Vlaamse realiteit van bedreigd landbouw- en natuurschoon

Ik wil in vogelvlucht vijf hete hangijzers aanreiken, vijf zones waarin economische motieven prachtige stukken natuur uit de weg willen ruimen. In alle vijf gebieden strijden lokale activisten, antiglobalisten én bezorgde burgers, om gehoord te worden, maar gebeurt het gros van de beslissingen over hun levens in donkere achterkamers.

Ik heb het specifiek over: het Haemelveld (Sint-Niklaas), de Siesegemkouter (Aalst), D'Hoppe, Doel, en het Lappersfort.

Ik wil een korte vergelijking tussen deze bedreigde streken maken, vooral met aandacht voor waarom de zone niet zou mogen verdwijnen, de manier waarop mensen er tegen vechten, en wat er uiteindelijk van hun acties terechtkomt.

Ik begin met de twee onbekende in dit lijstje (tenminste op Indymedia) en wil hier meteen ook opmerken dat er ongetwijfeld minstens een honderdtal van dergelijke dossiers op dit moment in Vlaanderen brandend actueel zijn.

Het Haemelveld is een prachtig stukje landbouwgebied, gelegen aan de Sint-Niklaasse rand, voor de kenners tussen Den Houten Schoen en de Galgstraat. Er liggen stukken bos, en enkele prachtige akkers. Mooiste landbouwelement: een wereldberoemde stoeterij, waar Arabieren en Britten hun volbloedhengsten brengen om krachtige merries te bevruchten.

Het Haemelveld zit echter opgesloten tussen twee grote KMO-zones. Het stadsbestuur van Sint-Niklaas heeft er niks beter op gevonden dan ook dit veldengebied als industriezone in te kleuren, ook al staan er nog vele industriële percelen leeg. Een gigantische miskleun in ruimtelijke ordening van minstens de laatste vijf stadsbesturen heeft ervoor gezorgd dat Sint-Niklaas qua verkeer helemaal strop zit. Een vorig bestuur koos ervoor om te beginnen aan de bouw van een tweede koopcentrum aan de rand van de stad. Dit zal de middenstand in het centrum nog sterker onder economische druk zetten en omdat de op- en afrit van het nieuwe koopcentrum op de voornaamste invalsweg van de stad uit zal komen, betekent dat het bijna onmogelijk zal worden om nog tot op de markt te komen. Voorgestelde oplossing: de aanleg van een nieuwe viervaksbaan om de ring van de stad te sluiten.

Ik ken de zone maar al te goed: ikzelf ben geboren en heb 21 jaar gewoond in de Galgstraat. Precies achter mijn ouderlijk huis komt het verlengde van de ring van Sint-Niklaas, en die scheurt een meter weg uit mijn slaapkamer. Mijn ouders kwamen hier wonen omdat het er zo goed was om kinderen op te laten groeien.

De ongelooflijke kortzichtigheid van de stadsbesturen met betrekking tot ruimtelijke ordening (als voorbeeld: het idee om de grootste markt van Europa een ondergrondse parking te geven, kon de binnenstad helemaal doen heropleven, maar werd afgeschoten in een referendum. Nu is de markt nog steeds slechts een grote parkeerplaats en blijft het centrum lelijk en achtergesteld) laat ik hier verder onaangeroerd. Wat wél belangrijk is in dit dossier: de stoeterij bloeit enorm. Het stadsbestuur heeft besloten dan die mag blijven in de te bouwen KMO-zone. De gebouwen in ieder geval… De velden, waar de paarden grazen (meer dan de helft van het Haemelveld) zullen worden volgebouwd. Dus een gedwongen failliet van één groot bloeiend bedrijf om er enkele KMO's te zetten. Uitvalswegen voor de KMO-zone zullen uitkomen op de Galgstraat, een typisch boerenstraatje waar twee auto's amper naast elkaar kunnen rijden. Daar mogen dus binnenkort vrachtwagens af- en aanrijden tussen de huizen…

De omgeving heeft meer dan tien jaar gevochten tegen de beslissing, maar is vandaag moegevochten. De duidelijke kortzichtigheden in dit dossier zijn niet gehoord. Hier wacht ons een sterk staaltje van verdere afbraakpolitiek. Of de activisten, mensen van ter plekke, mijn moeder incluis, er iets aan kunnen doen, is zéér de vraag…

Alle Aalstenaars en mensen uit de directe omgeving kennen de Siesegemkouter. Dit is een groenzone die bijna tot in het centrum van Aalst komt.

Ook hier hetzelfde verhaal: kortzichtigheid in ruimtelijke ordening. De Denderstreek smeekt om meer werk in eigen streek, maar het stadsbestuur van Aalst weet er ook in deze tijden van ‘extra natuurgebieden en de bescherming van maatschappelijk waardevol landbouwgebied', de stokpaardjes van onze minister van Leefmilieu Vera Dua, niets beter te bedenken dan een dicht bij de stad industrie in te planten – ook industrie met gevaarlijke stoffen.

Erg in dit verhaal is dat Aalst wel degelijk wat groen in de omgeving kan gebruiken, het is niet meteen de gezelligste binnenstad (zie ook: Sint-Niklaas). Alle omliggende gemeenten hebben protest aangetekend, en er zijn heel wat handtekeningen tégen de plannen ingediend, maar geen geluk tot nu toe.

Wreed in dit dossier is dat de Denderstreek nog heel wat ecologische landbouw kent, en dat er veel ecologische boeren actief zijn in de Siesegemkouter. Terwijl het aantal landbouwers ondertussen slechts 2% van de bevolking uitmaken, en de mensen schrééuwen om gezonde voeding, worden de ecologische boeren bedreigd. Elders grond vinden is moeilijk, wegens de enorme speculatie in landbouwgronden, die de grond bijna onbetaalbaar maakt.

Op de website van de plaatselijke actiegroep staan nog veel andere sterke bezwaren. De leegstand in andere industriegebieden in de buurt bijvoorbeeld. Hun website, http://www.siesegemkouter.be.tf/, is uitgebreid en kent heel wat nieuws. De bedreiging wordt echter steeds nijpender.

Deze zaterdag was er een grote betoging in de taalgrensgemeente D'Hoppe. Een afvalbaron met contacten heeft er een groot stuk van het bos gekocht en baat er nu een stort uit. ‘Niet gevaarlijk afval', staat er op een bord aan de ingang. Honderd meter verder komt er echter een pijpleiding uit op een beekje, en stinkt het water naar alle mogelijke gevaarlijke stoffen. Bedrog, maar blijkbaar mag dat zomaar.

Tot voor een half jaar geleden vochten de plaatselijke mensen, die geheel en al op de inkomsten van recreatie zijn aangewezen, helemaal alleen tegen de afvalbaron. Intimidatie en boetes tot 25.000 euro voor ‘laster en eerroof' als ze protest aantekenden, zorgde voor een ongelooflijke emotionele druk op de mensen. Ondertussen kent het dossier op deze site al heel wat bekendheid, maar de afvalbaron kent nog steeds een vrijwel ongehinderde industriële activiteit, midden in één van de mooiste Vlaamse bossen die ik ken.

Waalse media, de plaatselijke burgemeester en politie hebben zich meermaals tégen de plaatselijke activisten gekeerd. Vlamingen die afzakten om het bos mee te helpen beschermen, werden het etiket ‘communautaire activisten' opgeplakt.

http://www.netrax.org/foert/

Over Doel schreef ik mijn eerste artikels. Ikzelf ben van Sint-Niklaas en voel nog steeds een sterke band met het Waasland. Waasmunster, Stekene, de poldergemeentes, ze zijn écht wel mooi. Of waren dat: Waasmunster is al lang niet meer de groene long die het was, het is vandaag één grote verkaveling met een autosnelweg erdoorheen.

Doel is een klein dorpje, dat lang slaperig zijn bijna onvermijdelijke einde nader zag komen: de afbraak ervan door de uitbreiding van de Antwerpse haven. Aan de rechteroever van de schelde zijn de laatste vijftig jaar talloze dorpjes zoals Doel verdwenen onder méters stabilizerend zand, waar dan zware industrie op komt.

Ik weet niet wie er al gefietst heeft op linkeroever, in de regio van Doel en Kieldrecht. Wat je daar ziet, is klassiek poldergebied. Meer naar het Noorden ligt in het Nederlandse Zeeland het wonderbaarlijke en onschatbare Verdronken Land van Saefthinge, dat met niks anders dan het Zwin vergeleken kan worden. Het dorpje Doel is een vrijwel intact polderdorpje, prachtig gerestaureerd, met daarboven de gigantische koeltorens van de kerncentrale. Enkele kilometers buiten het dorpje ligt nog een zone die qua natuurlijk belang onschatbaar is: één van de weinige Vogelrichtlijngebieden. Dit zijn zones die van levensbelang zijn voor zeldzame trekvogels. De Vogelrichtlijngebieden zijn bepaald door Europa, en vormen een kwetsbaar evenwicht. Haal er één van die gebieden van tussen, en ontelbare trekvogels van Scandinavië tot Afrika zullen sterven.

Het enorme havenlobby van Antwerpen vond daar enkele jaren geleden niks anders op dan te ijveren voor de verdere havenuitbreiding op linkeroever. Het plan maakt komaf met zowel Doel, als het Land van Saefthinge, als het waardevolle polderlandschap, als de Vogelrichtlijngebieden! Dit is een staaltje moord, vooral omdat er op linkeroever ontelbare hectares industriegebied onaangeroerd zijn!

Doel 2020 en de Vrijbuiter vechten vandaag nog steeds voor het behoud van het dorp en omliggende gronden. Daarbij moeten ze wel op tegen het grootkapitaal en de lobbykracht van de haven. Zelf heb ik bijvoorbeeld een rechtzaak gezien met 2 advocaten van de Doelenaars tegen 7 van de haven…

Meer informatie op http://home.tiscali.be/paulm1/

Over het Lappersfort hoef ik hier niet al te veel meer te vertellen. Alle informatie staat op deze site, bijvoorbeeld op http://archive.indymedia.be/front.php3?article_id=27865&group=webcast#NL. Op ditzelfde moment gaat de eigenaar van het bos, de reus Fabricom, over tot het ontruimen van het bos. Of liever: laat de politie de kastanjes uit het vuur halen.

Het Lappersfort toont voor mij één ding aan: héél Vlaanderen kan tegen een industriële expansie ten koste van het milieu zijn, bekende Vlamingen kunnen protest aantekenen, ministers mogen er over onderhandelen,… - maar als er groot kapitaal bij betrokken is, dan buigt de burgemeester gezagsgezind het hoofd en ondertekend hij het bevel tot de charge. De kosten van deze ontruiming? Juridisch gezien mogen de idealisten die hebben en houden opzij zetten om onbezoldigd voor de natuur op te komen, de miljoenen zélf ophoesten.

Wat is er toch in hemelsnaam aan de hand in dit landje van ons? Ik heb mijn vader horen vertellen dat hij dertig jaar geleden door de velden te voet naar school kon gaan, enkele kilometers verder. Vandaag bestaat daar niks meer van. Zelfs in onze tijden, waar de politiek wetten uitschrijft om landbouwgebieden en natuur te beschermen, wordt de bulldozer niet afgeremd. Integendeel.

Al de bovenstaande verhalen kennen één grote gelijkenis: het zijn plaatselijke mensen die vinden dat zij, als bewoners, het democratische recht hebben om tegen de kortzichtige plannen op te komen. Ze gebruiken hun gezond verstand en wijzen bij élk verhaal op de duidelijke redenen waarom een verdere afbraakpolitiek onlogisch en contraproduktief is voor een regenboog aan redenen: extra banen lost de verkeersellende niet op, KMO's produceren slechts een paar arbeidsplaatsen en worden best niet in groenzones aan de rand van grijze steden ingeplant, fabrieken dichter bij elkaar zetten in plaats van steeds weer nieuwe gebieden aansnijden is een betere oplossing, vogelrichtlijngebieden, landschappelijk waardevol landbouwgebied en open ruimte is belangrijk, respect voor traditionele woongemeenschappen…

In elk van de bovenstaande verhalen delven de activisten ofwel het onderspit, ofwel worden ze voor hun inspanningen beloond met demagogie, intimidatie en schadeclaims.

En de minister van leefmilieu schiet enkel in het dossier van het Lappersfort uit haar mouwen. Het Lappersfort kent het meeste aandacht in de pers. Haar verschijningen op televisie veranderen echter niks! De achitecte van de idee om Vlaanderen méér groengebied te geven, kan blijkbaar niet verhinderen dat een groengebied aan een stadsrand, de waardevolste stukken groen voor de mens, wordt opgeofferd aan het grootkapitaal.

En dan kan ik het niet eens laten om, als ik door het Vlaamse land rij, hoofdschuddend op te merken dat er al zoveel mooie gebieden zijn verdwenen om plaats te maken voor wegen die nergens op uitkomen, industriegebieden die leegstaan, villa's in duingebieden, enzovoort.

Wat moet een burger nu eigenlijk doen om iets over de eigen leefomgeving in de pap te kunnen brokken? Hebben wij nog énige rechten over ons meest fundamentele erfpacht, namelijk de natuur? Of mogen wij enkel betalen en verzuren?

Sorry hoor mevrouw de minister, als u er niks aan kan doen dat deze vreselijke dossier zomaar ongestraft worden, wie kan er dan iets aan doen? Verdient het Lappersfort niet koste wat het kost te blijven? En wat met de onbekende stoeterij op het Haemelveld? Is het omdat het dossier niet of niet meer in het nieuws komt, dat het toch niet meer tot uw jobinhoud behoort, om het te vrijwaren van vernieling?

Woont u midden in industriegebied, mevrouw de minister? Woont u in een zone waar de mensen vijf kilometer moeten wandelen om nog een beetje groen te zien?

Deze burger van uw Groene Vlaanderen wil een revolutie in het denken over wonen en werken, en éist van u dat u de aanzet geeft om Ander te Gaan Leven. Deze burger van uw Groene Vlaanderen wil dat de ménsen die vechten voor hun onmiddellijke omgeving, niet bestraft mogen worden voor hun inspanningen, maar beloond.

Aub: bestook ons niet langer met praatjes over kwetsbare landbouwgrond of natuurgebieden, maar réd wat er te redden valt! U hoeft daar slechts één ding voor te doen: uit uw bureau komen en de hort op, met de mensen praten, naar de mensen luisteren, voor de mensen ijveren.

arch/ive/ief (2000 - 2005)