Bologna: acties aan de VUB

Het structuurdecreet dat normaal gezien in februari gestemd wordt door het parlement behandelt de implementatie van de Bologna-hervormingen van het Europese Hoger Onderwijs. De Bologna-verklaring is een Europese intentieverklaring getekend door de ministers van onderwijs van de lidstaten. Officieel is een drastische hervorming nodig om de mobiliteit van de studenten te vergroten en om de Europese diploma's onderling inwisselbaar te maken. Alles wijst er echter op dat Bologna in werkelijkheid een zoveelste stap is in een lange weg naar het openbreken van de onderwijsmarkt.
De Europese Unie is een voortrekker van de verregaande liberalisering van de dienstensector in het kader van de GATS-akkoorden (General Agreements on Trade in Services). De onderwijssector wordt ook niet gespaard.
Onderwijs zal in de toekomst niet langer een publiek goed zijn maar wel een handelswaar.
De vermarkting van het onderwijs in Europa is reeds ingezet. De beruchte Bologna-verklaring wil de universiteiten, die competitiever moeten worden, voorbereiden op de toekomstige onderwijsmarkt. In deze vrijgemaakte markt kan de overheid niet langer universiteiten subsidiëren en dus studenten onderwijs als openbare dienst aanbieden, dit wordt immers onder het principe van vrijhandel beschouwd als concurrentievervalsing t.o.v. privé-instellingen.
De overheid zou dan in de onderwijsmarkt de studenten financieren via een vouchersysteem. Iedere student zou dan een bepaald bedrag toegekend krijgen om zijn studies te betalen. Het is meer dan waarschijnlijk dat deze vorm van financiering veel nadeliger zal uitvallen voor de student.
Momenteel ligt in Vlaanderen het structuurdecreet voor in het parlement. Hoewel de stemming hierover steeds wordt uitgesteld zien we dat de instellingen de bepalingen van het structuurdecreet nu al uitvoeren, dit dus zonder enige wettelijke basis. Dit decreet zou de praktische omvorming van het onderwijs regelen, al blijven enkele zaken onbesproken om in aanvullende decreten te worden geregeld, we hebben het hier met name over onder andere de studiefinanciering.
Onze onderstaande eisen passen allemaal in de geleidelijke omvorming van een Europese onderwijsruimte tot een onderwijsmarkt. Het is belangrijk dat we iedere stap in de richting van een vermarkting van het onderwijs kordaat afstoppen. Hieronder leggen we dan ook kort enkele van onze eisen uit.

Geen gedwongen semesterialisering

De ervaringen van studenten aan de K.U. Leuven wijzen uit dat de semestrialisering niet leidt tot een verlichting van de werkdruk, integendeel. Dezelfde hoeveelheid leerstof dient op kortere termijn gedoceerd en taken moeten vroeger ingeleverd worden. Werk- en thesisstudenten kunnen hun studie-activiteiten moeilijker plannen. Ook de studenten die actief zijn in het verenigingsleven worden genegeerd. Uiteindelijk zullen verplichte examens in januari ook een strengere selectie tot gevolg hebben, aangezien vele studenten zullen afhaken na het afleggen van een eerste reeks slechte examens. Wij vinden dat alle studenten en het onderwijzend personeel volledig moeten worden geïnformeerd en geraadpleegd over de wenselijkheid van een verplicht semestersysteem.

Geen verhoging van de inschrijvingsgelden

Het financieren van universiteiten en hogescholen is een opdracht voor de overheid. De studiekosten mogen in geen geval verhoogd worden. In Nederland kunnen universiteiten en hogescholen zelf beslissen over de kostprijs van hun opleidingen die in sommige hogescholen oploopt tot € 7.000. Het met onze universiteit geassocieerde Vesalius College vraagt reeds € 1.500 inschrijvingsgeld per semester!
Er zal een kloof ontstaan tussen de bachelor- en de masteropleiding. In de Bologna-verklaring wordt duidelijk gesteld dat de initiële bachelorgraad een doorstroming naar de arbeidsmarkt moet garanderen. Er zijn ook verschillende aanwijzingen dat de masteropleiding een sterk elitair karakter zal krijgen en dat de reële kostprijs voor het inrichten hiervan zal worden doorgerekend aan de individuele student.
In Vlaanderen willen de Decanen van bepaalde faculteiten (concreet: LW & WE) de studieduur verlengen van vier tot vijf jaren, zonder aan de inhoud van de opleiding iets te veranderen. Men wil eenvoudigweg het laatste jaar uitsmeren over twee jaren, alleen omdat de ons omringende landen meestal vijfjarige opleidingen inrichten en wij zogezegd niet kunnen achterblijven. Bovendien willen we er de academische overheid aanherinneren dat ze twee jaren geleden een door de studenten opgesteld document ondertekend heeft waarin ze expliciet beloofde geen studieduurverlenging noch een verhoging van de inschrijvingsgelden door te voeren.

Geen uitbesteding of verzelfstandiging van de sociale voorzieningen

De VUB is druk bezig haar sociale voorzieningen van de hand te doen. De sportinfrastructuur van de campus in Jette wordt nu reeds door de privé-sector uitgebaat, waardoor het sporten voor iederen student in Jette gevoelig duurder is geworden. De STOA, de medische dienst, de cafetaria en de sportinfrastructuur van de campus Oefenplein wachten dezelfde behandeling. De Vlaamse Overheid wil alle sociale voorzieningen, momenteel beheerd door de instellingen, onderbrengen in regionale vzw's. Bij de vzw Quartier Latin (een samenwerkingsverband tussen VUB, KUB en Brusselse hogescholen) staan ze nu reeds te popelen om een verhoging van de huurprijzen door te voeren. De inspraak van studenten in het beheer van die vzw's zal sterk ingeperkt worden. Het uitgangspunt voor de oprichting ervan is zeker niet de verhoging van de kwaliteit of de betaalbaarheid, maar de economische rendabiliteit (winstgevendheid).
Ook met de arbeidsomstandigheden van het personeel wordt niet of nauwelijks rekening gehouden. Wij denken dat noch de studenten noch het personeel enig belang heeft bij deze afbraak van de sociale voorzieningen en zich hiertegen samen moeten verzetten.

Associatievorming mag niet aangegrepen worden om besparingen door te voeren

De implementatie van de Bologna-verklaring in het Vlaamse hogeronderwijslandschap resulteert in een getouwtrek tussen eeuwenoude belangengroepen. De associaties vormen hierop geen uitzondering. Gent en Antwerpen associëren een beetje, de VUB heeft één partner gevonden en Leuven associëert met iedereen.
De door het structuurdecreet opgelegde associaties hebben als doel te besparen op personeelskosten, logistieke middelen en infrastructuur. Besparingen zullen in deze associaties doorgevoerd worden onder de noemer ‘rationalisatie'. Een gecentraliseerd bestuur, de raad van de associatie, zou deze ‘rationaliseringen' moeten doorvoeren. Deze associatievorming tast de autonomie van de instellingen inzake pedagogisch beleid zwaar aan en wordt door de beleidsmakers aangegrepen om de vooropgestelde saneringen versneld door te voeren.

Geen externe accreditering

Volgens de Bologna-verklaring zou een centraal accrediteringsorgaan onontbeerlijk zijn. Dit ‘orgaan' zou zich bezighouden met het opstellen van eindtermen voor vakken en opleidingen en de instellingen vervolgens controleren op het realiseren van deze voorwaarden. Verder wil men de financiering van de associaties in Vlaanderen koppelen aan de beoordeling door dit accrediteringsorgaan. In de praktijk is het accrediteringsorgaan een controlecommissie die financiële sancties kan opleggen aan onderwijsinstellingen.
Deze bevoegdheden zijn in onverenigbaar met de academische vrijheid en de Belgische grondwet (art. 24 § 1 : ‘Het onderwijs is vrij, elke preventieve maatregel is verboden').
Een gevolg van de invoering van dit systeem in de invoering van een ‘ranking' naargelang de aangeboden ‘kwaliteit' van de onderwijsinstellingen.
De ERT (Europese Ronde Tafel van industriëlen: de lobbygroep van de machtigste Europese industriëlen) stelt dat dit een gunstig effect zou hebben. Volgens hen komt er dan voor de bedrijfswereld duidelijkheid voor de vraag in welke onderwijsinstellingen het best kan geïnvesteerd worden. Er zullen in Europa slechts enkele peperdure ‘Centers of excellence' overblijven voor de elite, de gewone student zal zich tevreden moeten stellen met een minderwaardig diploma van een tweederangs instelling.
Indien er aan je eigen universiteit of hogeschool actie gevoerd wordt laat iets weten! Samen staan we sterk8

arch/ive/ief (2000 - 2005)