arch/ive/ief (2000 - 2005)

Op zondag 20 oktober 2002 demonstreerden zo'n 4500 mensen in Brugge voor het behoud van het Lappersfort, tégen de speculatie van Fabricom (onderdeel van de multinational Tractebel) en zijn waterdrager, de Brugse burgemeester Patrick Moenaert.

Het was er ongetwijfeld de grootste betoging in twintig jaar. Op 6 september 2001 kon het manifeest van de Brugse andersglobalisten naar aanleiding van de EU-top over buitenlandse handel, een breed front waarvoor Attac en 11.11.11 het initiatief hadden genomen, slechts 1600 mensen mobiliseren voor een ander Europa.

Hebben deze twee betogingen eigenlijk iets met elkaar te maken en waarom kon de tweede meer mensen op straat brengen ? Dat is een interessante vraag voor de andersglobalisten. Welke grote maatschappelijke kwesties brengen de bezetters van het Lappersfront bovendien onder de aandacht ?

Sinds augustus 2001 was een groepje van enkele tientallen jongeren begonnen boomhutten te bouwen en tunnels te graven in een stuk bos- en moerasgrond van 30 ha aan de rand van Brugge. Het zogenaamde Lappersfort werd bedreigd door plannen voor een industrieterrein, een busstelplaats van de Lijn en een wegverbreding voor een plan voor een 'zuidelijke ontsluiting' rond de Westvlaamse hoofdplaats. Dat alles was voorzien in een Beperkt Plan van Aanleg dat alle partijen, inclusief de groenen, hadden goedgekeurd. Met uitzondering van een buurtcomité sprak aanvankelijk niemand over deze plannen. Vele Bruggelingen waren zelfs niet op de hoogte van het bestaan van dit mooie stukje bos, dat immers al altijd in privé-handen was geweest.

Dieter, één van de bezetters van het 'Lappersfront' (dat opgezet werd vanuit de Brugse eco-anarchistische groep 'Uitgezonderd'), verklaarde in De Morgen dat hij deze directe actie zag als een voorbeeld van globaal denken en lokaal ageren.

Het is weinig controversieel om het Lappersfront als een belangrijk onderdeel van de Belgische andersglobalisatiebeweging te beschouwen. Naarmate de bezettingsactie vorderde gingen 76 vooral lokale verenigingen, waaronder Attac-Brugge, de Lappersfronters steunen. Daartoe werd het Groene Gordelfront boven de doopvont gehouden.

Dat samenwerkingsverband groepeert mensen uit het 'middenveld', allerlei sociale bewegingen met de milieuorganisaties zoals Natuurpunt en Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming (JNM) op kop, maar ook heel wat onafhankelijke burgers, al dan niet in een buurtvereniging gegroepeerd. Het lijdt geen twijfel dat de mobilisatie voor de betoging van 20 oktober zo geslaagd was omdat de beweging intussen diepe wortels heeft verkregen onder de 'gewone bevolking'. Zoals sommigen zeiden: "Het gaat hier niet om een klein groepje anarchistische marginalen (sic), maar om een brede volksbeweging". Enig sektarisme kon deze Brugse anarchisten absoluut niet verweten worden.

Natuurlijk was er de laatste periode ook heel wat media-aandacht voor het Lappersfort, maar het verschil met de mobilisatie van de Brugse andersglobalisten naar aanleiding van het Belgische voorzitterschap was vooral dat dit dossier veel concreter en duidelijker was, veel minder abstract dan de grote analyses die we altijd maken over de oneerlijke wereldhandelsverhoudingen. In die zin toont het Lappersfront een mogelijke weg aan de andersglobaliseringsbeweging. We moeten van het abstracte naar het concrete neerdalen en zowel globaal als lokaal denken en handelen. We moeten de strijd tegen de neoliberale globalisering koppelen aan de directe leef- en belevingswereld van de jongeren, van de werknemers, van de mensen in de straat. Zoniet zal onze beweging verzanden in de grote verhalen en het symbolische tophoppen.

Sommigen onder ons zullen zich misschien storen aan de hanenkammen en 'joints' van deze 'treepeople' of aan hun onverzettelijk radicalisme, maar dat is een les die we allemaal van deze jonge activisten kunnen leren. Tegelijk geven de Lappersfronters een belangrijk moreel voorbeeld, doordat ze vrijwillig afstand doen van heel wat van de luxe in onze maatschappij en hun werk, gezondheid en financiële toestand op het spel zetten om de zaak te verdedigen, en dat alles georganiseerd volgens basisdemocratische principes. Dat is de tactische en morele kant van de zaak. Er zijn daarnaast ook een aantal algemene principes die we naar aanleiding van de strijd om het Lappersfort kunnen aansnijden.

Het Lappersfort wordt een 'symbooldossier' genoemd. De Westvlaamse Kamer van Koophandel, die het gespierde repressieoptreden van Patrick Moenaert ten volle steunde, benadrukte bijvoorbeeld dat deze kwestie symbolisch geladen is en veel emoties opwekt. In een analyse in De Morgen werd gesteld dat de totale oppervlakte van alle snippers en stukjes natuurgebied die nog her en der over Vlaanderen verspreid liggen ruim honderd keer groter is dan het Lappersfort op zich. Dat gegeven maakt de strijd om het Lappersfort inderdaad sterk symbolisch. De bezetters en hun sympathisanten zijn erin geslaagd een heel wezenlijk punt op de maatschappelijke agenda te zetten.

En eigenlijk moeten we verder gaan dan tot nu toe is gebeurd. Het is overduidelijk dat Tractebel zich in dit dossier aan grondspeculatie schuldig maakt. Minister Vera Dua wil het Lappersfort aankopen maar krijgt daarvoor van Tractebel (in deze ten volle gesteund door burgemeester Patrick Moenaert, zoals steeds duidelijker werd) een astronomisch prijskaartje voorgeschoteld. Een beweging als Attac zou hier een aantal algemene principes naar voor moeten schuiven:

* Natuurgebieden behoren overduidelijk tot de 'publieke ruimte'. In een dichtgebouwd en kapotvervuild gebied als Vlaanderen kunnen we het ons niet meer permitteren om de private bedrijven (en de neoliberale overheid) rustig hun zin te laten doen. 'Reclaim the forest!'

Attac steunt elke beweging die protesteert tegen de private toe-eigening van wat aan de gemeenschap behoort. Bedrijven zoals Fabricom zouden in feite zonder schadeloosstelling, of eventueel tegen een minimumprijs, moeten onteigend worden wanneer zij op deze manier het publieke belang bedreigen.

* We moeten met de andersglobaliseringsbeweging grondig nadenken over de verhouding tussen economie en ecologie zodat de milieu- en arbeidersbeweging, producenten en consumenten niet langer door de heersers tegen elkaar kunnen worden uitgespeeld. De vakbeweging moet er zich voor hoeden de patronale logica over te nemen en onder het mom van een (beloofde) groei van de werkgelegenheid een continue vernietiging van de kwaliteit van het leven te aanvaarden. De milieubeweging moet duidelijker nadenken over de sociale aspecten van bepaalde dossiers en dit ook vertalen in haar discours.

* In de context van de huidige neoliberale globalisering zijn het de postfordistische productiesystemen (zoals delokalisatie, teamwork, flexibiliteit, 'Just in Time', 'outsourcing'...) die structureel de meeste arbeidsplaatsen kosten. Het is redelijk noch rechtvaardig ook deze kosten af te wentelen op het milieu door steeds maar nieuwe industrieterreinen bij te bouwen voor kleine en middelgrote ondernemingen (KMO) met zeer weinig werknemers. De hoeveelheid natuur die voor elke nieuwe arbeidsplaats wordt vernietigd wordt met andere woorden steeds groter. De Brugse situatie (en zeker de uitbreiding van de Zeebrugse haven) illustreert dit trouwens zeer goed.

* Zeker in ons land moet de volledige ruimtelijke ordening totaal herdacht worden. Nergens wordt de chaos en de wanorde van de 'vrije markt' duidelijker dan langs Vlaamse wegen. Overal komt men er lelijkheid tegen, het gevolg van een decennialang structureel corrupt beleid dat het landschap, het erfgoed en de natuur heeft uitverkocht aan de private belangen. Er zijn veel ruimere wettelijke initiatieven nodig dan het aanpassen van een paar Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA). De gewestplannen zelf en het hele beleid zouden radicaal in vraag moeten worden gesteld.

* Voor dat alles is het inderdaad nodig om ook het absolute en onvervreemdbare eigendomsrecht in vraag te stellen en in die zin van het wezen van de huidige economische verhoudingen te raken. Is dit extreem ? Het lijkt ons eerder een kwestie van gezond verstand, van nadenken over de kwaliteit van ons leven en de toekomst van onze kinderen, kwesties waar de huidige politici toch zo de mond van vol hebben.

Attac is niet aan de zijlijnen blijven staan gedurende dit conflict. We hebben ons niet opgedrongen maar hebben waar we konden onze bescheiden steun verleend. We hebben bemiddeld in de richting van andere groepen in de samenleving, en vooral naar de arbeidersbeweging. Ook in de toekomst moet Attac alert blijven en dit soort vernieuwende directe acties respecteren en opvolgen. En bovendien moeten we ertoe bijdragen dat de hele beweging de nodige lessen eruit trekt.

In Brugge is een zeer mooi front ontstaan tussen heel diverse groepen die vóór 6 september en vóór de strijd om het Lappersfront elkaar nog sterk wantrouwden of op elkaar neerkeken. We kunnen allemaal samen - eenheid in verscheidenheid - deze maatschappelijke beweging verbreden én verdiepen. Voor het te laat is, voor ze door ecologische catastrofes volledig vernietigd wordt: een andere wereld moet mogelijk zijn!

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Zand in de Machine" - 22 oktober 2002

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

Een sociaal Antwerpen is mogelijk !
De schande van de sociale afbraakpolitiek

Een halve eeuw stond alles in Antwerpen in het teken van de uitbouw van de haven en de industrie. De inwoners van de stad werden te vaak vergeten. Er was jaren geen ruimte, geen zuurstof voor een sociaal beleid. Op het Belgisch Sociaal Forum werd het startschot gegeven voor de oprichting van lokale sociale fora. Antwerpen heeft nood aan een open ontmoeting van individuen, verenigingen en vakbonden om voorstellen uit te werken en actie te voeren. Daarom roept ATTAC-Antwerpen op tot de oprichting van een Antwerps Sociaal Forum.

[Op de website kan u de volledige brochure 't is ons schuld nie! De Antwerpse Stadschuld: oorzaken, gevolgen en remedies' gedownload worden.]

%%%

Open brief aan KUL-rector Oosterlinck - door attac-rug
Een onderwijs dat voor iedereen toegankelijk is

De rector van de Katholieke Universiteit van Leuven gaf een interview in De Morgen van maandag 7 oktober 2002. Daarin verkondigde hij: 'Ik zeg dat je de hervorming van het Hoger Onderwijs economisch moet beoordelen omdat ze economische grondslagen heeft. De wereldorde is wat ze is, en daar kunnen wij als klein land niets aan veranderen...' Als kritische studentenbeweging kan attac-rug dergelijke redenering uiteraard niet slikken. Zij leerden aan de universiteit verschillende verhalen aan bod te laten komen, verschillende visies te vergelijken, kortom kritisch te staan tegenover de maatschappij.

%%%

De landbouwmarkten ontwapenen - door Patrick Cohen
Waarom Attac voor onafhankelijke landbouw kiest

De boeren maken al lang de slachtingen van de kapitalistische economie mee. De vruchten van hun arbeid hebben altijd een centrale rol gespeeld in ontstaan en ontwikkeling van de globale economie. Die vruchten zijn vandaag de munitie waarmee de grote handelsoorlogen worden uitgevochten. Het zijn de overschotten die onze boeren moéten produceren, die gedumpt worden op de wereldmarkten in Oost en Zuid en daarmee de lokale boeren ginds de nek omwringen.

%%%

Licht in de duisternis - door Stijn Oosterlynck
Zwitsers wijzen liberalisering electriciteitsmarkt van de hand

Het kan ook anders. De onophoudelijke mars van het neoliberalisme kan soms gestopt worden. In september stemden de Zwitsers in één van hun vele referendums tegen de privatisering van de electriciteistmarkt in hun land. Alhoewel deze kleine overwinning niet opweegt tegen de bijna onstuitbare trend tot privatiseren en liberaliseren doet het toch deugd te weten dat zand in de machine strooien soms effect heeft.

%%%

Keynes' schoonheidswedstrijd - door Stijn Oosterlynck
De invloed van speculatie is gigantisch

Regelmatig stelt iemand ons de vraag wat nu eigenlijk het verschil is tussen speculatie en een productieve investering. De meeste mensen hebben er wel min of meer een idee van, maar moeten passen wanneer naar een preciezere definitie gevraagd wordt. Bij wie kunnen we beter aankloppen dan bij John Maynard Keynes, een van de grootste economen van de vorige eeuw.

Je opmerking over bestemming van de ruimte in Vlaanderen is juist, maar tegelijk heeft deze regering - dus ook Agalev - toegegeven aan de liberale druk zodat bouwvergunningen nu door de gemeentebesturen beslist worden. Als de wetgeving over de ruimtelijke ordening echt zou toegepast worden (absolute voorwaarde is een centrale controle, en liefst een publieke) dan zou de verloedering al wat kleiner zijn , want welke burgemeester durft het aan om iemand een bouwvergunning te weigeren?

De zoveelste goeroe aan het woord ...

Temidden van al het pseudo-intellectuele gezwets over het Bos, alsook van het iets te gemakkelijke Agalev-schieten, of de zoveelste tirade naar de Moenaert-puppet, krijg ik hier eindelijk nog eens een poging tot grotere analyse van de Lappersfort-sage. Eindelijk. Alsof de strijd voor de meesten al gestreden is, of we ons zieltje al schoonwassen met wat vuilbekkerij, enkele stoere arrestatie-verhalen, of zoeken naar het duizendste bewijs dat er tussen onze flikken inderdaad wel nazi's zitten. Lappersfort is voor mij een fantastisch symbool, een leerschool, een sociaal experiment. Waarbij de link met 6 september 2001 zeker niet vergezocht is. Laten we niet vergeten dat een meerderheid van de Belgische bevolking zeker nog niet gewonnen voor de argumentatie van de ecologisten, hoogstens tijdelijk gecharmeerd door die exotische underdogs. Nog steeds valt een meerderheid voor de argumenten van de neo-liberalen: teveel ecologie vernielt werkzekerheid, solidariteit met het zuiden stort ons in armoede. Jan's stelling dat kapitaalsintensieve industrie meer groen kapot maakt dan arbeidsintensieve, dat grotere werkgelegenheid helemaal niet in gespannen verhouding hoeft te staan met radicaal milieubehoud vind ik daarom net een lichtpunt in de duisternis van onze economische onwetendheid. Dreads en joints blijven misschien aaibaar voor een half jaar, maar iedere arbeider die bovenstaande economische analyse beluistert en begrijpt, is sowieso een lappersfort-adept. Meer van dergelijke analyses alsjeblieft!!!
Wat ik bij Jan nog een beetje mis, is dat ene stapje verder: de westerse 'ecologische voetafdruk' maakt vooral in het Zuiden heel veel milieu kapot (naast de menselijke miserie alginder, kristalhelder aangetoond bijvoorbeeld door de VN-commissie rond de Grote Meren).
Binnen Vlaanderen, als 1 van de economische centra van de wereld, kan ik mij inbeelden dat wij in staat zijn onze laatste bossen te bewaren - mits een voortdurende mobilisatie en mediasensibilisering van de 'andersglobalisten', maar op mondiaal vlak lijkt mij dat dan weer een pyrrhusoverwinning: de zuiderse periferieen halen hier nog geen enkel voordeel uit, integendeel.
Vandaar mijn probleemstelling: als we ons allen op de borst kloppen wegens het behoud van het lappersfront, kunnen we ons evengoed bezondigen aan het NIMBY-PRINCIPE: vervuiling en boskappen zijn geen probleem, zolang het Not In My BackYard gebeurt.

Gelukkig haal ik nog enkele verhaallijnen uit de enthousiaste artikels die de vorige dagen rond het lappersfort zijn gepost, vaak van nog heel jonge mensen. Zij kijken niet alleen naar dat symbolisch bos, naar de politieke koehandel of de politionele repressie, zij belichten nog meer het dagelijkse LEVEN van de lappersfort-bezetters: een leven waar consumptie en materiele welvaart het moeten afleggen tegen solidariteit, plezier vinden in een bloem, recht op genieten, recht op vrije expressie, dit alles in harmonie met ons omringend ecosysteem - zonder te vervallen in kritiekloze hippieromantiek.

Maar hoe leggen we dit uit aan de oudere generaties dat zij hun Angst kunnen opheffen, niet door meer maar net door minder te verdienen?
In mijn gevoel is dat nog steeds de breuklijn tussen ecologisten en links, dat haar geloof in welzijn via economische overproductie van goederen maar niet kan afzweren. 't Is gelijk nen catch 22: de meeste linksen willen wel ethisch en ecologisch en gezond produceren, maar enkel nadat het laatste kapitalistische bolwerk zal zijn gevallen. Tot op dat moment verkiest zij de weg van de bikkelharde concurrentie op de wereldmarkt, waar uiteraard geen stem is voor bomen, dieren, planten en mensen die geloven dat wij niet zonder natuur kunnen leven. Dat bewustzijn zal er niet enkel komen via ons koppeke, dat moeten we ook voelen. In onzen onderbuik.

Consuminderen en duurzame economie zijn revolutionaire ideeen, het zijn meer dan hersenspinsels of mooi-geformuleerde nietszeggende intentiebeginselen door groene minderheidsfracties. Het is zo revolutionair dat de meeste andersglobalisten tijdens zo'n discussie het liefst van al weer overschakelen naar deze of gene anecdote over hoe stoer ze die ene flik wel in zijn ogen durfden kijken.

Misschien zit het revolutionaire er voornamelijk wel hierin, dat in een ecologische maatschappij je eigenlijk niet anders kan dan uit je cocon te stappen, met je buren te babbelen, afhankelijk te zijn van je naasten, en elkander lief te hebben en te vertrouwen. Net zoals dat langharig tuig in de Brugse bomen.

love and respect
pinkje

Vandaag, op vrijdag 25 oktober, bracht het VRT-nieuws het bericht dat Fabricom de neus ophaalt voor het bod van Vlaams minister van leefmilieu Vera Dua. Die had eerder namens de Vlaamse overheid aangeboden het hele Lappersfortgebied aan te kopen; Fabricom wil alleen het moerasgebied en het 'park' (de ligweide?) afstaan, de rest van het terrein zou gerooid worden om er industrie op te vestigen. Dua wil haar collega in de Vlaamse regering Dirk Van Mechelen, bevoegd voor ruimtelijke ordening vragen het gewestelijk plan van aanleg te wijzigen, zodat het Lappersfortbos niet meer als industriegrond mag worden gebruikt. Wordt vervolgd.

Na het lezen van dit en ander commentaar ben ik er nog meer van overtuigd dat er een zeer diepe kloof is tussen de verschillende bewegingen in ons land. Bewegingen die in Brugge tijdelijk een coalitie sluiten rond het Lappersfortbos, maar binnen afzienbare tijd weer hun eigen weg zullen gaan. De natuurbeweging zal zich weer storten op het beschermen van echte waardevolle stukjes natuur (waardevoller dan het Lappersfortbos), de andersglobalisten zullen zich weer bezighouden met de navelstaarderij en spuwen van ellenlange voor de gewone man onleesbare manifesten, de boshutbouwers zullen hopelijk niet op zoek gaan naar een paar andere bomen om opnieuw een actie te voeren (moesten ze nu eens actie voeren voor een te beschermen moerasgebied, benieuwd hoe ze dat gaan doen), de vakbonden eisen weer meer loon, en het leven gaat voort.
Laten we ons geen illusies maken, binnen een paar jaar zijn we deze anecdote in de Vlaamse natuurbeweging vergeten.