Op stap met de burgerpatrouilles van AEL

Het is een kleine patrouille waarmee we zaterdagavond op stap gingen. Karim is de nationaal verantwoordelijke van de burgerpatrouilles. Vanavond wordt hij vergezeld door Hamza en Abdulwahid. "Ik probeer er zo vaak mogelijk bij te zijn, maar ik heb om de week een avondshift", vertelt Hamza. Hij en Abdulwahid werken beiden als arbeider in het zelfde grote bedrijf in Antwerpen. "Het is hard werken en niet altijd makkelijk om te combineren met het werk voor AEL, maar na een tijdje went dat wel." De pers is er vanavond niet bij. Enkel een fotograaf van Reporters trotseert vanavond de regen voor een goede foto van AEL in actie.
Net voor we vertrekken, krijgt Karim een telefoontje. "Er zijn problemen aan de brug van Deurne. De politie controleert de wagens. Koffers worden doorzocht. Enkele jongeren die stonden toe te kijken, worden gefouilleerd."
"Oké, dan gaan we eerst daar eens kijken. Daarna rijden we naar het Kiel." Aan de brug is niets meer te zien. Karim keert zijn wagen en snelt over de natte straten naar het Kiel.
Ik vraag hem of de patrouilles al iets hebben opgeleverd. "Sinds het begin van onze patrouilles zijn al twee mensen zelf met verklaringen naar ons toegestapt. Een vader kwam naar ons omdat zijn minderjarige zoon was opgepakt en veroordeeld tot drie maanden opsluiting in Mol. Ze zijn bij die jongen langs geweest, hebben gevraagd waar zijn vader was. Toen hij antwoordde dat zijn vader nog sliep, hebben ze hem meegepakt en voor de jeugdrechter gebracht zonder zijn ouders te waarschuwen. Zijn vader is later nog met een getuige op het politiekantoor langs geweest, maar daar zijn ze gewoon weer weggestuurd. Of die jongen nu schuldig is of niet, doet er voor mij niet toe. Het gaat er om dat het niet kan dat de politie jongeren oppakt en opsluit zonder de ouders te waarschuwen."

Gezien op TV
De Abdijstraat is een drukke winkelstraat op het Kiel. Normaal staan hier 's avonds veel groepjes jongeren, maar vandaag houdt de regen hen van de straat. Ik vraag Karim waarom die jongeren zo graag op een hoek van een winkelstraat staan babbelen. "Er zijn weinig uitgangsmogelijkheden voor hen. Overal waar deze jongeren komen aankloppen, stuiten ze op racistische portiers of discriminerende eigenaars. Ze kunnen enkel terecht in het jeugdhuis, maar niet elke jongere heeft zin om iedere avond van zijn leven in het jeugdhuis te slijten. Zij willen ook wel eens uit dansen of iets gaan drinken op café. Maar tijdens de ramadan vinden jongeren het ook wel gewoon leuk om na het verbreken van de vasten elkaar te ontmoeten op straat. De ramadan is een heel sociaal gebeuren en samen op straat babbelen, een sigaret roken en wat lol maken hoort er gewoon bij."
De eerste jongere die we tegenkomen, wordt meteen aangesproken door Karim, Abdelwahid en Hamza. Hij ontvangt het pamflet en krijgt te horen dat hij zeker niet moet aarzelen om te bellen als de politie hem ooit mishandelt. "Is dat gratis?", vraagt hij. "Ah wacht, ik begrijp het al. Jullie hebben bevriende advokaten aangezocht die jullie hier bij willen helpen."

Later komen we hem opnieuw tegen als hij net een koffiehuis binnenstapt. "Zelf heb ik nog nooit veel problemen gehad. Maar een vriend van mij werd onlangs opgepakt met een kleine hoeveelheid drugs. Hij werd gevraagd om een verdachte aan te wijzen in een line up. Toen hij zei dat hij niemand herkende, begon één van de agenten plots met een mes te zwaaien en riep hij dat hij dat bij mijn vriend gevonden had."
De andere jongeren die we voor het koffiehuis ontmoeten zijn op de hoogte van de actie. "Gisteren gezien op TV." Karim en Abdulwahid gaan binnen en spreken de aanwezigen toe. Ze komen glunderend terug buiten. "Iedereen was heel positief. Zowel de ouderen als de jongeren."

"Klacht indienen is enkel goed voor de statistieken."
Even verder komt Mohamed Abani op de fiets aangereden en knijpt de remmen dicht als hij ons opmerkt. "Twee keer al heb ik klacht ingediend bij het Centrum Leman, maar ik heb nooit een antwoord gekregen. De eerste keer omdat ik als een crimineel tegen de muur werd gekwakt door twee agenten in burger. Ik was gewoon met mijn fiets aan het rijden en blijkbaar had ik op de verkeerde plaats de weg overgestoken. Die twee in een rode sportwagen zeiden dat ze me al enkele honderden meter aan het volgen waren. De tweede keer was aan de Vlaamse Kaai. Toen ik een krantenwinkel buitenstapte met een krant onder de arm werd ik besprongen door twee begeleiders van een geldtransport. Ik heb beide gevallen netjes neergeschreven en die klacht afgegeven op de afdeling van het Centrum in Antwerpen. "Dat is er eentje voor de statistieken", zei de vrouw van het Centrum. Ik had maar de naam van de politie-agenten moeten vragen. Ja, dat is nu echt iets waar je aan denkt als er twee agenten op je liggen. Iemand die in België klacht wil indienen tegen racisme botst op een muur van regeltjes en onbegrip."
In het internetcafé op de hoek weten ze te vertellen dat de politie hier enkele minuten voordien de kinderen op straat is komen controleren. "Ze waren gewoon aan het spelen. Hier is een Marokkaanse bakkerij. In de buurt wonen veel Marokkaanse gezinnen. Dus is het toch normaal dat hier kinderen spelen?"
Als we even verder stoppen bij een volgende videozaak, komt een grote groep kinderen op ons toegelopen. Ismail is niet te spreken over het gedrag van de politie: "Als we aan het voetballen zijn, komen ze ons midden in een match storen om ons een reeks foto's onder de neus te schuiven van mensen die wij dan moeten identificeren." Waled vertelt dat toen hij een tijdje geleden in een leegstaand gebouw aan het spelen was, een politieagent hem uitschold voor makak en bruine aap.
"Zijn jullie van AEL?", wil een jongere weten. Ik vraag hem of hij Dyab Abou Jahjah kent. "Tuurlijk ken ik hem. Dat is mijn held. Eindelijk eens iemand met ballen die opkomt voor onze rechten."

"Heb je die jongeren hun klachten goed opgeschreven?", vraagt Karim me. "Jez iet dat er toch wel echt een probleem van racisme is bij de politie." Hij heeft het zelf aan den lijve ondervonden toen hij nog een tiener was. "Eén keer was ik met een vriend op stap in Mechelen. Twee agenten hielden halt en geboden ons om in te stappen. Ze ondervroegen ons niet, maar begonnen gewoon rond te rijden. Twaalf kilometer verder in Bonheiden gooiden ze er ons weer uit en reden zonder een woord te zeggen weg. We hebben de ganse weg terug te voet moeten afleggen."
En het verhaal van de telefoonboeken dan. Is daar iets van aan?
"Ik heb het zelf nooit meegemaakt. Maar je hoorde die jongeren van daarnet er toch ook dadelijk over beginnen. Een vriend van mij heeft het ooit moeten ondergaan. Hij had zich nog maar net neergezet toen een agent hem hard tegen het hoofd begon te slaan met een telefoonboek. Ze gebruiken die om geen sporen of blauwe plekken na te laten."

Gastmentaliteit
Terug in de Abdijstraat krijgen we enkele meer kritische stemmen te horen. "Ik sta 100% achter jullie, maar ik weet niet of het zo'n goed idee is om enkel op de politie te focussen. Er zijn zoveel aspecten aan het probleem."
"Wij doen ook wel veel andere dingen", antwoordt Karim. "Kijk maar eens op onze website."
"Ik heb jullie website nog niet bezocht. Ik baseer mij op wat ik lees in de kranten en zie op televisie."
"Je weet toch dat je niet alles moet geloven wat ze in het journaal vertellen."
"Nee, dat is waar, maar het is toch ook niet zo dat ze beginnen liegen van zeven tot half acht. Er zal toch altijd wel iets van waar zijn."
"Ze proberen ons te criminaliseren, terwijl wij eigenlijk gewoon wantoestanden aanklagen. Je weet toch zelf hoe erg het gesteld is met het racisme in Antwerpen."
"Het Comité P, het Centrum Leman, dat zijn allemaal kartonnen huizen, ik weet dat wel. Maar onze mensen moeten toch ook een inspanning doen. Onze ouders hebben nooit last bezorgd. Wij wel. Er zijn toch problemen met vreemdelingen in Antwerpen?"
"Er is een maatschappelijk probleem. Werkeloosheid, armoede, onze jongeren die geen goed onderwijs krijgen. Dat zijn de problemen."
Karim schudt zijn hoofd als we terug naar de wagen stappen.
"Dat zie je vaak. Van zodra ze wat ouder zijn, denken ze dat het nu veel beter is, dat de politie minder hard optreedt. Maar dat is natuurlijk omdat ze zelf niet meer zo hard worden aangepakt. Als ik met mijn pak over straat loop, word ik ook vriendelijk behandeld. Daarom laat ik om de zoveel tijd mijn baard groeien, trek ik een oude jeansbroek en mijn nikes aan om zo 's avonds nog eens de straten a f te schuimen. Dan voel ik zelf dat er niets veranderd is en dat er voor een grote groep mensen met een andere kleur andere maatstaven gelden. Veel leden van onze gemeenschap hebben nog altijd een beetje last van de gastmentaliteit. We zijn hier te gast, dus moeten we er op letten dat we onze gastheren geen overlast bezorgen."
De patrouille zit er op voor vanavond. De fotograaf van Reporters kijkt wat sip. "Ik heb niet wat ik wilde hebben. Een concurrerend agentschap heeft een foto van een confrontatie met de politie en Reporters wilde er ook zo één."

arch/ive/ief (2000 - 2005)