arch/ive/ief (2000 - 2005)

Tsjetsjenië: Genocide die media niet haalt is er geen ?

by jp everaerts Sunday, Nov. 03, 2002 at 8:42 PM

Volgens cijfers die de krant Le Soir vorige week publiceerde, zijn sinds 1999 al 150.000 Tsjetsjenen omgekomen. Op een bevolking van 1 tot 1,5 miljoen mensen. Bereken maar eens hoe lang Poetin op de ingeslagen weg verder moet gaan om ze allemaal over de kling te jagen. En Europa staat er bij en kijkt er naar ...

Op de VRT (Terzake + Panorama)kon je deze week schokkende scènes zien van hoe Russische soldaten in Tsjetsjeense dorpjes op jongens (kinderen nog) jagen en hoe ze al wie hen niet aanstaat oppikken, wat tot hartverscheurende taferelen bij de achterblijvers leidt. Die weten dat ze hun man of zoon wellicht nooit weerzien.

De kritiek deze week van o.a. Amnesty Interantional op de mensenrechten-toestand in heel Rusland ("Rusland heeft hoogste aantal gevangenen ter wereld en vele van hen worden mishandeld" vatte De Morgen op 30/10 samen) én in Tsjetsjenië was vernietigend. Le Soir (30/10) schreef dat er in Tsjetsjenië al zo'n 150.000 mensen omkwamen sinds oktober 1999. "Un peuple est brisé. 150.000 Tchétchénes tués depuis octobre 1999. D'un million d'habitants avant guerre, il n'y en a plus que 350.000 qui vivent dans leurs pays. Le reste s'est réfugié." Of omgekomen.


* Wat verklaart specifiek bij de Tjsetsjenen onze onverschilligheid ?

We moeten in het geval van Tsjetsjenië duidelijk over volkerenmoord spreken. En toch, de Tsjetsjeense onafhankelijkheidsstrijd slaat hier niet aan: niet alleen niet in de antiglobaliseringsbeweging, ook niet in de media, noch in onze publieke opinie. De oorzaken daarvoor zijn behalve de eerder op deze website door KaM omschreven algemene mechanismen, ook heel specifiek.

Ten eerste is het feit dat het onafhankelijkheidsstreven van de Tsjetsjenen al van meetafaan in verband gebracht werd met het optreden van semi-criminele organisaties ... De Russen spreken continu over het misdadig karakter van het Tjsetsjeense verzet. En onze overheid spreekt Rusland niet tegen. Opmerkelijk was hoe Brice Deruyver, veiligheidsadviseur van premier Verhofstadt, begin deze week in de media uitspraken deed over het gewelddadig optreden van Tsjetsjeense bendes in ons land. Je zult maar sympathie gevoeld hebben voor Tsjetsjeense vluchtelingen ...

Verder wordt de Tsjetsjeense strijd continu gelinkt aan fundamentalistische moslims; Bin Laden inbegrepen.

Een derde 'probleem' ontdekte ik deze week in Solidair. De Tsjetsjenen (of toch hun leiders) spelen onder één hoedje met Amerikaanse belangen om Rusland te destabiliseren ...

Solidiar, het weekblad van de PVDA bracht een pagina achtergrondinformatie over het gijzelingsdrama in Moskou. De titels spraken voor zich: "VS willen Poetin op de knieën omtrent Irak" en "Het brein achter de terroristen". De kadertekst "Tjsetsjenië" begon met te stellen: "Tjsetsjenië maakt deel uit van Rusland sinds 1722. De westerse grootmachten hebben het gebied altijd beschouwd als een breekijzer om Rusland vanaf het Zuiden binnen te vallen en te controleren. In 1942 bezette nazi- Duitsland een deel van Tsjetsjenië om een tweede front te vormen tegen Rusland. In 1989 eisten de VS de ontbinding van de Sovjet-Unie en de opening van het gebied voor hun multinationals. Vooral de controle over de petroleumaanvoer vanuit de Kaspische zee en vanuit Bakoe, via Tsjetsjeens grondgebied interesseert hen."

Solidair (Jef Bossuyt) had het ook over Zbigniew Brzezinski, voormalig adviseur van Reagan en Bush. Brzezinski is de auteur van een boek ('Het grote schaakbord') waarin hij pleitte om Rusland in drie te splitsen: een Europees Rusland, een Siberische republiek en een republiek in het Verre Oosten. Brzezinski is nu voorzitter van het Amerikaans Comité voor democratie in Tsjetsjenië en hij eist dat Poetin met de Tjsetsjeense (verkozen) president Maschadov (die de gijzelingsactie in Moskou veroordeelde: "dit zijn niet onze methoden") onderhandelt over een 'politieke oplossing'.

Nu vergat Solidair er wel bij te schrijven dat de Tsjetsjenen al eens (in 1944) massaal door de Russen op de trein gezet werden. De deportatie onder Stalin zou volgens sommige schattingen zo'n half miljoen Tsjetsjenen het leven gekost hebben. En ook voordien zijn er altijd spanningen geweest met de Russen. Het landje mag dan wel al sinds 1722 "deel uitmaken van Rusland" zoals Solidair 'neutraal' stelde, het wil blijkbaar toch al langer onder Ruslands vleugels uit.

Het gaat hier dus toch om een volksopstand; zij het één die - en de Koerden kunnen daar van meespreken - door de leiders vaak aan 'slechte' bondgenoten (nazi's, criminelen, Yankees, fundi's) gelinkt werden.

Over één ding kan jammer genoeg geen twijfel bestaan: de gewone Tjsetjseen is het slachtoffer van zowel eigen misdadige leiders als van de keiharde repressie door Moskou. Solidair schreef dat de bloedige oorlog van Poetin tegen de Tjsetsjenen, die Tjsetsjenen nog dieper in de handen van rechtse nationalisten en buitenlandse 'redders' dreef. Als er dus iets moet gebeuren, is het dat de buitenwacht (Europa op kop), Poetin tot een vredelievende aanpak moet bewegen én (al even moeilijk) de buitenlandse inmenging in het conflict moet doen stoppen. Europa is echter al te zeer betrokken partij bij zowel de economische belangen van Rusland als die van de V.S. Het ziet er dus naar uit dat de Tsjetsjenen nog even verder uitgemoord worden. Aan de snelheid waarmee de Russen daar nu werk van maken, is het te begrijpen dat Poetin op de ingeslagen weg verder wil gaan. Hj hoopt wellicht de 'terroristen' helemaal uit te roeien. Maar wat dan met de Tjsetsjeense diaspora ? Die kan het de Russen nog lang lastig maken.

JP Everaerts

P.S. Bij de bestorming van het gegijzelde theater in Moskou, koos Poetin ervoor om tientallen Russische mensenlevens 'op te offeren'. Nadien muilkorde hij de Russische media nog wat verder. "De staatsomroep ORT toont niets over de grimmige realiteit van het Tsjetsjenië van nu, wel oude video's van Tsjetsjeense ontvoerders die Russische gijzelaars slaan, vingers afsnijden en onthoofden. Het persbureau Interfax biedt titels aan zoals: 'gijzelnemers onder invloed drugs', 'bestorming noodzakelijk' (dixit NRC Handelsblad).

"De aanpak van Poetin lijkt alle cynische kenmerken te vertonen van de oorlog waar hij zijn macht op bouwde" schreef Douglas De Coninck in De Morgen (28/10). "We spreken hier van een natie die één of ander dodelijk gas heeft ingezet tegen onder meer haar eigen onderdanen." Nog in De Morgen (2/11) wees de deze week in Denemarken op vraag van Rusland gearresteerde Tsjetseense vice- president Achmed Zakajev, er op dat Poetin aan de macht kwam door de Russische woede over twee aan de Tjsetsjenen toegeschreven aanslagen op flatgebouwen in Moskou. Daarbij kwamen in 1999, driehonderd mensen om. Volgens Zakajev die daarvoor concrete aanwijzingen gaf in DM, pleegde de Russische KGB die aanslagen om Poetin tot sterke man te kunnen maken. Zakajev ziet parallelen met de brand van de Duitse Rijksdag in 1933. Parallelen met '11/9' liggen ook voor het rapen. Aanslagen tegen de eigen bevolking opzetten of ze 'laten gebeuren', het is een methode waar machthebbers van alle tijden gebruik van maakten. Dat wisten ook de scenarioschrijvers van het nu op Ketnet weer eens heruitgezonden 'Zorro'. Half die reeks draait om een groep die een land wil destabiliseren om zo aan de macht te komen. Niets nieuws onder de zon. Maar zoals in 'Zorro' het geval is, en zoals nu weer in Rusland blijkt, zijn het vaak kleine groepjes burgers die niet in cynisme berusten, zoals NRC Handelsblad deze week schreef, en die het verschil kunnen maken. Onderzoeksjournalisten bv. die via enkele nog resterende onafhankelijke kranten alvast een stedelijk publiek weten te informeren.