arch/ive/ief (2000 - 2005)

Voor de vredesbetogingen van 10/11 en 17/11: zie eerder publicaties op Indymedia en DIOGENE(S) 29 en 30.

* 'De slachter van Bagdad' nu ook een 'straatvechter'

Wat bij het doornemen van onze persverzameling het eerst opviel was dat de schier eindeloze reeks artikels over "de slachter van Bagdad" zo goed als stil viel. Slechts twee artikels vonden we nog: beide uit De Standaard.

Het eerste was van Gilbert Roox (16/11): "De Tiran van de Tigris" (mooie Ti-Ti-alliteratie). Het artikel werd versierd met drie rijen kleurenfoto's en schilderijen van Saddam. In het tweede (van Jorn De Cock, 14/12) zette Saddam-biograaf Con Coughlin uiteen dat "Saddam strijdt zoals een straatvechter". "Om te overleven doet hij alles. En als er een oorlog komt, zal hij die utierst 'dirty' maken."

Dat er de jongste weken zo weinig aandacht was voor Saddam kan verklaard worden vanuit een oververzadiging alsook doordat de pers er van uitgaat, dat wat Saddam ook moge ondernemen, het er niet veel toe doet. Het inititiatief ligt bij de Amerikanen. Dus steelt Bush de show.

* "Wie in Irak gewerkt heeft, wil terug !"

Artikels over het leven in Irak kregen we de jongste anderhalve maand ook weer niet of nauwelijks. Op 16 november verscheen in De Morgen wel een zeldzaam artikel met de opmerkelijke titel: "Wie in Irak gewerkt heeft, wil terug." De uitspraak komt van professor Léon baron De Meyer die als archeoloog zo snel mogelijk weer in Irak aan de slag wil. De Meyer: "Als je zoals wij, Irak goed kent, kun je toch niet anders dan protesteren tegen de voortdurende bombardementen en het embargo, dat nu al twaalf jaar van kracht is. Onschuldige kinderen sterven bij gebrek aan medische voorzieningen. En we spreken ons natuurlijk sterk uit tegen de huidige oorlogsdreigingen van de V.S. Een nieuwe oorlog zou een ramp zijn. In de eerste plaats voor het Iraakse volk, maar ook voor de archeologie: de klok zou nog maar eens teruggedraaid worden. We hopen dat het gezond verstand zegeviert." Gezond verstand ?

* Het rookgordijn van de wapeninspecties

Ondertussen blijven de Belgische media het spelletje "wapens zoeken" van de VS -regering meespelen. Sinds midden november wordt het nieuws over Irak in de kranten (én op televisie) overheerst door berichten over en speculaties rond de wapeninspecties in Irak.

Al op zes december meldde De Standaard: "eerste incident met wapeninspecteurs in Irak is een feit". Daaronder de titel: "Vice-premier Aziz noemt het een wonder als er geen oorlog komt."

Het bleek steeds duidelijker dat de wapeninspecties de V.S. de tijd geven om hun troepenmacht rond Irak op te bouwen en als het geschikte moment gekomen is, zullen ze - conform de regels van de oorlogspropaganda - wel één of ander incident uitlokken om tot een aanval over te gaan.

Dat de wapeninspecties in Irak ook bij eerdere inspecties al de speelbal waren van de V.S., bleek begin december in een tweeluik over die inspecties in 'Terzake' en 'Panorama'.

Begin december kwam er ook het lijvige Iraakse rapport: 12.000 pagina's. Daarvan kregen we in de pers en op televisie vooral de Amerikaanse kritiek erop te horen: onvolledig, gericht op het verleden ... Zo berichtte Le Soir (9/12). "VS maken brandhout van wapenrapport Irak" titelde De Standaard over de volle breedte van zijn cover van 19 december. Het hele artikel, gebaseerd op AP en Reuters, vertolkte het standpunt van de Amerikanen dat een oorlog nu gerechtvaardigd is maar dat we best nog even wachten tot "de publieke opinie inziet dat een oorlog in Irak noodzakelijk is." Alsof men die publieke opinie nog iets zal vragen en alsof het wachten niet gewoon voortvloeit uit de tijd nodig voor de troepenopbouw. En de wapeninspecties: zijn die niet handig voor Bush ? Zo'n rondhotsende kolonne spionnen naar je vijand kunnen zenden voor je hem aanvalt. Geniaal toch ?

* En straks weer de zandbak in

De inspecties laten ook toe om internationaal de spanning geleidelijk op te bouwen.

Kijk naar de cover-koppen van de kranten van 20 december. Le Soir: "L'Irak rate son examen à l'ONU". De Standaard: "Oorlog tegen Saddam stap dichterbij." De Morgen: "Ook VN zien gaten in wapendossier Irak". Binnenin voegde De Morgen er aan toe: "Chef wapeninspecties geeft eerste legitimatie voor aanval op Irak / Hans Blix vernietigend voor Iraakse wapendossier."

Die legitimatie van de kant van Blix heeft Bush hard nodig want Le Soir wist op 20/12 te melden dat "Une majorité d'Américains estime que Bush n'a pas justifié la nécessité d'une guerre" ... En dat na al de inspanningen terzake van het Witte Huis en de bevriende media. "Als je uit Europa komt is het schrikken", stelde de Nederlandse journalist en Amerika-kenner H.J.A. Hofland in Knack van 18/12. "Op alle televisiezenders - CBS, NBC, ABC, het maakt niet uit - is het of de oorlog al lang aan de gang is. "

Maar ook de Belgische pers deed midden december niet onder. Enkele titels:

"Oorlogstrom klinkt luider en luider / Israël klaar voor oorlog tegen Irak" (De Morgen 21/12)

"Londen wil goedkeuring VN voor aanval op Irak / Leger Israël vanaf midden januari paraat voor aanval Irak" (De Standaard 21/12)

"Washington en Londen bereiden zee-invasie voor" (De Standaard 23/12)

"Les Etats-Unis ont déjà déployé 65.000 hommes, 50.000 autres sont attendus et les Brittanniques se tiennent prêts / Le cliquetis des armes assourdit le Golfe" (Le Soir 27/12)

Bij deze titels natuurlijk 'leuke' plaatjes van Amerikaanse vliegtuigen, tanks en soldaten in actie .... Alsook kleurrijke kaarten van de regio, waarop met symbolen de Amerikaanse militaire opbouw als een strategisch spel voorgesteld wordt (zie bv. De Standaard 30/12). En straks kan krijgsprofessor Luc De Vos weer de zandbakken van de omroepen in ....

* "Hulporganisaties effenen oorlogspad"

Midden december doken er heel andere artikels op in de pers. De Morgen en in mindere mate De Standaard schonken enkele keren aandacht aan de "humanitaire ramp in Irak" waarvoor hulporganisaties waarschuwen. Amerikaanse militairen zelf raamden midden december het aantal burgerslachtoffers van een Amerikaanse 'actie' op 10.000 tot 100.000.

De Morgen titelde op 19 december in het breed op zijn voorpagina: "Geheime VN conferentie in Genève bereidt humanitair luik van VS aanval op Irak voor." Vijf dagen later volgde in de krant (p. 11) een aanklacht tegen de humanitaire sector: "Hulporganisaties effenen oorlogspad" ("ze maken het Bush politiek heel makkelijk om een conflict te beginnen"). Tussentitel: "Zodra oorlog zich aandient, willen hulporganisaties zo groot mogelijk deel van de koek."

* Een kerst-vredes-offensief

Naarmate Kerstmis naderde kregen we ook pauselijke en kardinale preken voor de vrede.

"Kerk verzet zich tegen oorlog in Irak" titelde De Standaard op 23/12 over de volle breedte van zijn cover. In het artikel kwam het 'onvoorwaardelijke Neen' van Kardinaal Danneels aan bod. In zijn 'commentaar' "Naieve vredesboodschap is niet overbodig" verdedigde editorialist Bart Sturtewagen het standpunt van Danneels als van wezenlijk belang, maar hij merkte ook op: "De oorlogsmachine stilzetten wordt met de dag moeilijker."

"Le pape lance un appel à construire la paix" titelde La Dernière Heure op 26/12. De Standaard kopte die dag: "Paus smeekt om vrede in Irak". "De vredeswens van de paus vond een echo in de kerstboodschappen van tal van andere christelijke leiders", voegde de krant er aan toe.

De Morgen loopt niet zo hoog op met kerkvaders. Yves Desmet en Koen Vidal betokkelden in hun edito's van 24, 27 en 30 december zelf de vredessnaar. Desmet gaf toe dat "deze krant niet de gewoonte heeft het vaak eens te zijn met het Vaticaan, maar daar werd (...) toch een vrij simpele evidentie geformuleerd: er bestaat niet zoiets als een preventieve oorlog. Ook een preventieve oorlog is in wezen niets anders dan een daad van agressie."

Vidal haalde er "een moeder van drie kinderen, grootmoeder van vijf kleinkinderen" bij. "Maak haar niets wijs, want ze kent de oorlog. Ook al was ze in 1940 nog maar een kind. Ze kent het geluid van bommen en weet wat angst is." De lezers onder ons van middelbare leeftijd, kunnen in Vidals moeder hun eigen moeder herkennen. Ze weten hoe hun moeder "de afgelopen weken televisie gekeken heeft, kranten gelezen. (...) Het woord pre-emptive staat niet in haar woordenboek. 'Heb ik jullie ooit gezegd dat je iemand op zijn kop moet slaan, vooraleer ze je een klets verkopen ? Neen, toch'. (...) Ze wil die oorlog niet en ze vraagt aan onze politici dat ze die oorlogsmachine tegenhouden. (...) Datgene waarvoor ze haar hele leven geleefd heeft, is in gevaar. 'Ik vraag onze politici gewoon om zich te verzetten tegen de waanzinnigen' zei ze gisteren. 'Is dat misschien teveel gevraagd ?' "

* Oorlogsvoorbereidingen in V.S.: we hebben er geen benul van

Over het oorlogsklimaat in de V.S. én de concrete voorbereidingen er voor de oorlog in Irak kwamen we in de pers (en op televisie) maar met mondjesmaat iets te weten. De Morgen had er op 7 december bv. een artikel over: "Irak zal moeten verslagen worden in de stad" titelde Bert Lanting. De Standaard bracht op 9/12 het artikel "VS oefenen voor oorlog in 'onbekend land'".

Knack interviewde op 18 december de Nederlandse journalist en Amerika-kenner H.J.A. Hofland. Hij denkt dat "we ons in Europa niet kunnen voorstellen hoe erg de Amerikanen zich op een oorlog voorbereiden." Volgens Hofland zal de NAVO uit elkaar spatten want "niemand In Europa heeft zin in die oorlog omdat de situatie in heel Europa zo 'shaky' is. Jullie in België hebben Dyab Abou Jahjah - wij binnenkort trouwens ook. Of er nu werkelijk een reden voor is, laat ik in het midden, maar steeds meer mensen zijn bang voor iets waarvan ze denken dat het zich zal ontpoppen tot een vijfde kolonne voor Al Qaeda. Dan zou je wel gek zijn als je het aantal vijanden verdubbelt door een oorlog te beginnen."

In de V.S. hebben ze van die overwegingen minder last. En volgens Hofland heerst er een "behoorlijk opgefokte anti-Europese stemming." Hoe oorlogszuchtig de Amerikaanse leiding wel is, bleek toen Noord-Korea in december met een nieuwe spelletje om internationale aandacht begon - hoe de perikelen rond zijn kerncentrales anders interpreteren ? Toen verklaarde Donald Rumsfeld doodsimpel voor de camera's van BBC World dat "wij twee oorlogen tegelijk kunnen voeren" ...

* "It's the oil, stupid !"

Terwijl de Belgische pers het Amerikaanse spelletje 'wapens zoeken' bleef mee spelen en soms ook in de 'psyche' van Bush en de zijnen ging graven - "de retoriek van Bush doet vermoeden dat hij denkt dat God een Amerikaan is en dat zijn land gemachtigd is de wereld te regeren, een bijna fundamentalistische opstelling" schreef Yves Desmet (DM 24/12) - moest je om de ware oorzaken van de strijd om Irak te kennen, op zoek naar de duidende en opinïerende artikels in de kranten.

Zo liet Knack op 18 december H.J.A. Hofland verklaren dat de "kern van het probleem is dat Saudi- Arabië een onbetrouwbare olieleverancier geworden is."

Geen onbelangrijk gegeven als je weet dat de Amerikaanse economie tegen 2020 zo'n 6 miljoen extra vaten olie per dag nodig zal hebben.

In enkele persartikels vernamen we ook dat Saddam Hoessein belangrijke olieconcessies toegekend heeft aan niet-Amerikaanse bedrijven: het Frans-Belgische TotalFinaElf, het Russische Lukoil (waarvan het contract midden december door Irak weliswaar werd opgezegd omdat Rusland zich te pro-VS opstelde) én de China Petroleum Company. Zodra het huidige olie-embargo wordt opgeheven, kunnen die bedrijven de Iraakse oliereserves - de tweede grootste ter wereld, na die van Saoudi-Arabië - oppompen. De enige manier waarop de V.S. de Europees-(Russisch-)Chinese 'greep' op Iraks olie kunnen afwenden, is met een aanval op Irak. Zo'n Amerikaanse aanval is dan ook een aanval tegen de belangen van Europa, Rusland en China. En niet alleen de Iraakse oliebronnen staan op het spel; ook die in de Arabische buurlanden én in de Kaspische Zee-regio. Rusland en China kijken met lede ogen naar de toenemende Amerikaanse aanwezigheid in Centraal-Azië. Temeer omdat sommige Amerikanen er op speculeren dat de inval in Irak, in de Arabische regio tot een "domino-effect" kan leiden: het ineenstorten van diverse Arabische regimes waarna de V.S. de hand vrij zouden hebben om de kaart van het Midden-Oosten te hertekenen.

In De Morgen bracht Koen Vidal op 28 december een "analyse"-artikel getiteld: "Vechten voor het zwarte goud." Vidal wees naar de directe olie-belangen van een deel van de Amerikaanse leiding. Hij verbaasde zich er ook over dat "de Amerikaanse media, het Congres en ook de VN, zich al maanden tevreden stellen met de officiële reden om Irak binnen te vallen: dat Saddam Hoessein moet verdwijnen vooraleer hij massavernietigingswapens inzet tegen de V.S. of een bondgenoot."

Dat ondanks de vreemde mediaberichtgeving toch veel gewone burgers begrepen hebben waar het in Irak feitelijk om draait, is deels te danken aan de berichten over de stijging van de olieprijzen. In een krant als La Dernière Heure is dat op vele dagen het enige soort artikels waarin je iets over Irak leest. Zo wordt het toch nog velen duidelijk dat het de Amerikanen in Irak om de olie te doen is.

* Wil Mia Doornaert gaan meevechten ?

Een ander opvallend gegeven is hoe sommigen in de Belgische pers het presteren om - al dan niet met wat rond de pot te draaien - het op te nemen voor de Amerikaanse agressie tegen Irak.

In De Standaard is Mia Doornaert daarin een 'krak'. Als bekampster van alle vermeende of echte Amerika-haters, roerde ze op 21 december de oorlogstrom in haar 'commentaar' 'Europa voor het blok'. Ze stelde dat Saddam "ook ditmaal niet ten volle met de Verenigde Naties samenwerkt", dat "het Iraakse rapport aan de VN blijkbaar belangrijke gaten vertoont" (ze had het niet over de meer dan 8.000 pagina's die de V.S. er uit weg censureerden zeer tot onvrede van de andere leden van de VN- Veiligheidsraad) ... Dus moeten de Europeanen beseffen dat ze de Amerikanen niet alleen de klus kunnen laten opknappen. Ze moeten ermee "instemmen dat een militaire actie ondernomen wordt. De kop in het zand steken en er het beste van hopen is echt niet genoeg."

In "Beslissen over oorlog" (26/12) was Mia D. nog duidelijker. Eerst hekelde ze afscheidnemend admiraal Herteleer om zijn uitspraak dat hij de Belgische militairen "niet zou kunnen motiveren" voor een oorlog in Irak. Het leger moet niet aan politiek doen, redeneerde Doornaert, die hier een gevaar voor de democratie bespeurde. Vervolgens sprak Doornaert paus en kardinaal tegen: kijk naar Hitler en de gevolgen van het feit dat we hem destijds zijn gang lieten gaan. Doen we niet iets soortgelijks met communistisch Noord-Korea waar al twee miljoen mensen van honger stierven ? "Zou het totaal immoreel zijn - gesteld dat zoiets met beperkte schade doenbaar was - zo'n regime te gaan afzetten ?" Tot slot riep Doornaert op tot de grootst mogelijke duidelijkheid en omzichtigheid als het er op aankomt te beslissen over oorlog. Dat je bij zo'n beslissing geen drogredeneringen mag gebruiken - Saddam met Hitler vergelijken - of alternatieven mag uitsluiten - het Zuid-Koreaanse streven naar een geleidelijke verbetering van de relaties met Noord-Korea - vergat ze te vermelden.

* Waarom zou Saddam in godsnaam België aanvallen ?

Nog in De Standaard nam de 'militaire professor' Luc De Vos (gewoon hoogleraar aan de Koninklijke Militaire School en buitengewoon hoogleraar aan de KUL) op 27/12 een hard standpunt in inzake België. "België heeft een slechte naam wanneer het op internationale solidariteit aankomt. (...) Wij betalen een prijs voor die reputatie van profiteur." De Vos verklaarde verder: "Wanneer onomstotelijk zou bewezen zijn dat Irak bijvoorbeeld over grote hoeveelheden antrax beschikt, waarmee het een verwoestende biologische aanval - bijvoorbeeld op ons land - kan inzetten, en wanneer de Verenigde Naties tot militaire actie zouden besluiten, dan moet België meedoen."

Waarom Saddam Hoessein in godsnaam een antrax-aanval op België zou lanceren - alsof hij echt niets beters te doen heeft - dat vertelde De Vos er niet bij. De Standaard-journalisten 'MD' en 'PDM' vroegen het hem ook niet.

Nog op 27/12 verdedigde De Vos zijn standpunt dat "la Belgique est liée par 'lONU" in een interview in Le Soir. Hij besloot met defensieminister Flahaut op te hemelen voor diens voorzichtige houding. "Maar hij leeft in een pre-electoraal klimaat en moet rekening houden met de publieke opinie". Is dat even jammer.

Is het rijtje binnenlandse oorlogsstokers opgebruikt, dan vinden we er wel in het buitenland. In Le Soir van 11 december kwam de Franse ex-politicus Bernard Kouchner vertellen dat hij het Iraakse volk van Saddam wil bevrijden. Om de 'genocide' door Saddam te stoppen, is er volgens Kouchner echt geen ander middel dan een oorlog ...

* "We gaan weer Arabische naties bouwen"

De Standaard publiceerde op 13 december een uniek gebleven historische terugblik op de bemoeienissen van het Westen met de Arabische landen. "We gaan weer Arabische naties bouwen" titelde Jonathan Raban boven zijn stuk waarin hij de situatie nu vergelijkt met begin 20ste eeuw toen de Europeanen het Ottomaanse rijk opdeelden in allerlei, vaak kunstmatige staten en staatjes. Met zo'n optreden spelen we in de kaart van het moslimfundamentalisme. "Ik wil Bin Laden niet goedpraten" schrijft Raban, "hij is een monster, maar dat monster is geboren uit de wanhopige dromen van een massa mensen in een uitgestrekte, onzalige regio."

Raban besloot: "We staan op de drempel van een interventie die even belangrijk zal zijn voor de geschiedenis van Arabië als de Sykes-Picot-overeenkomst en de verklaring van Balfour. En we beginnen er aan met een angstwekkende mengeling van onwetenheid en geheugenverlies."

Nog in De Standaard vonden we op 30/12 een een onverwacht positief bericht over de Arabische wereld. "Meeste moslims leven onder democratisch regime" kopte de krant. Het artikel was gebaseerd op een onderzoek van de organisatie Freedom House (Amerikaans ?). Die stelt: "Een meerderheid van de 1,2 miljard moslims leeft onder democratisch verkozen onverheden, in landen zoals India, Bangladesh, Indonesië en Turkije." Vraag is natuurlijk wel wat je onder een "democratisch regime" verstaat. Vrije verkiezingen zijn daarvoor absoluut niet genoeg.

* Waar bleven de stemmen van de vredes-oppositie ?

Amerikaanse vredes-activisten hebben we de jongste tijd zelden gehoord. We zagen alleen enkele Amerikaanse filmsterren die uit protest tegen een oorlog, naar Irak trokken en we hoorden hoe de met een Nobelprijs gelauwerde ex-president Jimmy Carter zich uitsprak tegen een Amerikaanse "preventieve oorlog".

Om te weten wat de Belgische vredesbeweging over de dreiging tegen Irak denkt, moest je De Morgen van 16 november kopen. In een opiniestuk schreef Ludo De Brabander van vzw Vrede dat "de discussie over Iraakse massavernietingswapens grotendeels vals is omdat het de werkelijke bedoelingen moet doen verbergen van de regering Bush: de controle over de Iraakse olievelden."

* Verdeeldheid binnen 'paars-groen'

Pas recent kwamen wat bekendere stemmen - de paus en kardinaal Danneels - zich ten voordele van de vrede in het debat mengen. En er was de afscheidnemende stafchef van het Belgisch leger, admiraal Herteleer, die op dinsdag 24 december op VRT-radio verklaarde dat "ik de mensen vandaag niet zou kunnen motiveren" voor militaire acties in Irak. Zijn uitspraak lokte prompt reacties uit van enkele politici (waaronder Buitenlandse Zaken-minister Louis Michel) die stelden dat de militairen zich niet in de plaats van de politiek moeten stellen. In Le Soir van 26/12 verweerde Herteleer zich door te stellen dat de VRT een heel klein stukje uit zijn interview gebruikt had, helemaal uit zijn contekst.

De uitspraak van Herteleer deed wel de politieke verdeeldheid binnen 'paarsgroen' over Irak, naar buiten komen. Defensieminister André Flahaut (PS) probeerde met verzoenende woorden de snaren weer gelijk te stemmen. Maar zoals David Coppi in Le Soir schreef, beginnen sommige partijen wel steeds duidelijker standpunten rond Irak in te nemen.

Aan de kant van de uitgesproken pacifisten: SPA, Agalev en Ecolo. En van PS voorzitter Di Rupo kan je ook moeilijk beweren dat hij een Bush-fan is.

De liberalen daarentegen houden zich op de vlakte: "une prudence de Sioux" noemde Coppi het. Enerzijds lieten zowel premier Verhofstadt als vice-premier Michel de mogelijkheid van een Belgische deelname aan een oorlog om Irak open. Michel: "Une opération militaire s'impose à certains moments. Et notre armée est de qualité, elle a toujours eu un grand sens du service à la nation." (Le Soir, 26/12) Stef Goris, defensiespecialist van de VLD , stelde dat het wachten is op een besluit van de Verenigde Naties. "Als de VN het licht op groen zetten voor een Amerikaans ingrijpen, dan lijkt het mij moeilijk om ons daarvan te distantiëren." (De Standaard 27/12).

Agalev-staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, Eddy Boutmans ziet dat anders. Hij verklaarde in De Morgen van 27/12: "Ik vind dat België zo snel mogelijk werk moet maken van een 'coalitie van de non willing', een verbond van landen, organisaties en netwerken die zich actief verzetten tegen de oorlog in Irak." Boutmans verklaarde teleurgesteld te zijn door "de andersglobalistische beweging die het volgens mij laat afweten."

Ook voor SPA is een Amerikaanse overval op Irak 'not done'. Dirk Van der Maelen, SPA-fractieleider in de Kamer, verklaarde in De Morgen (26/12) dat als de liberale regeringspartner een "mossel-noch-vis-standpunt" in zou nemen in de kwestie Irak "er een groot probleem is. Het is de eerste keer dat de V.S. hun nieuwe strategie van de preventieve oorlog toepassen. Als we nu stilzwijgend toekijken, zijn we voorgoed vertrokken." Vander Maelen eist dat België achter de vredespolitiek van Duitsland gaat staan. "Dat land staat onder enorme Amerikaanse druk. Schröder en Bush hebben geen contacten meer. De VS dreigen met economische gevolgen: Amerikaanse multinationals zouden niet meer investeren in Duitsland."

Een dreiging die misschien effect zal ressorteren want op 30/12 meldde De Standaard dat het boegbeeld van de Duitse groenen, minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer, verklaard had niet uit te sluiten dat Duitsland voor een aanval op Irak zal stemmen in de VN-Veiligheidsraad (waar Duitsland vanaf januari deel van uitmaakt). SPD-kanselier Schröder had nochtans gesteld niet mee te doen aan een oorlog tegen Irak, zelfs niet als die de instemming van de VN-veiligheidsraad krijgt. En ook de voorzitter van de Duitse groenen is vierkant tegen Duitse steun aan een Amerikaanse aanval.

Terug naar eigen land. Hier schuilt "de belangrijkste conflictstof" van de paarsgroene coalitie volgens Bart Sturtewagen in een oorlog met Irak. "Irak-oorlog kan verkiezingsscenario doorkruisen" titelde hij boven zijn 'commentaar' in De Standaard van 20/12. Hij besloot: "Er is al eens eerder een Belgische regering gevallen over onze deelname aan de oorlogsinspanningen in de Golf." Toen we Sturtewagen met wie we eerder al correspondeerden, mailden met de vraag, wanneer dat dan gebeurd zou zijn, kwam er geen antwoord. Herinnert iemand van onze lezers zich die regeringsval ? Laat het ons en uw mede-DIOGENE(S)-lezers even weten. Danke schön.

* Europese leiders als 'continent-verraders'

"Men kon de oorlog vermijden als de Europese Unie eensgezind een militaire actie had afgewezen. Dat is niet gebeurd." Aldus RUG-professor Rik Coolsaet (De Morgen, 27/12) die daarmee de Europese dimensie naar voor schoof. Nu staan de Europese "bondgenoten niet te popelen om VS te helpen" (dixit De Morgen 23/12), maar eendrachtig reageren tegen de Amerikaanse dreiging, dat lukte nietj. De Britse premier Blair speelt schipper naast Bush en landen zoals Berlusconi's Italië en Aznars Spanje willen de VS ten koste van veel te vriend houden. Alleen Duitsland en in mindere mate Frankrijk gingen dwarsliggen.

Maar kijken we eens naar de negatieve impact van een Amerikaanse overval op Irak, voor Europa. Dan is het lafhartig pro-Amerikaans optreden van de Europese politici wel verwonderlijk.

- Een duidelijk merkbaar gevolg van de Amerikaanse aanval zal zijn dat er in Europa extra veel vluchtelingen op te vangen zullen zijn (alhoewel vooral de buurlanden van Irak daar zullen mee geconfronteerd worden).

- Wegens het terechte protest van vredesbewegingen en mensen van Arabische origine tegen de oorlog, riskeert Europa extra maatschappelijke onrust. De sinds 11/9/2001 al zo moeilijke samenleving tussen 'autochtonen' en 'allochtonen' (met name moslims) zal extra beproefd worden.

- Er is ook de toenemende dreiging van nieuwe terroristische aanslagen die indien ze nog maar de aanslagen tegen de Twin Towers zouden evenaren, nefast kunnen zijn voor niet alleen de Europese economie maar voor het leven in het algemeen.

Of zoals Eddy Boutmans in De Morgen stelde: "Mijn grote angst is dat die oorlog voor een nieuwe spiraal van vernedering van de islamwereld zal zorgen." Zo komen we in een "bipolaire wereld" met enerzijds een reactionair "religieus en ethnisch fundamentalisme" en anderzijds het "marktfundamentalisme van de VS dat op arrogante manier het materialisme van het geld en de macht als hoogste doel stelt en dat doel desnoods via het massaal inzetten van militaire middelen wil bereiken."

- Europa mag bovendien door de oorlogsverrichtingen zelf een economische terugslag vrezen. "Une guerre en Irak minerait surtout la zone euro" titelde Le Soir op 11 december boven een kort artikel op één van zijn binnenpagina's. De Morgen bracht het op 17/12 zo: "Irak-oorlog kan wereldeconomie nekslag geven / Kosten VS mogelijk 1.900 miljard dollar." La Dernière Heure besteedde hier op 30/12 een piepklein tekstje aan, getiteld "Une guerre pourrait nuire à l'économie mondiale." De krant had de waarschuwing wel van een gezaghebbend iemand: Wim Duisenberg, gouverneur van de Europese Bank. Ook voor de V.S. is een oorlog in Irak overigens een gok. Harvard-professor Steven Miller stelde midden december in De Morgen: "Als de voorspellingen van de Amerikaanse regering niet correct zijn, kan de oorlog een dure, mislukte knoeiboel worden, of zelfs een ramp."

Ziedaar heel ander conclusies dan de bewering die je vaak van economisten hoort, dat het verdwijnen van de huidige onzekerheid inzake een Amerikaanse aanval goed zou zijn voor de economie. In De Morgen van 26/12 verklaarde de liberale KUL-professor en VLD-senator Paul De Grauwe: "als de Amerikanen snel militair succes boeken, kan de conjunctuur snel draaien. De oorlog kan een katalysator zijn van een heel snelle ommekeer. Een miitair succes haalt de onzekerheid weg. Als dat gebeurt is het ook goed voor ons." De Grauwe voegt er wel aan toe: "Het kan ook helemaal anders draaien."

Overloop je heel het rijtje negatieve effecten op Europa, dan kan je besluiten dat Europa geleid wordt door een stelletje continent-verraders dat liever toegeeft aan Amerikaanse druk dan te zorgen voor de Europeanen. Een Verhofstadt die aan een Amerikaanse holdup op Irak mee zou doen, als landverrader zien, het is een te maken denkoefening.

* Bronnenkritiek: weinig uit 'eerste hand'

Wie de bronnen bekijkt die de kranten bij hun berichten vermelden, merkt hoe vaak de namen van de grote westerse persbureaus voorkomen: AP, AFP; DPA, Financial Times, Reuters ...

Van De Standaard noch De Morgen blijkt uit de lectuur van 1,5 maand persknipsels dat ze enige tijd een correspondent in Irak hadden. La Dernière Heure zou aan zoiets nooit geld besteden. Le Soir deed het wel. De krant zond Alain Lallemand naar Bagdad: hij schreef er tal van lange artikels over onder andere de zoektocht naar de geheime wapens van Irak. In Washington was Nathalie Matheiem als "envoyée permanente" voor Le Soir actief.

In Londen volgde Benjamin Quenelle de ontwikkelingen bij de Iraakse oppositie. Hij was er bij toen de oppositie midden december haar eerste grote vergadering organiseerde. Quenelle noteerde dat er veel uiteenlopende tendenzen in de Iraakse oppositie te vinden zijn (wat gezien de diversiteit van Irak niet verwonderen mag). Allen missen ze representativiteit. In de Iraakse oppositie zitten onder andere getrouwen van de vroegere koning alsook chïtische en Koerdische verzetsgroepen.

Dat het ter plaatse hebben van een man of vrouw, belang heeft, weet ook Leo De Bock, baas van het VRT-tv-journaal. In De Standaard van 11 december lazen we dat hij vindt dat de VRT-berichtgeving over het buitenland te sterk bepaald wordt door de agentschappen. "Daardoor zit je erg vast aan de mening van de mainstream". Als voorbeeld gaf hij de berichtgeving over Irak, die erg Amerikaans-Brits gekleurd is. "Hoe de Arabische wereld over de houding van de VS tegenover Irak denkt, weten we niet. Dat is een blinde vlek die ik als kleine openbare omroep graag zou invullen."

* Waar bleven de Arabische stemmen ?

Via Leo De Bock zijn we bij onze volgende vraag: waar bleven de Arabische stemmen in de Belgische media ? Terwijl een aantal landgenoten van Arabische afkomst zich zinds sinds het optreden van Dyab Abou Jahjah en de Arabisch Europese Liga, al wat vaker kunnen uiten in de Belgische media - meer daarover later - hoorden we bijna niemand van Arabische origine over het conflict om Irak. Daarvoor moest je eigenlijk al terecht in de beperkte radikaal-linkse pers (zie verder).

Toch zal de afloop van de Irak-oorlog in grote mate afhangen van de houding van de Arabieren tegenover het conflict. Zie hoe de V.S. nu zware druk uitoefenen om zoveel mogelijk Arabische regimes aan hun kant te krijgen. De Morgen meldde op 30/12 dat ook Saoudi-Arabië de VS zou willen steunen. Maar de Arabische regeringen moeten ter dege rekening houden met hun publieke opinie die een Amerikaanse overval op Irak niet genegen is. En die publieke opinie zou het de overheden door middel van massaal protest behoorlijk moeilijk kunnen maken. In Istanboel werd op zondag 29/12 alvast nog eens tegen een oorlog om Irak betoogd.

Voor Le Soir beschreef Baudoin Loos het dilemma waar de Arabische leiders mee worstelen in het artikel "Le monde arabe vacille entre protestation et résignation" (27/12). Loos: "Les pays arabes multiplient les appels contre la guerre en Irak, montrant en même temps des signes d'impuissance et de résignation. La plupart des régimes n'osent défier l'Amérique dans sa croisade anti-irakienne, que certains despotes approuvent probablement sans l'avouer, tout en redoutant les conséquences déstabilisatrices pour leur propre avenir."

* Waar bleef de Belgische 'vox populi' ?

We hoorden heel weinig Arabische stemmen, maar we hoorden ook nauwelijks de stem van de 'gewone Belg' (allochtoon of autochtoon). Merkwaardig is dat er na de enquête van Le Soir (14/9/02) naar de houding van de Belgen tegenover een oorlog in Irak, geen verdere enquêtes terzake geweest zijn. Het bleef bij dat ene onderzoek dat midden september uitwees dat van de Belgen 25 % voor een militaire interventie in Irak was en 58 % tegen. "Les Belges ne veulent pas de la guerre" titelde Le Soir terecht.

In De Morgen had Koen Vidal het er op 30/12 wel over dat hij "de afgelopen dagen zelden zoveel mensen tegengekomen" was "die tegelijkertijd boos, ongerust en moedeloos zijn. Zie ons daar zitten voor de eindejaarstelevisie terwijl we kijken naar beelden van opstijgende F16's en tanks in de woestijn, denkende: hoe is het mogelijk dat zoveel menselijk vernuft tot zo'n absurd schouwspel kan leiden ?"

Verder dan deze indirecte weergave van de 'vox populi' kwam het de jongste weken niet in de hier gevolgde media.

* Waar bleef de mediakritiek ?

Van kritiek op de wijze waarop de westerse media over de crisis rond Irak berichten, vonden we geen spoor in de vier hier behandelde kranten, nog in de Nederlandstalige weekbladen. Het enige dat hier te melden valt, zijn enkele neutrale artikels over de werking van de media.

Alain Lallemand, Le Soir-correspondent in Bagdad, beschreef in een artikel van 13 december, hoe aan de vooravond van het conflict, de media uit heel de wereld zich naar Bagdad reppen en daar met moeite een (door de Iraakse overheid zwaar 'belast') plaatsje vinden. Lallemand vermeldde hoe de groten der aarde er allen zijn: Reuters, AFP, AP ... Maar slechts "épisodiquement" is er "une belge" aanwezig: "la RTBF, pour l'heure." VTM is indirect aanwezig via de enige Nederlandse ploeg, die van RTL4, waarvan het beelden overneemt.

Dus moeten de Belgische media het grotendeels stellen met materiaal van de grote persagentschappen. Die zullen tijdens de 'Tweede Golfoorlog' wel op wat meer 'medewerking' mogen rekenen van het Amerikaanse leger dan dat het geval was in de Eerste Golfoorlog. In een van Belga overgenomen bericht in De Standaard van 28/12 vernamen we dat Bush junior beseft dat de groene videobeelden van de Eerste Golfoorlog, zijn vader weinig extra populariteit opleverden. "Bij gebrek aan verhalen van heldenmoed", luidt het. Dus krijgen de nieuwsjongens en -meisjes dit keer meer ruimte, tenminste om de verliezen van de vijand te coveren want "foto's of filmopnamen van dode GI's zullen niet worden geduld."

Gelukkig is er nog Internet, in Irak beschikbaar "en rue et dans certains hotels". Lallemand vermeldde het in zijn artikel als een mediarevolutie die toelaat de Iraakse censuur te omzeilen: ze kunnen immers niet alles meer gecontroleerd krijgen.

Iets wat gelukkig ook voor de overzijde geldt zodat ook de Amerikaanse propaganda kan doorprikt worden op het Internet. Eén sterk voorbeeld daarvan valt nog even te vermelden. Het gaat om het wereldwijd verspreidde 'verhaal' dat Saddam Hoessein in maart 1998 Koerdische mensen liet vergassen in het dorpje Halabja. Op Indymedia België uitte Han Soette een tijd geleden twijfels bij dat verhaal. Soete stelt dat hij zelf ook niet de juiste toedracht kent, dat hij alleen maar vragen stelt. Op zijn vragen werd echter agressief gereageerd: Helabja, dat stond vast. Dat was een misdaad van Saddam. In De Morgen van zaterdag 28 december komt Erik Suy, jarenlang adjunct-secretaris-generaal van de VN, echter met een "brief" aan de uitgever van "The International Herald Tribune". Daarin staat dat het drama in Halabja te situeren is in de Iraaks-Iraanse oorlog en dat het de Iraniërs waren die het cyanidegas gebruikten. De brief werd gepubliceerd op 19/9/2002. "Op die brief is nooit enige rechtzetting of reactie gekomen" schrijft Suy. Wat weten we over wat er werkelijk gebeurd is ? Ondertussen wordt de mythe rond Helabjah wel gebruikt om een aanval op Irak te motiveren.

* De uit de pas lopende aanpak van Solidair

Je kan het - zoals ondergetekende - roerend oneens zijn met de communistische doelstellingen van de PVDA maar al mediawatchend is er niet onderuit te komen: het PVDA-weekblad Solidair brengt als enig overblijvend links weekblad in dit land, een heel andere kijk op het conflict om Irak. Zonder hier snel een volledige inhoudsanalyse van de Solidair-nummers sinds 10/11 te willen brengen - dat kan trouwens niet snel, gezien de grote hoeveelheid artikels over Irak - wil ik er toch enkele van vermelden.

Vooreerst was er de uitgebreide berichtgeving in de novembernummers na de twee vredesbetogingen in Brussel. Aan de eerste daarvan (10/11) lag de PVDA trouwens aan de basis. En op de tweede, 17/11, was het volgens Solidair de "basisbeweging die er een radicale inhoud aan gaf".

In het nummer waarin we dat lazen, van 20 november, werd o.a. de theorie onderbouwd dat de V.S.- regering terreuracties voorbereidt, om zo bv. reacties uit te lokken van vijandelijke regimes en 'terroristische groepen' die men vervolgens vernietigend kan aanvallen. Volgens Peter Franssen bereidt het Amerikaanse leger een oorlog voor waarbij alle mogelijke 'dirty tricks' kunnen dienen. Franssen leidt dat af uit een Amerikaans militair rapport: "DSB Summer Study on Special Operations and Joint Forces in Support of Countering Terrorism" (16/8/2002).

In Solidair van 20/11 vonden we ook het eerste interview in onze pers met een Iraakse, Nawal Abdullah Al-Ani. Zij is de drijvende kracht achter de Belgisch-Iraakse Vriendschapsvereniging. Ze maakte onlangs een reis met VRT-journalist Ng Sauw Tsjoi (van wie het Radio 1-programma Piazza twee opmerkelijke Irak-reportages uitzond).

Nog iets unieks in Solidair van 20/11: stevige kritiek op de regeringspartijen SPA en Agalev voor hun "hypocriete houding" inzake Irak.

* Zouden ze in Hollywood Solidair lezen ?

Maken we dan de sprong naar de Solidair van 18 december, de laatste van 2002. Op de cover staat gebeiteld: "Reis rond de wereld van verzet tegen de oorlog." De eerste twee binnenpagina's brengen in foto's en teksten een overzicht van het wereldwijd anti-oorlogsprotest. Ook pagina 4 handelt over het verzet tegen de oorlog. Editorialist David Pestieau schrijft over het grenzenloos cynisme van de 'economen' die hopen dat een oorlog de Amerikaanse economie nieuwe zuurstof zal geven.

Op 6 en 7 volgt het wekelijkse grote interview, weer met een Arabische vrouw: Souha Béchara die tegen de Israëlische bezetters van Libanon vocht. Zij stelt: "als de Amerikanen voet aan wal zetten in Irak, riskeert de boel te ontploffen. Ze zullen elke controle verliezen. Ze voeren oorlog alsof het een schaakspel is. Maar elke keer dat ze een volk bezetten, ontwikkelt zich het verzet."

Middenin de Solidair van 18/12 kruist hoofdredacteur Herwig Lerouge de degens met de denkbeelden van Ignacio Ramonet, hoofdredacteur van Le Monde Diplomatique. Volgens Lerouge houdt Ramonet er een halfslachtige houding op na tegenover de oorlogspolitiek van 'het imperialisme'. Lerouge's artikel bulkt echter van de dure woorden: om de haverklap slaat hij je om de oren met de term imperialisme. Had Lerouge zich de moeite getroost om in een kadertje een begrijpbare uitleg van dat begrip imperialisme te geven, dan zou ik het u ook even kunnen uitleggen.

Nog is het niet gedaan met de Irak-artikels in Solidair. Op pagina 13 beantwoordt Pol De Vos de vraag: "Is de oorlog onvermijdelijk ?" Pagina 15 brengt nieuws over de voorbereidingen voor de vredesbetoging op 19 januari. Zo wordt bv. in Molenbeek een plaatselijk anti-oorlogscomité opgericht.

Tot slot treffen we op de achterkant (p. 20) een aantal Hollywood-artiesten (Oliver Stone, Robert Altman, Jane Fonda, Barbara Streisand ...) die zich keerden tegen een Amerikaanse overval op Irak. Acteur Sean Penn trok om zijn protest te uiten, zelfs naar Irak. Van 'sterrenactivisme' gesproken. Zouden ze in Hollywood Solidair ook lezen ?

JP Everaerts

P.S. Twee merkwaardige details.

1) De jongste Amerikaanse oorlogsvoorbereidingen hebben minstens één dode gekost. Een journalist. Een Franse dan nog wel.

2) La Dernière Heure van 23 december had een artikel over het plan van Bush om een antipokken- vaccin te doen gebruiken dat niet zonder gevaren is. Het onderschrift bij de bijhorende foto van de president luidde: "Le vaccin contre la variole est mortel dans un cas sur 500.000. Bush veut précisement vacciner 500.0000 de ses soldats, plus lui-même ..."

DIOGENE(S) 34

Verleden week in 'ter zake' ( tijdens het weekend) : gasten waren Goedele Liekens ( V.N.-ambassadrice ), Michel verscheuren ( Manager RC Anderlecht- voor degenen die het niet weten het betreft hier een voetbalclub ), Steve Stevaert ( binnenkort de oudere, vlaamse versie van Jamie Oliver) en een vierde gast ( ik kan er begot niet meer opkomen wie dit was ). Ik kwam net aangezapt op Canvas toen deze mensen hun mening mochten geven op de nakende oorlog tegen Irak. Verscheuren ( een man met ballen ) beet de spits af. Hij verwoordde kort samengevat de Bush-rethoriek : die wrede dictator moet weg, en daarom bombarderen we hem plat. Goedele Liekens repliceerde hierop dat ze niet geloofde dat dit de echte aanleiding was voor Bush zijn oorlogszucht en verwees naar de talloze dictatoriale regimes die door de V.S. gesteund werden. Economische motieven ( olie ) lagen aan de grondslag van 'Bush' zijn kruistocht. Bovendien kon het niet dat de VS uni-lateraal en preventief een oorlog begon tegen een autonome staat. Mevr. Liekens wees op de rol van de Verenigde Naties als bemiddelaar ( en eventueel actor, maar dan met een mandaat ) in internationale conflicten.
Nu was het de beurt aan Steve. Steve was een beetje akkoord met Mr. Michel ( want Saddam was toch écht wel een héle stoute meneer ) en ook een beetje met Goedele waar zij de rol van de Verenigde Naties benadrukte. Steve stelde het volgende voor : " LAAT ONS EEN ALLIANTIE AANGAAN MET DE VERENIGDE NATIES". Gedegouteerd ben ik toen weggezapt, vandaar dat ik me de vierde gast niet meer herinner.
Waarvoor mijn excuses.
De mening van Steve, of "VIS NOCH VLEES" - binnenkort in uw boekhandel.

De vierde man was Schoupe, bekend van ABX en andere leuke dingen. Maar wat hij kwam vertellen, ik zou het niet weten. Na de voorstelling van de 4 drukte mijn hand automatisch op de uitschakelfunctie. Al dat niet-terzake-geleuter.