De Communistische Partij van China: avond- of morgenrood?

Niet zo lang geleden kwam de politieke leiding van het grootste volk ter wereld bijeen. De Communistische Partij van China (CPC) hield haar 16e Nationaal Congres. Nu het stof weer is gaan liggen en de sensatiepers zich op nieuwe nieuwsitems stort, wordt het tijd voor een wat zakelijker onderzoek. Heeft de partij het communisme afgezworen? Zijn de leiders alleen nog geïnteresseerd in het behoud van de macht?
Deze vragen gaan de andersglobalisten aan. Hopelijk halen zij uitgerekend over China hun informatie niet alleen bij de media die door kapitalisten worden gefinancierd. Daarom plaatsen wij het onderstaande verhaal op Indymedia.

Verandering en continuïteit

We doen een poging 'de waarheid uit de feiten te halen' 1. Tijdens het Congres is een nieuw Centraal Comité gekozen dat op zijn beurt een nieuw Politbureau en binnen dat orgaan een Permanent Comité van negen leden aanstelde. Ook werd door de deelnemers de balans opgemaakt van het werk sinds het vorige congres en werden de beleidsplannen vastgelegd voor de komende vijf jaar.
De helft van de leden en plaatsvervangers in het nieuwe Centraal Comité zijn nieuwkomers. Het Permanent Comité heeft helemaal een andere samenstelling: Hu Jintao, de voorzitter, is de enige die al deel uitmaakte van het vorige. De beide hoogste organen van de partij hebben een spectaculaire verjongingskuur ondergaan. De gemiddelde leeftijd in het Centraal Comité en het Politbureau is nu respectievelijk 55,4 en 61,4 jaar.
Uit de biografie van de negen topmannen in China blijkt dat ze allemaal een universitaire opleiding hebben, voor het merendeel in de wetenschap of techniek. De meesten hebben voor ze carrière maakten in de partij in de industrie gewerkt. Allemaal zijn ze tussen 1959 en 1966 lid en al gauw kaderlid geworden van de partij. In die hoedanigheid hebben ze de Culturele Revolutie meegemaakt. Sommige van de nieuwe politbureauleden maakten in die tijd of erna deel uit van het revolutionair comité of van het partijcomité van hun bedrijf. Sommigen werden naar een Zeven-Meikaderschool gestuurd voor politieke opvoeding, gecombineerd met handenarbeid.
Zeven van de negen zijn mensen die met Jiang Zemin gewerkt hebben en politiek sterk door hem zijn beïnvloed.
Een ander teken van continuïteit in de macht van Jiang Zemin is het feit dat deze voorzitter blijft van de militaire commissie die er onder meer voor zorgt dat de partij het leger controleert (en niet omgekeerd).
Er is veel aandacht voor het feit dat directeurs en kaderleden van privé-bedrijven nu ook lid kunnen worden van de partij en van het hoogste beslissingsorgaan daarvan. We moeten zien dat dit lidmaatschap ondergeschikt is aan de strenge partijdiscipline. Ook is er veel verzet tegen geweest: er heeft hier een felle discussie over gewoed die de partij binnenskamers heeft gehouden. De verliezers van het debat zullen de nieuwe partijleden zeker kritisch volgen. Bovendien staan ondernemers niet in de rij om toe te treden tot de communistische partij.
Het loont de moeite kennis te nemen van de rapporten en toespraken van Jiang Zemin en zijn opvolger Hu Jintao. Vele andersglobalisten zijn bang dat China definitief de kapitalistische weg opgaat. Werkloosheid, toenemende maatschappelijke ongelijkheid, barre arbeidsomstandigheden en corruptie zijn de typisch kapitalistische kwalen die ons laten vrezen dat de macht van arbeiders en boeren afbrokkelt. Aanhangers van het kapitalisme beweren met grote stelligheid dat de overwinning al binnen is. Zij smalen over de Chinese communisten omdat die de bovengenoemde gevolgen van het kapitalisme toestaan. Vervolgens schrijven ze als oplossing voor: nog meer economische vrijheid en ook eigen partijen, dus politieke macht voor de ondernemersklasse. Vriend en vijand zijn het erover eens dat Hu Jintao nu de machtigste man is en de CPC de machtigste organisatie in China. Zouden de leiders of de partij dan niet machtig genoeg zijn om het marxisme openlijk te verwerpen en zich niet langer socialistisch of communistisch te noemen? Ziehier een citaat van Jiang Zemin dat klaarheid kan brengen of twijfel zaaien: ' Het socialisme heeft in de hele wereld grote tegenslagen gekend. China kreeg te maken met ongekende problemen en stond onder grote druk bij het ontwikkelen van het socialisme. Wij besloten pionierswerk te doen: een markteconomie onder het socialisme ontwikkelen, iets wat niemand eerder had gedaan. Dit is een historische bijdrage van de Chinese communisten aan de ontwikkeling van het marxisme. ... Wij moeten ermee doorgaan alle leden te wapenen met het marxismeleninisme, de gedachten van Mao Zedong en de theorie van Deng Xiaopeng en we horen ons volk met dat ideeëngoed op te voeden. We moeten ermee doorgaan onze manier van denken te bevrijden, de waarheid uit de feiten te halen, bij de tijd te blijven, stoutmoedig te vernieuwen. We moeten waardering tonen voor de creativiteit van de mensen en we moeten als partij onze theorieën, onze lijn, onze principes en beleid toetsen en ontwikkelen in de praktijk.....We blijven trouw aan de Vier Hoofdprincipes 2 '
Het is vooral op het politieke terrein dat de CPC eigenzinnig vasthoudt aan het eigen systeem en dat de partij de recepten van westerse staten en de woordvoerders daarvan afwijst. Nogmaals Jiang Zemin: ' de CPC geeft leiding aan de maatschappij. Onze staat is een democratische volksdictatuur, de politieke macht berust bij de volkscongressen 3 , beide systemen moeten we nog verbeteren. Dat geldt ook voor onze samenwerking en het overleg met de andere aanvaarde politieke partijen en voor het systeem van regionale autonomie...Bij het verbeteren van onze socialistische democratie... moeten we altijd uitgaan van onze eigen nationale situatie, onze praktijkervaringen kritisch bestuderen en tegelijk leren van wat de mensheid op het gebied van de politieke beschaving heeft gerealiseerd. Nooit moeten we de modellen van het politiek systeem in het Westen kopiëren. ' Het is een opvallend gegeven dat deze woorden meer dan alle andere in Jiang Zemins rapport een getrouwe weergave van de werkelijkheid zijn.

Alle macht aan … de economische ontwikkeling?

Het economische beleid van de CPC blijft in de eerste plaats gericht op ontwikkeling. De partijleiders zijn er zeker van dat de groei welvaart zal brengen voor de hele maatschappij en dat dit de beste basis is voor het behoud van de socialistische macht. Ons doel, zeggen ze, is ervoor te zorgen dat iedereen de vruchten van de ontwikkeling kan plukken. Ze zijn trots op hun staat van dienst: de vijfjarenplannen worden de een na de ander verwezenlijkt, het zeven jaar durende project om 80 miljoen mensen uit de armoede te verlossen is geslaagd, China is ontsnapt aan de crisis in Azië, de algemene welvaart blijft toenemen en ook de technologische ontwikkeling. Recente buitenlandse rapporten, o.a. van de OESO en de Wereldbank, moeten erkennen dat dit klopt.
De vertegenwoordigers van de politieke stroming die de CPC nu domineert zijn er vast van overtuigd dat ze met het continueren van het huidige beleid ook de problemen zullen oplossen. Die problemen, die we hierboven hebben vermeld, worden trouwens steeds openlijker en eerlijker in de media besproken. De grote thema's in dat debat zijn economische ontwikkeling, stabiliteit en het rekenen op de inbreng en de steun van meer bevolkingsgroepen bij het beleid (ook de nieuwe opkomende groepen van de ondernemers). Maar betekent dit niet dat de voorrang die de arbeidersklasse dient te krijgen wordt afgezworen? Is het niet een ontkenning van de klassentegenstellingen en de klassenstrijd (die nu eens hevig en openlijk, dan weer ondergronds maar zonder ophouden woedt)? Dat laatste is al eerder vertoond in de geschiedenis van de socialistische staten. Denk aan Chroestsjovs 'staat van heel het volk'. Dit bleek een leugen: de klassen bestonden nog en de klassenstrijd dus ook. De communistische partij had die strijd moeten voortzetten door in de eerste plaats op de arbeidersklasse te steunen en de andere klassen kort te houden.
Over China zelf en de CPC blijven nog heel wat vragen onbeantwoord. Dat ligt niet zozeer aan de geslotenheid van de Chinezen, want die wordt elk jaar minder. Voorspellingen doen blijft vooral moeilijk omdat weinig buitenstaanders onbevooroordeeld en objectief onderzoek doen en bijvoorbeeld niet eens de Chinese bronnen au sérieux nemen.
Onder voorbehoud dus, drie mogelijke scenario's. Het is mogelijk dat in de CPC Chinese Jeltsins aan het werk zijn die de aard van de maatschappij fundamenteel willen veranderen en de partij kapot willen maken. Het is ook mogelijk dat de huidige leiders te goeder trouw handelen, maar dat hun beleid uiteindelijk toch op een fiasco zal uitdraaien, waarna zij al of niet tevergeefs een nieuwe kans zullen willen geven aan een linksere koers. Maar stel dat hun project slaagt, dat ze de huidige problemen kunnen oplossen door alles te zetten op de economische ontwikkeling en tegelijk de kapitalistenklasse in bedwang kunnen houden. We moeten dit niet uitsluiten en in dat geval schrijven zij dus wel degelijk een nieuw hoofdstuk van de geschiedenis van het socialistisch experiment.

Vragen genoeg…

Zekerheden zijn er echter ook. Zo is het een feit dat er in China nog tienduizenden authentieke communisten wonen en werken die kunnen bouwen op meer dan vijftig jaar socialistische ervaringen. Zij zijn uitsluitend georganiseerd in de CPC. Het kan niet anders dan dat zij op de solidariteit van de andersglobalistische beweging hopen.
Een ander feit dat het overdenken waard is: een grote heropleving van het socialisme in China is onmogelijk zonder een sterk en onafhankelijk China dat zich kan verweren tegen de agressie van de VS. Daarom moeten wij in ieder geval aan de kant staan van China als derdewereldland, hoe we de huidige binnenlandse ontwikkelingen in het land ook beoordelen.

Bronnen: de online versie van Het Volksdagblad, de belangrijkste krant van China (door de CPC erkend) (http://english.peopledaily.com.cn/home.shtml )
en The Guardian (een progressieve Britse kwaliteitskrant)

1'De waarheid uit de feiten halen', een advies van Mao dat vooral door Deng Xiaoping en zijn school gebruikt is om zich af te zetten tegen het socialisme van de grote slogans.

2 de Vier Hoofdprincipes zijn: - het socialisme - de demokratische dictatuur van het volk - de leiding van de CPC - het marxisme-leninisme en de gedachten van Mao Zedong hooghouden.
Deze vier pijlers van het Chinese socialisme zijn het gehate doelwit van alle zogenaamd pro-democratische dissidenten.

3 de volkscongressen zijn volksvertegenwoordigingen op drie niveaus: lokaal, provinciaal en nationaal. De kandidaten worden op het laagste niveau vrij verkozen maar zijn meestal lid van de CPC. De lokale volkscongressen verkiezen de provinciale, die op hun beurt de leden van de hoogste politieke volksvertegenwoordiging, het Nationaal Volkscongres, verkiezen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)