irak. Wij steunen die strekkingen die zich niet laten bepalen door de standpunten van traditionele partijen omtrent integratie, maar de emancipatiestrijd vandaag voeren..

>>>Even terug naar WTM. Jullie bestaan ondertussen 15 jaar. Hoe is het begonnen? Wat stelt WTM voor?

Remi Verwimp: We zijn in 1987 met WTM begonnen, bewust als een autonome organisatie naast CvS. We wilden een vormingsinstelling die zich specialiseert in de relatie theologie-maatschappij, omdat de officiële kerk het geloof sterk individualiseert en er elk maatschappelijk engagement aan onttrekt. We vonden ook dat er in Vlaanderen veel meer dan in Nederland een historisch tekort was aan bijbelscholing, verdieping van de geloofsvisie en de christelijke identiteit. Bij zoveel intellectuele armoede is het heel normaal dat veel mensen niet alleen uit de kerk stappen, maar ook de bijbel vergeten. Wij wilden precies de revolutionaire kracht van de evangeliën terug boven halen, onze christelijke identiteit terugvinden. Pas dan kunnen we met andere groepen, zoals de moslims, in dialoog gaan.

Vanuit die ambitie bieden we een uniek en uitgebreid vormingsprogramma aan. We hebben ook leerhuizen, in Roeselare, Zedelgem, Herent, Hasselt, Lier, Mechelen, Antwerpen, waar mensen een keer per maand een dag samen studeren. Sommigen doen dat al acht jaar. Sinds kort hebben we ook groepen van jongeren tussen 20 en 35 jaar die bij mekaar ondersteuning zoeken rond hun persoonlijke en maatschappelijke vragen. Daarnaast zetten we gesprekken op met moslims en migranten.

Het team dat de WTM draagt, bestaat uit een tiental mensen, onder wie een vakbondsmilitant, een huisvrouw, een leraar, . We hebben drie betaalde krachten, de andere zijn allemaal vrijwilligers. We bereiken elk jaar ongeveer 400 mensen via eigen programma's en daarnaast verlenen we ook nog ondersteunend werk voor CvS, de christelijke basisgroepen... Met hen werken we nu aan het nieuwe tijdschrift Kenteringen, dat op 1 januari voor de eerste keer verschijnt. Daarmee willen we onder een ruimer publiek tegengas geven onder andere tegen het conservatieve Tertio van de officiële kerk.

>>>WTM zegt "een andere lezing van het evangelie" te brengen dan de kerk. Kan je dat illustreren?

Remi Verwimp: Dagenlang als je wil, maar nu wil ik dat doen aan de hand van het woord evangelie. Dat woord zegt de mensen niets, omdat ze de geschiedenis ervan niet kennen. De teksten zijn geschreven na het jaar 70. Ze gaan niet op de eerste plaats over Jezus in de jaren 30, maar over wat de christelijke basisgemeenschappen in de jaren 60 hebben meegemaakt. De Romeinen hielden de streek al meer dan honderd jaar bezet, ze plunderden de mensen vooral via belastingen. Arme mensen, vooral boeren, konden die niet betalen en gingen geregeld in verzet. Dat leidde tot de beweging van de Zeloten, die verschillende opstanden hebben gepleegd. In 66 na Christus bezetten ze de tempel van Jeruzalem, het economisch, politiek en religieus centrum van de streek. De Romeinen stuurden er een enorm leger op af, ze voerden daar een oorlog die doet denken aan de Vietnam-oorlog. Van het miljoen inwoners werden er 200.000 vermoord. Er was geen hout genoeg om kruisen te maken. De tempel werd leeggeroofd en al het goud, samen met een pak slaven naar Rome vervoerd. Toen het leger in het voorjaar van 71 in triomf weer Rome binnentrok, stond ook Marcus, de eerste evangelieschrijver, daarop toe te kijken.

Na de triomftocht liet de Romeinse keizer een evangelie publiceren. Dat was de geijkte term voor elke blijde boodschap die de keizer uitbracht. Marcus en het kleine groepje clandestiene christenen hebben daartegenover hun evangelie gezet. Na de nederlaag die joden én christenen in 70 hadden geleden, was dat een enorme daad: ze kozen ervoor om door te gaan met hun verzet. Gezien de krachtsverhoudingen niet meer met de wapens, maar nog altijd hetzelfde verzet. Terwijl andere christenen capituleerden en zich aanpasten.

>>>Toch heeft het christendom vanaf de derde eeuw, sinds keizer Constantinus het tot zijn staatsgodsdienst maakte, bijna altijd aan de kant van de onderdrukkers gestaan.

Remi Verwimp: Al heel vlug verkeerde de revolutionaire joods-christelijke traditie in haar tegendeel. Ze werd verspiritualiseerd. De keuze voor armen en verdrukten werd enkel nog caritatief vertaald en niet meer politiek. Toch zijn er in de geschiedenis ook altijd ketterse bewegingen geweest. Vandaag willen wij opnieuw in die tegenstroom gaan staan.

>>>Er zijn in naam van de christelijke godsdienst en de christelijke beschaving de meest verschrikkelijke dingen gebeurd. Van de Inquisitie tot de kolonisering van Congo door België...

Remi Verwimp: Zelfs vandaag blijven ze schermen met dat zogenaamd christelijk Europa en willen sommigen God in de Europese grondwet vermelden. Ze gebruiken de christelijke moraal nog altijd om de mensen zoet te houden en een heleboel onrecht goed te praten. Hetzelfde is trouwens gebeurd met de socialistische beweging: oorspronkelijk een revolutionaire kracht is die voor een groot deel een steunpunt van de macht geworden.

Daarom vinden wij het zo belangrijk terug naar de bron te gaan van het evangelie als de weerslag van een revolutionaire beweging. Wij doen eigenlijk niet anders dan de Sandinisten in Nicaragua, die teruggingen naar Sandino of de Cubanen naar José Marti.

>>>Voor jullie is deze vorm van godsdienst een inspiratiebron om vandaag te vechten tegen onderdrukking en onrecht...

Remi Verwimp: Het werkt in twee richtingen: de lezing van de bijbel beïnvloedt onze analyse en onze strijd vandaag en die beïnvloeden op hun beurt de manier waarop wij de bijbel lezen en begrijpen. Ik geef een voorbeeld. Over het Vlaams Blok en de strijd tegen racisme maken wij dezelfde analyse als de Partij van de Arbeid. Dat is een fascistische partij die systematisch de zwaksten in de maatschappij aanvalt. Die analyse maken we samen, maar wij versterken die nog door het lezen van de bijbel. In het Oude Testament wordt dikwijls gesproken over Amalek, een figuur uit de periode toen het joodse volk uit Judea werd verdreven en zijn tocht door de woestijn ondernam. Je krijgt het beeld van een vluchtend volk, met ook vrouwen, kinderen, ouderen die achteraan in de groep meelopen. Amalek staat in de bijbel symbool voor de vijand die dat vluchtende volk altijd achteraan aanviel. Hij pakte de bevrijdingsbeweging op haar zwakste punt. En dan vind je daar verrassend radicale teksten: dat soort kwaad moet je zonder pardon, met huid en haar uitroeien. Amalek mag je niet één nacht laten leven. Dat wil niet zeggen dat je daar direct een politiek standpunt uit kunt afleiden, maar het sterkt ons wel om te zeggen dat je drastisch en radicaal, desnoods met geweld, moet durven reageren als de zwaksten gepakt worden: migranten, vluchtelingen, noem maar op. Dat is tegen het Vlaams Blok jammer genoeg nooit gebeurd, niet door de politici en ook niet binnen de Kerk. Ondertussen is het Vlaams Blok zo groot geworden dat we naar andere middelen moeten zoeken.

De Werkplaats voor Theologie en Maatschappij huist op Droomland 10, 2288 Bouwel en is te bereiken via telefoon 014/51.35.43 of fax 014/21.79.32 of per e-mail wtm@skynet.be

Gegevens en info vind je ook uitgebreid op hun website http://wtm.scw.be

ria kent gij wel die evangelies? en edde de bijbel geleze? want ge spreekt alsof da ge daar veel van weet, ma inhoudelijk klopt da nie altijd... en ook al ben ik geen christen, zowel de katholieke als de protestante zijn sterk geëvolueerd in de laatst honderd jaar, gij loopt nog rond met een middeleeuws beeld in uwen kop, of met het beeld van de meest conservatieve, fundamentalistische christene (en ik veronderstel da ge dan katholieke bedoelt). dat is net zoveel zegge als dat alle moslims terroristen zijn...

trouwens de evangelische teksten zijn al eeuwen op 'linkse' manier geïnterpreteerd geweest, en er zijn met die interpretaties veel ketterbewegingen ontstaan die de kerk verafschuwden, maar natuurlijk streng onderdrukt werden. deze kettersbewegingen waren socialisten avant la lettre, als ge wilt...

Christen en revolutionair is mogelijk
daar ben ik van overtuigd,
Ria's tussenkomst is naast de kwestie want je kunt moeilijk iedere christen de inquisitie aanwrijven.
Aan de andere kant zou je kunnen zeggen dat de situatie problematischer wordt als deze christenen een alternatief moeten voorstellen,... ook hier zie ik niet in waarom,... het is niet omdat je gelovig bent dat je noodzakelijkerwijs een theocratie voorstaat.
Voor mijn part hoeven geloof en revolutie elkar niet in de weg te staan... al is het natuurlijk wel zo dat de doelen van de revolutie duidelijk moeten zijn... onder die voorwaarden werd trouwens als ik me niet vergis ook door Lenin gezegd dat gelovigen welkom waren binnen de partij...
Bij deze .. welkom!

Ria, Ria! wat is me dat nu voor een tirade! Geef mij maar een radikale, gelovige ipv een extremistische scheldende anti-gelovige, hoor!
In alle godsdiensten zitten zeer waardevolle sociale projecten, die misschien wel min of meer op hetzelfde neerkomen als dat van jou, al vertrek je vanuit een andere analyse.
Ik leun zelf nogal dicht aan bij de islam, zonder echt gelovig te zijn (of een te kritische gelovige?). Maar misschien is dat omdat ik daar makkelijker de fierdere en radikalere houding tov onderdrukkers in kan vinden dan in wat ik me herinner van de bijbel... Ik heb wel weet van de 'bevrijdingstheologieën' (Z-Amerika, jaren '70), maar vind daar meer bij mezelf dan in het pacifistische nieuwe testament sympathie voor.
gegroet,
ma'a salaam,
'ga in vrede' ;-)

Ik krijg de kramp van fundamentalistische reakties, genre "vrijzinnigen" als Ria. Mensen als Remi Verwimp verketteren (what's in a name?) omdat ze hun inspiratie voor hun actueel maatschappelijk engagement in een eigen lezing van het evangelie vinden, is een versmalling van het progressief front die je niet voor mogelijk houdt. Tweedens, de historische analyse die Verwimp en co brengen van "het evangelie" is op zich revolutionair. Kautsky heeft er honderd jaar geleden al een studie aan gewijd (vertaald in het nederlands als "De oorsprong van het christendom" (van Gorter ?). Recent, en niet toevallig rond de kersttijd, duiken analyses op over diezelfde oorsprong van het christendom, die een interessant licht werpen op het machtsapparaat dat de officiële kerk geworden en gebleven is: de officiële stichter van "de kerk van Rome", Paulus, zou een agent provocateur van de Romeinen geweest zijn. Hij dwong de voor haar tijd revolutionaire groepering tot capitulatie voor het Romeinse gezag door het principe "geef de keizer wat de keizer toekomt en god wat god toekomt" als fundamenteel principe door te duwen. Sedertdien zijn alle tendenzen in de kerk van Rome die dit principe verwierpen verkettert en vervolgt. Remi Verwimp schrijft zich blijkbaar in deze "ketterse" traditie in. Hem met een schuldcomplex opzadelen over "wat het christendom de voorbije duizend jaar de mensheid heeft aangedaan" is de wereld op zijn kop zetten. Jezelf beschouwen als "echt anti-christelijk humanist" kan even smal zijn als wereldbeeld als dat van een "echt katholiek, genre Opus Dei".