arch/ive/ief (2000 - 2005)

Wat voor 'impact' oefenen de media uit op ieder van ons ? De commercialisering van de media doet in ieder geval veel vragen rijzen. De opmars van meer en meeer beursgenoteerde mediabedrijven gaat gepaard met een steeds geraffineerder emotionele exploitatie van de media-consument. De jacht op hoge lees-, luister- en kijkcijfers brengt mee dat tal van belangrijke onderwerpen nog nauwelijks aandacht krijgen. Thema's zoals luchtverontreiniging, de witteboordencriminaliteit en de gigantische fiscale fraude, de beperkte inspraak van de burger die door overheden steeds meer als een 'klant' beschouwd wordt, de excessen van de wetenschap alsook het reilen en zeilen van de media zelf: zulke onderwerpen worden al te vaak 'vergeten'.

De commercialisering van de media leidt er ook toe dat kritische stemmen hoe langer hoe meer buitenspel gezet worden. Zo ontstaat wat professor Daniël Biltereyst de 'destructie van de kritische ruimte' noemde. Die 'vernietiging van de kritische ruimte' manifesteert zich vanaf midden jaren zeventig in heel de Westerse wereld. Vanaf toen - na de oliecrisissen - begon het 'sociaal pact' uitgehold te worden. Dat pact was na W.O.II ontstaan onder druk van de arbeidersbeweging en de opkomst van 'communistische' landen. Het 'sociaal pact' had in het Westen geleid tot een 'gecontro leerd kapitalisme'. Door de economische crisis vanaf de jaren zeventig kwam de sociaal-gecorrigeerde markteconomie echter onder druk te staan. Geleidelijk werd het 'sociaal pact' vervangen door een ultra-liberalisme dat alles ondergeschikt wil maken aan de 'vrije' markt.

* In slaap gewiegd

In zijn boek 'Het neoliberalisme' (beter te omschrijven als 'ultra-liberalisme') beschreef de Vlaamse cultuurcriticus Jaap Kruithof hoe "er op wereldvlak een ontzaglijk gevecht aan de gang is om volledig greep te krijgen op het denken, waarderen en handelen van alle mensen. Het streefdoel is de neoliberalisering van de planeet. Onder invloed van de mediabusiness worden miljoenen kijkers met allerlei amusement in slaap gewiegd en begrijpen zij de wereld verkeerd. Als uit die onjuiste perceptie ook een inadequaat handelen volgt - en dat is geen onwaarschijnlijke hypothese - mogen we het ergste verwachten."

Dat ergste, dat is de onzichtbare dictatuur die ontelbare mensen verhindert om een vrij en zinvol leven te leiden. Dat ergste, dat is ook de dreigende onleefbaarheid van grote delen van de aarde. We consumeren de natuurlijke rijkdommen momenteel aan zo'n tempo dat het erop lijkt dat we ervan uitgaan de laatste generaties op aarde te zijn. Als iedereen zoveel zou consumeren zoals wij Belgen, dan zijn er niet twee maar drie aardes nodig.

* Onafhankelijk, onbevangen, tweetalig

Omdat er zoveel op het spel staat dient het verzet tegen het ultraliberale consumptiedenken zich goed te organiseren. DIOGENE(S) wil daartoe bijdragen door onafhankelijk de werking en de inhoud van de massamedia alsook hun impact op de samenleving te analyseren.

Onafhankelijk wil zeggen: zonder commerciële sponsoring, niet gebonden aan één of andere partij, overheid, drukkingsgroep ... Als journalistiek project wil DIOGENE(S) de actualiteit zo 'onbevangen' mogelijk bevragen.

De politieke ongebondenheid maakt het mogelijk om in elke democratische politieke stroming waardevolle doelstellingen te erkennen. In de dagelijkse politieke praktijk blijft er van de hoog verheven principes (solidariteit, vrijheid, menselijke waardigheid, milieubewustzijn ...) echter vaak weinig over. In de praktijk domineert bij vele politici een 'regentenmentaliteit': het op korte termijn proberen te 'managen' van de samenleving, vaak vooral ten gunste van de maatschappelijk machtigsten. Men verzuimt echter in hoge mate om de burgers bij het bestuur te betrekken. Zo komen we er niet. Op die manier vinden we nooit oplossingen voor de fundamentele (ecologische, economische, ethische, sociale ...) uitdagingen van de toekomst.

Om die uitdagingen aan te kunnen, moeten ook de media meewerken want zij bepalen in grote mate de agenda van een samenleving. Er bestaan trouwens reeds heel wat niet-commerciële media die door de commerciële concurrentie natuurlijk zo veel mogelijk buiten beeld gehouden worden. DIOGENE(S) daarentegen laat u kennis maken met een wijde waaier aan alternatieve vormen van mediagebruik, vormen waarbij niet de winst of het partijpolitieke nut, maar de maatschappelijke en individuele emancipatie voorop staan. We denken daarbij aan sociale, syndicale, ecologische, pacifisti sche, feministische en andere publicaties, alsook onafhankelijke film- en videomakers, de 'betere' openbare omroepen en de 'activisten' op het 'World Wide Web'. Het is de bedoeling dat op termijn tal van onafhankelijke media-initiatieven elkaar via DIOGENE(S) beter leren kennen en daardoor ook beter kunnen samenwerken.

Uiteraard blikt DIOGENE(S) over de Belgische taalgrens heen. Eén van de redenen daarvoor is het feit dat in een steeds meer multiculturele wereld het Belgisch samenlevingsmodel inspirerend werken kan. DIOGENE(S) brengt daarom een mix van Franstalige en Nederlandstalige (soms nog aangevuld met enkele Engelstalige) artikels. Zeker bij belangrijke artikels zullen we vaak een samenvattende (of zelfs een volledige) vertaling in de tweede landstaal geven.

De kritische stem van DIOGENE(S) die opkomt voor meer democratie en meer verscheidenheid in de media, zal hopelijk ook gehoor vinden bij hen die in dit land de dienst uitmaken. Want democratische media en het democratisch functionerend bestuur dat ze helpen mogelijk maken, zijn uiteindelijk van belang voor iedereen.

Jan-Pieter Everaerts & Sacha Kullberg (met dank aan Frans Buyens)

******* FAQ (Frequently Asked Questions) *******

Sommige vragen en opmerkingen omtrent DIOGENE(S) blijven terug keren. Daarom even proberen er een antwoord op te geven.

1) Waarom niet beperken tot mediakritiek ?

e-DIOGENE(S) pleit vaak voor een Belgische variant van de Nederlandse Socialistische Partij. In het "Belgisch 11 juli - essay" werd een democratisch, reformistisch, revolutionair, ecologisch socialisme bepleit als alternatief voor zowel het neoliberalisme als communistische alternatieven.

De vraag die nogal wat mensen stellen: zou DIOGENE(S) niet beter beperkt blijven tot objectieve media-kritiek ?

Antwoord: volledige objectiviteit bestaat niet en een objectieve, waarheidszoekende aanpak wordt zeker niet gediend met het wegmoffelen van de politieke houding die ieder van ons aanneemt. Wie het kapitalistisch systeem niet bekritiseert, helpt het in stand houden.

2) Leunt DIOGENE(S) aan bij de PVDA ?

Zelden geformuleerd als vraag, meestal als beschuldiging. Het feit dat we radikale kritiek brengen én af en toe positief schrijven over of citeren uit het PVDA-weekblad Solidair (het enige linkse weekblad nog in België), doet dit verwijt steeds weer opduiken.

Er is echter geen enkele organisatorische, financiële of welke andere directe of indirecte link tussen DIOGENE(S)/Mediadoc en welke partij of politieke organisatie dan ook. Komt er ook nooit. DIOGENE(S) is een ongebonden journalistiek project. Zodoende kunnen we over alle politieke stromingen vrij schrijven.

Nog iets duidelijker: wat ons van de PVDA scheidt is dat we niet 'geloven' in nieuwe communistische, laat staan stalinistische experimenten. Wat niet wil zeggen, dat we uit de voorbije experimenten niet kunnen leren.

3) Waarin verschillen de Franstalige en Nederlandstalige editie ?

Voor sommige nummers is er een onderscheid: dan staat er achter het nummer van de publicatie een F of een N. We maken zulke afzonderlijke nummers (zoals voor dit nummer 25) als we een aantal teksten in de beide talen hebben. Kwestie van de lezers geen twee keer dezelfde teksten te zenden, temeer omdat het e-zine soms behoorlijk lang uitvalt.

4) Mag ik DIOGENE(S) verder doorzenden ?

Natuurlijk mag u e-DIOGENE(S) verder doorzenden naar mensen waarvan u denkt dat het hen kan interesseren. Beter is nog dat u na overleg met die mensen, hun email-adres doorgeeft zodat ze het elke week meteen in de box krijgen.

5) Voor wanneer een DIOGENE(S)-website ??

Een practisch aspect waarvoor verschillende mensen ons al tips bezorgden, betreft het "rare feit" dat er geen DIOGENE(S)-website is.

De reden voor het ontbreken van een website is anders wel simpel: we hebben noch het geld noch de tijd om ook nog eens een website te bekostigen en te onderhouden.

Als iemand een sponsor/mecenas kent die zonder dat hij/zij ook maar het kortste vingerkootje in de pap te brokken wil hebben, bereid is om met de nodige centen over de brug te komen voor 1) de website en 2) een deeltijds medewerk(st)er die zo'n site kan beheren: laat de rijke prins of prinses dan contact nemen met de man in de ton.

Ondertussen "trekken we onze plan" door wekelijks een deel van de belangrijkste artikels (in zoverre die voor Indymedia interessant zijn) op de website http://archive.indymedia.be te plaatsen. Daar zijn ze dan ook altijd terug te vinden. (jpe)