Uit de media/Laaghangende broeken

Eindredacteur Carl V. van Ter Zake hield het been stijf : een jongere collega moest een reportage maken over laaghangende broeken. Die jongere collega vond het onderwerp maar niks. Laaghangende broeken zijn Grunge en Grunge dateert van tien jaar geleden. Laaghangende broeken zijn bijgevolg oudbakken nieuws. Die jongere collega was niet geneigd de opdracht uit te voeren. Maar op de duur begon Carl V. te dreigen dat hij absoluut een stuk voor Ter Zake wilde over laaghangende broeken. Toen reageerde de jongere journalist zoals elk journalist met gezond verstand hoort te doen. Hij legde het geval voor tijdens een redactie-vergadering en vroeg of dat nu het "nieuws" was dat Ter Zake moet brengen. De vergadering vond natuurlijk van niet.

Leo De Bock, de chef van de televisie-nieuwsdienst van de VRT, heeft deze week alle functies van eindredacteur vacant verklaard. Hij gaat zelfs buiten de omroep naar eindredacteuren zoeken. Dat belooft niets goeds. Eindredacteuren bepalen de inhoud van het TV-journaal. Zij zorgen ervoor dat de redactionele lijn van een omroep te zien is op het TV-scherm. De eindredacteur zoekt "een mix" van nieuws-onderwerpen bij elkaar volgens het marktprincipe "wij brengen wat de kijkers graag zien". Hij stuurt reporters weg om die onderwerpen te filmen en hij rangschikt hun reportages in een draaiboek. Hij drukt zijn stempel op het journaal.
Enkele TV-eindredacteurs steken "hun journaal" graag vol met faits divers en blauwe zwaailichten. Maar toch staan hun functies nu open. Wat kan dat anders betekenen dan dat er haaien worden gezocht die aan de VRT-TV-journaals helemaal een rechtse draai geven.

Want dat is de volgende trend die zich daar nu manifesteert. Bij de journaalploeg maar zeker bij de ploeg van Ter Zake worden allerlei onderwerpen nu afgeschoten omdat ze "politiek correct" zijn. Niemand weet waar die uitdrukking vandaan komt. Het is een Angelsaksische uitdrukking. Maar wie haar voor het eerst heeft gelanceerd, wanneer dat is gebeurd en in welke context, dat is volslagen onbekend. Komt ze uit een think-tank ? dat wil zeggen uit de breinen van de onderzoekers van één of ander (bijna per definitie conservatief) instituut ? Dat zou kunnen. Tal van uitdrukkingen van de globalisering zijn door zulke clubs op de wereld losgelaten. "Duurzame ontwikkeling" is eind de jaren '80 bedacht door de Wereldbank. "Benchmark" (toetsteen van zogenaamd voorbeeldig management) ligt tegenwoordig goed in de mond, net zoals "win-win-situatie". Dus waarom zou "political correctness" niet daar vandaan komen.
In dit geval betekent het : progressief, sociaal bekommerd, links. Maar bij Ter Zake zijn "politiek correcte" - lees sociale - voorstellen nu uit den boze. Ze worden ook meteen gekelderd met het argument : "jamaar, dat is politiek correct". Vragen of disciminatie aan de basis ligt van migrantenprotest, is politiek correct. Voorstellen een reportage te maken over het woningtekort in België is politiek correct etc.etc. Een aantal integere journalisten blijft desondanks proberen sociale stukken in Ter Zake te krijgen.

De TV-nieuwsdienst zoekt dus "professionele" eindredacteurs. Ter Zake beleeft een ruk naar rechts. En er is nog een derde trend. Volgens een VRT-journalist verwordt de nieuwsdienst tot een "bevelseconomie". Zie dat voorval met de laaghangende broeken.
Redactie-vergaderingen waar over voorstellen voor reportages en nieuwsstukken wordt overlegd, worden vervangen door vergaderingen waar bevelen worden uitgedeeld. Ter Zake heeft er Kris H. bijgekregen, vroeger bij HUMO, die daarvan een typisch voorbeeld schijnt te zijn. TV-journalisten mèt TV-ervaring plegen graag te zeggen dat vooral sous-cheffen zonder kennis van televisie de boel verzieken. Als dat zo is, dan gaat de toestand met die extern aangeworven eind-redacteurs alleen nog maar erger worden. Want zoveel gezagsgetrouwe èn ervaren TV-eind-redacteurs lopen er op de markt niet rond.

Buitenstaanders èn journalisten stellen vaak de vraag : maar hoe komt het toch dat de media zo kunnen verrechtsen ? Je ziet dat op het scherm gebeuren. Je ziet dat sommige eind-redacteuren hun journaals het liefst van al met bloederige histories of flikken-nieuws beginnen. Hoe kan dat ? Doen ze dat omdat het hen is opgedragen ?
Zulke processen worden niet zichtbaar gestuurd. Aantonen dat chef Zus aan eindredacteur Zo meedeelt hoe hij moet filteren, is meestal niet mogelijk. Wat wel op nagenoeg alle redacties gebeurt, bij de audiovisuele media evengoed als bij de kranten, is dat onafhankelijke journalisten worden afgeblokt. De media willen geen farcen beleven met journalisten die nieuws brengen dat aan de wortels van het bestel zou kunnen raken. Ze willen niet het risico lopen dat overijverige journalisten de media-bazen met echte onthullingen in verlegenheid brengen. Want die bazen zijn nu stuk voor stuk managers van de vrije markt, en ze komen uit de dominante klasse. De media zijn dus de gaten aan het dichten, zodat er niks fundamenteels door de mazen van het net glipt. Dat gebeurt nu opnieuw bij de VRT.

arch/ive/ief (2000 - 2005)