vandaag rapport parlementaire onderzoekscomissie bouwfraude in Nederland

Het Nederlandse poldermodel gold bijna 20 jaar als voorbeeld voor de Europese eenmaking:

+ loonmatiging voor de werknemers (als eerste in Europa)
+ flexibele arbeidsmarkt steunend op deeltijds werk (het hoogste in Europa)
+ begrotingsoverschotten, weinig openbare schulden door konstante saneringen in diensten en privatiseringen (na Engeland het verst gevorderd)
+ stabiel politiek systeem rond de paarse regeringen (een voorbeeld voor België).
+ trouwe bondgenoot van de VSA.( samen met Blair)
+ grote financiële reserves in de bedrijven en de banken via de pensioenfondsen (de grootste pensioenfondsen zijn Nederlands)
+ competitieve wereldbedrijven met een goede zakelijke naam.

Niet alleen de affaire Pim Fortuyn en het einde van paars II lijkt dit "model" te doorprikken. OOk de affaire bouwfraude die sinds maanden de Nederlandse kranten beroerd draagt daar toe bij.

Waar gaat het over ?

De bouwfraude affaire stelt de vraag of de overheid in Nederland teveel betaal heeft of niet bij grote infrastructuur werken. De grote aannnemers hielden een afrekeningsysteem in stand om te bepalen wie aan de beurt was voor een overheidsopdracht. Dit was de aanleiding voor een enquete door eenparlementarie onderzoekscomissie.

De grap was dat overheidsopdrachten altijd meer werk opleveren dan de oorspronkelijke aanbesteding. Soms wel het dubbele. Op dat meerwerk zijn geen contractbepalingen van toepassing. Deze bijkomende werken worden op regie uitgevoerd. Dat betekent uitbetaald krijgen op geschreven uren. Een aannemer kan ongebruikt materiaal op zulke opdrachten afschrijven.Een ander voordeel van overheidsopdrachten is dat het bestek vaak zo overdreven ingewikkeld is, dat daarom alleen al zo'n opdracht interessant is: een normale opdrachtgever kijkt wel uit om bijvoorbeeld apart voor één projekt machines te laten ontwerpen. De Nederlandse overheid vindt dat normaal.
Een handige aannemer schrijft die machines op dat ene overheidsprojekt af en gebruikt ze nog jaren lang voor andere projekten.

Een andere zaak:2 bedrijven legden een tunnel bij Schiphol aan voor de Spoorwegen. Daar doeken valse facturen op, waar de ambtenaren niet mee zaten, want het was toen nog de bedoeling dat de Spoorwegen verkocht zouden worden en het bouwbedrijf van de Spoorwegen ook. Dus hoe meer geld in die bedrijven zou achterblijven, hoe meer kans dat beide geprivatiseerd raakten. Daarom vond het ministerie het best dat het spoorweg bouwbedrijf en de Spoorwegen veel geld overhielden. Vervelend was dat het andere bouwbedrijf een evengroot bedrag vorderde. Uiteindelijk heeft iemand deze overheveling van geld verraden. Pas toen was er een probleem.

De enquete commissie was erg juridisch bezig en staat verbaasd over constructies die in de handel en bouw wereld heel gewoon zijn. Vanuit moreel oogpunt is er sprake van fraude, vanuit zakelijk of juridisch oogpunt is het allemaal heel gewoon. Alleen ex ministers krijgen nog een trap na. De aannemers spelen het spel dat ze allemaal even schuldig zijn, zodat niemand uitgesloten kan worden voor vervolgopdrachten. Alleen Koop, de eigenaar van de firma Carnoy in Gent, is een buitenbeentje. Koop is te vervolgen voor omkopen van ambtenaren van wie hij moest weten hoeveel geld ze over hadden voor opdrachten. Opdat hij voor dat bedrag, of iets meer kon inschrijven. Alle aannemers doen dat, maar het bewijs tegen hem is makkelijker omdat hij zo bot is. Zoals de direktie van Koop optrad bij de commissie is zelfs voor Nederlandse begrippen ongelooflijk minachtend.

Vanuit de ervaring van Carnoy heb ik het initiatief genomen om een getuigenis af te leggen voor de comissie. Hier de tekst van de getuigenis:

AAN: Mevr. Vos, voorzitster van de Parlementaire Comissie bouwfraude Nederland
Mr. Kaat, voorlichter

Geachte Mevrouw
Geachte Heer,

Vooreerst wens ik U te feliciteren met Uw werk als voorzitster en medewerker van/aan de Parlementaire Onderzoekscomissie bouwfraude, die, afgaand op hetgeen hierover in de Belgische pers verschijnt, belangrijk werk verricht.

Ik ben Raf Verbeke, woonachtig in Gent in België. Ik was tot augustus 1999 vakbondsafgevaardigde in de firma Carnoy te Gent. De buizenfabrikant n.v. Carnoy werd in april 1999 overgenomen door de firma NACAP, volle dochteronderneming van de groep KOOP, U wel bekend. Onze onderneming werkte in de divisie pijpleidingen van de KOOP-groep.

De KOOP-groep heeft mij in augustus op totaal onwettelijke wijze afgedankt.Tegen dit ontslag hebben mijn collega's 8 weken gestaakt. 6 maand later werden opnieuw mensen afgedankt en in het voorjaar van 2001, toen de firma bijna geheel ontmanteld was, werd nog eens 150 ldagen lang gestaakt tegen KOOP, wegens willekeurig ontslag van een andere werknemer.

Ik ben bereid om samen met mijn collegas verslag uit te brengen van dit bewogen sociaal conflict dat maandenlang de publieke opinie heeft beroerd en dat een beeld opwerpt op de geestesgesteldheid van het management van de groep KOOP. Het college van sociale bemiddelaars van het Ministerie van Arbeid in Brussel heeft een analyse gemaakt van dit conflict omdat, tegen elke geplogenheid in het sociaal overleg, de KOOP-groep beroep deed op burgerlijke rechtbanken. Zelfs de patroonsfederatie Agoria heeft zich op een bepaald ogenblik openlijk gedistancieerd van KOOP. In een vonnis van de arbeidsrechtbank van Gent van april 2000 werd unaniem beslist dat de verantwoordelijkheid van dit conflict volledig in handen lag van KOOP. Voor het eerst werd in België een dergelijk vonnis geveld waarin de wettelijk voorziene boete wegens willekeurig ontslag werd uitbetaald uit voorraad. Dat wil zeggen dat de verplichte som die KOOP moest uitbetalen als boete voor mijn ontslag onmiddellijk na de uitspraak van het vonnis moest betaald worden, ongeacht het feit of KOOP beroep aantekende. Dit vonnis kwam tot stand door actieve mobilisatie van vakbondskaders op de rechtszaak tegen KOOP. Onder die druk is de groep dan ook niet in beroep gegaan. Andere rechtsgedingen zijn daarna nog gevolgd, ondermeer tegen de financiële directeur van Carnoy die door KOOP aan de dijk werd gezet.Als vakbond hebben wij een film gemaakt van dit conflict en zijn wij altijd bereid om er verslag van uit te brengen.M.i. kan zo'n verslag inzicht geven in de uiterst on-menselijke mentaliteit van het kader van de groep KOOP.

Wat heeft dit alles te maken met bouwfraude zult U zich afvragen. Welnu, doorheen dit belangrijk sociaal conflict zijn wij zijdelinks bepaalde vormen van fraude op het spoor gekomen. Wijzelf hebben als vakbonders de handen vol om onze leden te verdedigen. Wij zijn niet aangesteld om een boekhoudkundig onderzoek in te stellen dat onze bevoeegdheden als leden van de Ondernemngsraad te buiten gaat. Toch denk ik dat wij eventueel bepaalde elementen kunnen aanbrengen die U kunnen helpen in Uw onderzoek naar de bouwfraude.

1. Ik kan bevestigen, op basis van mondelinge getuigen uit het veerleden dat onderlinge prijsafspraken en werkafspraken tussen aannemers ook hier schering en inslag is.Voor de onvername van Carnoy door de groep KOOP dus, toen de firma nog eigendom was van het Duitse Mannesmann AG. Meer specifiek wat de KOOP-groep betreft kan ik getuigen dat de manier waarop de groep zich ingewerkt heeft in de Belgische pijpleidingmarkt zeer merkwaardig was om niet te zeggen omgeven met een vermoeden van corruptie. De groep KOOP heeft voor zijn intrede op de Belgische markt als pijpleidingbouwer in 1996 immers beroep gedaan op een ex-kaderlid van de Gentse firma DENYS, de heer M. Troch. Deze heeft de Belgische dochter van het Nederlandse dochterbedrijf NACAP opgericht in februari 1996. Op een aantal maanden tijd stelde deze firma zonder eigen burelen en bedrijfsterreinen meer dan 100 werknemers te werk die een belangrijk werk ter waarde van 3,8 miljard BEF ( bijna 100 miljoen euro) hebben uitgevoerd dat REEDS AANBESTEED WAS DOOR DISTRIGAS (de Belgische gasdistributeur) AAN DENYS. Het ging om de aanleg van de gaspijleiding (met Mannesman pijpleidingen) tussen de gasterminal in Zeebrugge en de Duitse grens. Het pas opgerichte NACAP o.l.v. ex-kaderlid Troch van DENYS is er in geslaagd de openbare aanbesteding van dit werk open te breken en aan DENYS te ontfutselen. Ik ben bereid om een getuige vragen om over deze ongewone werkwijze in de schemerzone van wettelijke en onwettelijk te komen getuigen. In ieder geval is de groep KOOP er in geslaagd stevige banden te smeden met DISTRIGAS, alsook met GAZ DE FRANCE. Ik heb een sterk vermoeden dat deze banden steunen op corruptie.

2. Ik kan bevestigen dat de overname van Carnoy gefinancierd is door het systeem van "compenseerbare verliezen". Dit is een fiscaal syteem waarbij Nederlandse bedrijven verlieslatende Belgische bedrijven opkopen en waarbij de historische schuld en verliezen van het overgenomen bedrijf gedurende 5 jaar kunnen afgetrokken worden van de netto belastbare groepswinst. Ik kan U de balans van de 1999 en 2000 van de firma Carnoy geven, waarin deze fiscale techniek wordt bevestigd. Ik kan een belastingambtenaar van de dienst Bijzondere Belastings Inspectie van het Ministeriee Van Financieën vragen om te getuigen over deze belastingstechniek en over het verschil in interpretatie tussen de Belgische en de Nederlandse belastingsadministratie inzake deze techniek. Deze getuigenis kan in Uw onderzoek het feit bijbrengen dat naast de eigenlijke bouwfraude die U onderzoekt, ook het overnamebeleid van de bouwfirmas een belangrijke rol speelt in het verdelen van de markt. De overname van Carnoy door KOOP, die dateert van april 1999, is immers reeds in het najaar 1998 beklonken. Mannesmann wou haar metaalverwerkende divisie kwijt en KOOP was op zoek naar gronden en duurzamere structuren voor NACAP. De hoge schuld- en verliesgraad van Carnoy was niet zozeer het gevolg van operationale verliezen in de productie van Carnoy. Die was vooral het gevolg van financiële transacties binnen de Mannesmann-groep met het oog op het centraliseren van financiële middelen en met het oog op het verkopen van onderdelen van de groep. Daardoor ontstond er eind 1998 een deal, waarbij Mannesmann een kunstmatg verlieslatend bedrijf kwijt kon aan zakenpartner KOOP die werd opgezadeld met de sociale afloop van Carnoy terwijl KOOP met kompenseeerbare verliezen haar investering kon terug verdienen. Binnen de Nederlandse wetgeving is hier niets mis mee. Maar wij willen U wijzen op het sociaal nadelige effect dat dit soort fiscale operaties op de tewerkstellling en op het effect op de verdeling van de markt van deze operaties.

3. Ik kan bevestigen dat bovenop de bouwfraude bij groepen als KOOP, er andere belangrijke sociale fraude bestaat met koppelbazen, vooral van franse origine. KOOP en andere aannemers werken in steeds belangrijke mate met huurlingenpersoneel dat verhoudingsgewijs een veel lager nominaal uurloon krijgt uitbetaald dan het vast personneel. Nochtans krijgen deze huurlingwerkers netto niet veel minder dan de vaste werkkrachten bij KOOP. Het verschil zit hem in valse facturatie van kilometervergoeding. Hier zitten we duidelijk BUITEN DE WET. Ik ben bereid om getuige hiervoor te zoeken.

Indien U geïnteresseerd bent in deze feiten, dan ben ik bereid om snel een dossier samen te stellen dat U kan helpen in Uw onderzoek.

Raf Verbeke
Spitaalpoortstraat 84
B-9000 Gent
GSM 0497/23.07.60.
T/F 09/.2129.32.13.
carineraf@hotmail.com

De bedoeling was om de discussie open te trekken omdat achter het uitkopen van ambtenaren en het organiseren van verborgen boekhoudingen om prijzen van overheidsopdrachten op te drijven een wel bepaald sociaal beleid schuilgaat. Al dit gesjoemel kan niet doorgaan zonder dat de vakbeweging en de arbeiders ofwel medeplichtig ofwel monddood gemaakt wordt. De patroons proberen de arbeiders op te fokken in een concurrentiestrijd tegen de arbeiders van hun concurrenten en tegen collegas van ander vestigingen binnen de zelfde groep. Bij KOOP was het de gewoonte om jaarlijks een personeelsfeest te organiseren en daar de Belgen tegen de Nederlanders op te zetten.

De comissie heeft geoordeeld dat zij haar onderzoeksterrein moest beperken tot feiten die gepleegd zijn in Nederland en feiten die specifiek te maken hebben met de prijsafspraken en de omkoping van de ambtenaren. Sociale elementen werden dus bij voorbaat geweerd en dat legt al een hypotheek op de resultaten van het onderzoek.

Maar ook fiscale aspecten werden geweerd. Net een van de fiscale systemen die KOOP heeft gebruikt voor de overname van Carnoy ligt onder vuur. Een bedrijf dat zich in Nederland vestigde met een financieel centrum is naar de rechtbank gestapt om de Nederlandse belastingsadministratie te laten veroordelen voor discriminatie. De discriminatie bestond er in dat de Nederlandse belastingadministatie toelaat dat een bedrijf met productiehuizen en financieelcentrum in Nederland verliezen en schulden kan aftrekken van de netto-belastbare groepswinst bij overname van een bedrijf. Die toelating bestaat niet waneer de groep enkel een financieel centrum heeft. Philips heeft zo voor 243 miljoen euro belastingsgeld ontweken alleen al in 2001. Indien de rechtbank het bedrijf gelijk geeft dan zal er een kapitaalbeweging ontstaan van bedrijven die geen enkele tewerkstellig of meerwaarde leveren in Nederland, maar wel de staatskas kunnen plunderen. Fiscale dumping dus.

Nochtans is het dat dat KOOP deed bij Carnoy. KOOP kwam met de vorige eignaar Mannesmann overeen om 400 miljoen Belgische frank verliezen en schulden over te nemen waarop geen frank belasting moest betaald worden. Dit belastingsvoordeel was groter dan de overnameprijs van het bedrijf ! Deze truuk bevestigde onze stelling dat de verliezen en schulden uit het verleden kunsmatige schulden en verliezen waren die in het kader van een internatonale verkoopsstrategie van Mannesmann opgebouwd waren en de vornaamste motivatie vormden om afdankingen en inleveringen op te leggen. De harde strijd van de arbeiders van Carnoy heeft meermaals Mannesmann gedwongen WEL een deel tewerkstelling te behouden, minstens tijdelijk.

Over dit soort praktijken zullen wij dus morgen niets vernemen. Afwachten welke aanbevelingen er uit de comissie zullen voortkomen. De bouwfirmas zijn alleszins niet te benard om de comissie en de overheid voor een voldongen keuze te stellen. Hun reactie is duidelijk: ofwel moeten wij frauderen om de bouwmarkt op peil te houden ofwel komt de overheid met genoeg bestellingen af. 't is 't een of 't ander. Wie sprak hier van vrije markt economie ?

Wie over heel deze problematiek en de getuigenis van Carnoy een avond wil geven kan dat doen. Er bestaat een mooie film over de stkaingen bij Carnoy. Een goede opstap tot discussie over globaliseringen, arbeiderstrijd,en werkloosheid en vakbonden.

Ik denk dat er vanuit deze discussie voorstellen en ideeën moeten voortkomen om de strijd tegen KOOP en de multinationals te voeren. De werkgroep "economische democratie" van ATTAC is daarmee bezig.

arch/ive/ief (2000 - 2005)