Grijze Wolven zijn ook actief in Vlaamse partijen

Grijze Wolven zijn ook actief in Vlaamse partijen
Turkse extreemrechtse beweging geïnfiltreerd in Agalev en SP.A

Een onderzoek dat vorig jaar werd gevoerd, wijst uit dat de Grijze Wolven ook in België sterk vertegenwoordigd zijn binnen de Turkse gemeenschap. Verspreid over drie federaties heeft de beweging plaatselijke groepen in alle grote steden en in de traditionele migrantengemeenten. Ze zit stevig verankerd in de erkende en gesubsidieerde Turkse organisaties, en slaagde er bij de recentste gemeenteraadsverkiezingen in kandidaten op de lijst te krijgen bij verschillende Vlaamse partijen.

Grijze Wolven zijn in België actief sinds het eind van de jaren zeventig. Kopstukken van de extreem-rechtse beweging werden in die tijd rechtstreeks vanuit Turkije uitgestuurd om in het buitenland een organisatiestructuur op poten te zetten. Eerst en vooral in Duitsland: de Turkse gemeenschap is daar het grootst, en dient nog steeds als uitvalsbasis voor de rest van West-Europa. Het was wijlen Alparslan Türkes zelf, de stichter en voorzitter-voor-het-leven van de extreem-rechtse Turkse Partij van de Nationalistische Actie (MHP), die vertrouwelingen opdracht gaf om organisaties op te richten in de Turkse gemeenschappen in het buitenland. Twee motieven dreven hem. Aanhang in het buitenland kon de beweging in Turkije versterken – zowel politiek als financieel. En door het Turkse nationalisme in Europa te verspreiden, wilde hij een dam opwerpen tegen het ‘rode gevaar'. Turken in het buitenland bengelden aan de onderkant van de socio-economische ladder, wat hen vatbaar maakte voor de invloed van vakbonden en linkse politieke groepen. De man die de Belgische klus moest klaren was Hasan Bilge, een Turk die op dat moment in Namen verbleef. Hij belegde op 8 april 1978 een meeting in de Brusselse Rex-cinema, samen met een handvol Grijze Wolven uit Nederland en Duitsland. Ter plekke werd de ‘Turkse Culturele Vereniging van Brussel' opgericht, die luttele dagen later al een pamflet verspreidde waarin opgeroepen werd geen linkse kranten te lezen, en te onthouden dat "een Turk alleen door een Turk geholpen kan worden".

Knokploegen aan de koolmijn

In de daarop volgende maanden stampten de Grijze Wolven ook elders in België groepen uit de grond, onder de vlag van ‘Turks-Islamitische Culturele Verenigingen' of ‘Turkse Cultuurhaarden'. Toen in juni 1978 een Europese koepelorganisatie werd gesticht tijdens een meeting in Frankfurt, waren de Belgische Grijze Wolven daarbij aanwezig. Ondertussen vertrok om de drie maanden een karavaan van vier auto's naar de Turkse hoofdstad Ankara, om propagandamateriaal van de MHP-partij naar België te brengen. Tegen het eind van de jaren tachtig was de Grijze Wolven-beweging overal aanwezig waar er een noemenswaardige Turkse gemeenschap bestond. Ten eerste in de steden. In Brussel is de al genoemde Turkse Culturele Vereniging gevestigd, die momenteel een lokaal heeft in de Josaphatstraat. In Antwerpen zijn er kringen in Berchem, Hoboken-Kiel, Antwerpen-Noord en -Zuid. Gent heeft twee verenigingen, Luik en Verviers elk een, en rond Charleroi zijn er organisaties in Châtelet, Marchienne-au-Pont en La Louvière. Een tweede zwaartepunt ligt in de voormalige Limburgse mijngemeenten. Daar zijn er Grijze Wolven-organisaties in de Genkse deelgemeenten Winterslag en Waterschei, in Eisden, Heusden-Zolder, Houthalen en Beringen. Ook Diest heeft zijn groep, waarvan – leuk detail – een van de leiders in de Wolvenstraat woont.
Van in het begin zorgde de organisatie van Turks extreem-rechts in ons land voor onrust. De mijnstaking van 1979 in Beringen, Zolder, Eisden en Winterslag was voor de Grijze Wolven een mooie gelegenheid om zich te profileren. Opnieuw kwam er hulp uit Nederland, in de vorm van knokploegen die werkwillige Turkse mijnwerkers moesten afschrikken. Een vakbondsafgevaardigde verklaarde aan de pers dat de zaken uit de hand liepen: "Dit is een spookstaking. Waarom het gaat weet eigenlijk niemand. Maar de meesten blijven gewoon thuis uit angst voor de Grijze Wolven." Her en der kwamen getuigenissen van arbeiders die op weg naar huis in mekaar werden geslagen, of die moesten toezien hoe de ruiten van hun woning aan diggelen werden gegooid.

Een bedreiging voor de publieke orde

De Grijze Wolven worden beschouwd als een gevaarlijke, extremistische organisatie, en niet alleen door hun politieke tegenstanders. Politie- en inlichtingendiensten in heel West-Europa houden de beweging argwanend in de gaten. In België spreken vooral de rellen in Brussel, in 1994 en 1998, boekdelen. Beide malen werden Koerdische huizen, handelszaken en verenigingsgebouwen het doelwit van Turkse jongeren. In 1998 gingen daarbij twee panden volledig in vlammen op. Volgens de Belgische autoriteiten was het geweld duidelijk aangestookt door de Grijze Wolven. Officieel ontkenden die dat, maar in anonieme interviews werd regelrechte oorlogstaal geuit tegen de Koerden. (1) Eind vorig jaar kwam een jonge Antwerpse Turk om het leven in Rotterdam, waar hij deelnam aan een protestactie tegen het gevangenisbeleid in Turkije. Op een zeker ogenblik werden de manifestanten aangevallen door een groep tegenbetogers. De 22-jarige Cafer Dereli uit Merksem, kreeg een mes in de borst geplant en overleed in het ziekenhuis. De Nederlandse politie beaamde dat de moord het werk was van de Grijze Wolven. Een woordvoerster van de Belgische Staatsveiligheid bevestigde dat die instantie de Grijze Wolven als een extremistische organisatie beschouwt, en er alle mogelijke informatie over inwint. "Ten eerste omdat ze een bedreiging vormen voor de publieke orde, zoals die keren in Brussel is gebleken", verduidelijkt ze. "Maar ook omdat ze een nadelige invloed hebben op de Turkse gemeenschap in ons land." De Staatsveiligheid verwijst uitdrukkelijk naar de geldinzamelingsacties die Grijze Wolven ook in ons land onder Turken houden. Financiële steun voor extreemrechts wordt niet enkel op vrijwillige basis gecollecteerd. Meer dan eens is er sprake van regelrechte afpersing.

Islamitische fundamentalisten

De aandacht die de Staatsveiligheid voor de Grijze Wolven heeft, wordt vaak gemakshalve vergeleken met die voor andere extremistische organisaties van buitenlandse origine. Meest bekend zijn natuurlijk de islamitische fundamentalisten, waarvan er ook een paar stromingen in de Turkse gemeenschap aanhang werven. De bekendste is Milli Görüs, een beweging die nauw aansluit bij de reeds twee keer verboden Turkse Deugdpartij (Fazilet Partisi). In België opereert die vanuit het Henegouwse dorpje Hensies. Een tweede is de zogenaamde Süleymanci-beweging, een mystiek-islamitische sekte die in België vertegenwoordigd wordt door de ‘Unie der Islamitische Culturele Centra in België'. Ze heeft afdelingen in Brussel, Antwerpen, Verviers, Charleroi, Heusden-Zolder en Genk.De Staatsveiligheid beschouwt deze moslim-fundamentalisten als een groter gevaar dan Turks extreemrechts. Ze beroept zich dan vooral op de macht van het getal: volgens de Staatsveiligheid krijgen de Grijze Wolven voor hun bijeenkomsten nooit meer dan 5 à 6000 mensen op de been, veel minder dan de massa-organisatie Milli Görüs. Maar dat is een ietwat vertekend cijfer voor wie weet dat Turks extreemrechts in West-Europa over drie naast mekaar staande structuren verspreid is. Preciezere informatie over het aantal actieve leden en volgelingen van de Grijze Wolven zegt de Staatsveiligheid overigens niet te hebben. Duitse cijfers over de aanhang van de verschillende extremistische Turkse stromingen in Europa schatten Milli Görüs op ongeveer 35.000 leden. De Grijze Wolven zouden in West-Europa alles tezamen tussen 35.000 en 40.000 leden hebben. Bovendien logenstraffen rapporten van Duitse inlichtingendiensten de veronderstelling die in België blijkbaar leeft, dat Grijze Wolven qua wervingskracht op hun retour zijn.

Een pistool in de Grenslandhallen

Het hoofdkwartier van de Grijze Wolven in België is in de Brusselse Rogierstraat 255 gevestigd. Het is de vzw Verbond der Turkse Verenigingen in België die daar huist. Het naambord aan de deur laat voor ingewijden geen twijfel bestaan: de vzw is de officiële gedaante van de Belçika Ülkücü Türk Dernekleri Federasyon, oftewel de ‘Federatie van Turkse Idealistenverenigingen in België'. Met die naam verwijst de organisatie naar haar Europese koepel: de ADÜTDF, voluit vertaalt de ‘Federatie van Democratische Turkse Idealistenverenigingen in Europa'. Telkens als de Europese federatie of een van haar nationale leden een meeting organiseert, kondigt de affiche redevoeringen aan van MHP-bestuursleden, MHP-verkozenen, MHP-ministers, en in de tijd dat hij nog leefde, MHP-stichter Türkes in hoogsteigen persoon. Ook in België nam de Basbug (een Turks woord voor leider, dat qua geladenheid best als ‘Führer' te vertalen valt) herhaalde malen plaats op het spreekgestoelte. Toen hij in 1988 in het Palais des Expositions in Charleroi verscheen, zorgde dat op straat voor rellen met anti-fascistische betogers. Zijn optreden in de Hasseltse Grenslandhallen op 11 mei 1996 verliep schijnbaar gemoedelijker. Naast Türkes stond de Genkse burgemeester Jef Gabriëls (CVP), die in zijn toespraak subsidies voor de Belgische Grijze Wolven in het vooruitzicht stelde. Dat op hetzelfde moment op de parking een pistool werd gericht op een Nederlandse journalist die incognito probeerde binnen te geraken, zal Gabriëls niet geweten hebben. Sinds de MHP-partij in de Turkse regering zit, krijgen de buitenlandse Grijze Wolven-organisaties geregeld zelfs ministers over de vloer. Een foto in de krant Türkiye toonde begin 2001 nog defensieminister Sabahattin Cakmakoglu, gezeten in een restaurant in de Gentse Sleepstraat. Hij was er in december 2000 jaar te gast op uitnodiging van de Grijze Wolven-vereniging Gent Türk Ocagi – de Turkse Haard van Gent. De man moest toch in België zijn voor een vergadering van de NAVO, vandaar. (2)

Eerst nationalist, dan pas moslim

Het Verbond der Turkse Verenigingen in België is niet de enige landelijke organisatie die voortkwam uit de Europese missie van Alparslan Türkes. Sinds de oprichting van de Grijze Wolven-beweging in West-Europa zijn er verschillende afsplitsingen van de moederbeweging ontstaan. Dat was het geval op het eind van de jaren tachtig, toen het extreemrechtse kamp ook in Turkije behoorlijk verdeeld was. De MHP-partij verdween een paar jaar van het toneel na de militaire staatsgreep van 1980, en Türkes zelf zat vier jaar achter de tralies. Kortom: de leiders hadden belangrijkere zorgen dan er op toe te zien dat de aanhang in het buitenland op het juiste spoor bleef. De Europese federatie kon even een zelfstandige koers varen, en kwam onder controle van een stroming die het islamitische aspect in het Turkse nationalisme op de voorgrond wou brengen. Toen Türkes zich terug aan het hoofd van de beweging hees, greep hij in en verving de Europese leiders door volgelingen die nog wel op één lijn stonden met de oorspronkelijke doctrine: eerst nationalist, dan pas moslim. Maar de afgezette kopstukken hielden een aantal plaatselijke groepen achter zich en smeedden die in 1987 aan mekaar tot een nieuwe Europese federatie: de Unie van Turks-Islamitische Cultuurverenigingen (Türk Islam Kültür Dernekleri Birligi). In 1993 veranderde die benaming in Turks-Islamitische Unie in Europa. In het Turks luidt dat Avrupa Türk-Islam Birligi, waarvan de afkorting ATIB de meest gebruikte naam werd. In België wordt de ATIB vertegenwoordigd door de vzw Federatie van Turks-Islamitische Cultuurverenigingen in België, sinds een paar jaar kortweg de Turks-Islamitische Federatie genoemd.
Die Belgische ATIB-tak huist op dit ogenblik in de Antwerpse Van Kerckhovenstraat, op hetzelfde adres als twee van haar lidorganisaties: het Turks Cultureel Centrum en de Turkse Culturele Jeugdbeweging. Ook in Limburg staat de Turks-Islamitische Federatie sterk. Het Turks Cultureel Centrum van Heusden-Zolder is daar het belangrijkste bolwerk. Op 12 mei 2001 vond het jaarlijkse congres van de ATIB trouwens plaats in het Cultureel Centrum van Maasmechelen. Een inwoner van diezelfde Limburgse gemeente, Selahattin Saygin, is ondervoorzitter van de Europese federatie.

Een gesubsidieerde mantelorganisatie

Het lijkt er op dat in België de ATIB-tak momenteel de sterkste organisatie van Grijze Wolven is. In Antwerpen bijvoorbeeld, waar een klein tiental extreemrechtse Turkse verenigingen bestaat, hebben nagenoeg alle Grijze Wolven zich onder de ATIB-vlag geschaard. En er is meer. De Unie van Turkse Verenigingen (UTV), die in de Scheldestad steevast als aanspreekpunt voor de Turkse gemeenschap dient en door de Vlaamse gemeenschap erkend en gesubsidieerd is, is niet meer of niet minder dan een mantelorganisatie van de Grijze Wolven. Het merendeel van de aangesloten verenigingen wijst daar op, en in het bestuur heeft letterlijk negen op tien van de leden zijn sporen verdiend in Grijze Wolven-organisaties. Wie bij de Europese koepel ATIB naar een contactpersoon in België vraagt, krijgt trouwens het telefoonnummer van de UTV doorgespeeld, met de naam van haar secretaris Sedat Kaya. De Antwerpse politie, die zoals de rest van de stad de UTV als belangrijkste Turkse gesprekspartner beschouwt, begint stilaan nattigheid te voelen. "We weten dat de Unie een politiek kleurtje heeft en niet echt representatief is voor de Turkse gemeenschap in Antwerpen", zegt politiewoordvoerster Lea De Bie. "Vandaar dat we ons steeds vaker tot afzonderlijke vzw'tjes en individuen wenden." Bij de Cel Diversiteit van de Antwerpse politie werkt sinds mei 2001 een agent van Turkse afkomst, precies omdat de Antwerpse flikken er zelf niet echt wijs uit raken. Ze zijn niet de enigen met dat probleem. In Gent ziet het hoofdkwartier van de Grijze Wolven-organisatie in de Maria-Theresiastraat er uit alsof er geregeld een half leger binnenbreekt. Maar meer dan het feit dat er inderdaad Grijze Wolven actief zijn in hun stad lijkt de Migrantencel van de Gentse politie niet te weten.
Dat de povere wetenschap waarover de politie beschikt, nog niet op andere plaatsen is doorgedrongen, bewijst het feit dat Resat Aydin, één van de kopstukken van de Antwerpse Grijze Wolven, als vertegenwoordiger van de Turkse gemeenschap in het Intercultureel Centrum voor Migranten zit. In 1997 was hij het overigens die de Multiculturele Cel van de toenmalige Rijkswacht (nu Federale Politie) onderrichtte over het islamitische geloof.

Botsende persoonlijke ambities

In 1992 scheurde er een tweede groep van de Grijze Wolven af. Dat gebeurde eerst in Turkije zelf, waar een groep MHP-parlementsleden onder leiding van Muhsin Yazicioglu een nieuwe formatie oprichtte: de Grote Eenheidspartij, BBP. Opnieuw ging het om een fractie van extreemrechtse nationalisten die een zwaardere klemtoon op het religieuze aspect wilden leggen. Maar zoals dat ook bij de vorige splitsing het geval was, had de onenigheid volgens de meeste bronnen eigenlijk meer met botsende persoonlijke ambities en strategie, dan met ideologie te maken. De BBP is een verwaarloosbaar klein partijtje gebleven. Maar ook zij richtte een organisatie in West-Europa op: Avrupa Nizam-i Alem Federasyonu (ANAF), de Europese Federatie van de Wereldorde. In België heeft ANAF tot nu toe weinig aanhang kunnen vergaren. Leider van de beweging in ons land is Rifat Can, die ‘zijn' Turkse Culturele Kring van Beringen, een plaatselijke vereniging die bij de vorige scheuring de kant van ATIB koos, in 1995 mee naar ANAF wist te sleuren. Ook de namenlijst van ANAF-aanhangers in ons land wijst in de richting van een erkende, gesubsidieerde Turkse migrantenfederatie. De Turkse Unie van België, die bij haar stichting in 1994 een zestal verenigingen uit Beringen en omstreken groepeerde, telt onder haar bestuursleden meerdere door de wol geverfde Grijze Wolven. Dezelfde Rifat Can die contactpersoon is voor ANAF in ons land, zit er nog steeds op de stoel van ondervoorzitter. Wat niet betekent dat de Turkse Unie van België een hele of een halve extreemrechtse organisatie is: zowel bij de aangesloten verenigingen als bij de bestuursleden zitten er voorbeelden van onverdachte politieke kleur. Maar dat de Grijze Wolven ook hier een stevige vinger in de pap hebben is duidelijk. Drie organisaties, drie keer Grijze Wolven. Of niet? Het is een wat academische vraag, of je de afsplitsingen van de oorspronkelijke Turkse extreemrechtse beweging nog onder die term kunt rekenen. Volgens de strikte definitie, die Grijze Wolven omschrijft als personen gelieerd aan de Turkse MHP-partij, mogen alleen de lidorganisaties van de Europese federatie ADÜTDF nog met het mythische beest geassocieerd worden. De Belgische Staatsveiligheid hanteert die definitie alvast niet. "We gebruiken Grijze Wolven als een verzamelnaam voor de Turkse rechts-extremistische beweging", aldus een woordvoerster. "En daar horen de afsplitsingen nog altijd bij."

Grijze Wolven op de kieslijsten

Net zoals in Nederland slaagden de Grijze Wolven er ook in België al herhaalde malen in om hun militanten te droppen in de plaatselijke politiek. Vooral de progressieve partijen Agalev (‘Anders Gaan Leven', de Vlaamse groenen) en SP.A (‘Sociaal Progressief Alternatief', de Vlaamse sociaal-democraten) lenen zich – wellicht onbewust – voor dit soort infiltraties.

Ismail Duman, bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen kandidaat voor de sociaal-democratische SP.A (toen nog opererend onder de naam SP, Socialistische Partij) in Genk, is actief in de Turkse Culturele Vereniging van Winterslag. Een Grijze Wolven-vereniging waarvan meerdere bestuursleden het tot kopstuk van hun nationale federatie schopten.
In de Antwerpse afdeling van Agalev zijn Mesut Yucel en Bilal Yoncalik actief. Die laatste stond in oktober 2000 bij de Groenen op de verkiezingslijst. Yoncalik is ondervoorzitter van het Turks Cultureel Centrum in de Van Kerckhovenstraat, een lidorganisatie van de Turks-Islamitische Federatie. Dat is een van de drie Grijze Wolven-federaties die op hetzelfde adres haar zetel heeft. Bovendien zat Yoncalik meerdere jaren in het bestuur van de Turkse Culturele Jeugdbeweging, een van de jongerenorganisaties van de Antwerpse Grijze Wolven.
Yucel is in dezelfde twee plaatselijke organisaties actief, en fungeert momenteel bovendien als secretaris van de overkoepelende Turks-Islamitische Federatie. Behalve in Agalev zit hij ook in het Platform Allochtone Jongeren, een overlegorgaan voor allochtonen van verschillende origines. Op de verkiezingslijsten van Vlaamse politieke partijen stonden nog namen van kandidaten van Turkse afkomst die op z'n minst goede contacten hebben met de Grijze Wolven. Zo is er Mahmut Gurbulak, leraar islamitische godsdienst aan een basisschool in Hamme. Hij bedrijft politiek voor Agalev, maar was binnen de Turkse gemeenschap actief in de Islamitische en Culturele Federatie voor Verenigingen van Turkse Arbeiders in België. Die vzw deelt behalve een groot aantal bestuursleden ook haar recentste twee postadressen met Grijze Wolven-organisaties.

‘Eigen volk eerst, ja.'

Zijn Grijze Wolven de Vlaams-Blokkers onder de Turken? De vergelijking ligt voor de hand. Na de Turks-Koerdische rellen van 1994 in Brussel haalde de VTM-Nieuwsdienst een van de toenmalige leiders van de Belgische Grijze Wolven voor de camera. Gevraagd naar zijn ideologie antwoordde Genkenaar Ali Karasakal, – die naar eigen zeggen intussen niets meer met de Grijze Wolven-organisaties te maken heeft: "Iedereen zou nationalist moeten zijn volgens mij." Of dat nationalisme dan gelijk staat met het ‘Eigen Volk Eerst' van het Blok, wilde de journaliste weten. "Eigen volk eerst, ja", knikte Karasakal overtuigd. Fascisten, racisten en extreme nationalisten vinden elkaar over de grenzen heen. Turks extreemrechts maakt geen uitzondering op die regel. Dat is al van in de jaren dertig zo. De pioniers van de Groot-Turkse ideologie keken met bewondering naar wat er in Europa gebeurde: "Een vorm van nationalisme, ook bekend als fascisme, is tevoorschijn gekomen in Italië na een moeilijke strijd. We zien een aantal van onze eigen politieke en sociale ideeën als vergelijkbaar met aspecten van deze beweging. Net als de fascistische jeugd zullen de nationalistische Turkse jongeren de wapens opnemen en de Turkse revolutie verdedigen tegen elke bedreiging. We zien zowel ons verleden als onze toekomst in het enthousiasme van het fascisme."

Verder dan die ideologische herkenning gingen de pogingen van MHP-stichter Türkes om zijn land achter nazi-Duitsland te krijgen. Samen met een groep gelijkgezinde officieren zette Türkes daartoe een anti-communistische propagandamachine op de sporen. Op 3 mei 1944 vonden er op verschillende plaatsen in Turkije manifestaties plaats tegen de regering, die voor Türkes en de zijnen een hinderpaal was in het Groot-Turkse streven en de strijd tegen links. Maar die overheid reageerde fors: meer dan dertig leiders van de beweging werden gearresteerd. Ook Türkes vloog – een eerste keer in zijn carrière – achter de tralies. Keerzijde van de medaille was dat de beweging er een stukje martelarencultus aan overhield.
Vandaag nog is die derde mei een hoogtijdag voor Turks extreemrechts. Wat oorspronkelijk een vrijwel onverholen steunbetuiging was aan het regime van Adolf Hitler, wordt tegenwoordig gevierd met culturele activiteiten. Ook in België. In 2001 waren het de Gentse Grijze Wolven die gastheer mochten spelen. Op 5 mei organiseerde de Belgisch-Turkse Vriendschapsvereniging, een van de twee Gentse lidorganisaties van het Verbond der Turkse Verenigingen in België, een concert van de populaire Turkse zanger Mustafa Yildizdogan in het Kuipke.

Een VMO'er bij de Grijze Wolven

Samenwerken met ideologisch gelijkgezinde stromingen in Europa is voor Turks extreemrechts tegenwoordig echter een mes dat aan twee kanten snijdt. Want terwijl de Grijze Wolven de Turkse gemeenschappen in West-Europa de superioriteit van hun eigen ras inlepelen, zijn diezelfde Turken in het buitenland natuurlijk wel bij de eerste slachtoffers van racisme. Dat verklaart waarom recente toenaderingspogingen vrijwel allemaal mislukten.
Dat ons ‘eigen' extreemrechts niet goed weet wat aan te vangen met gelijkgezinden die de pech hebben Turk te zijn, bewijst een citaat uit ‘Revolte', het tijdschrift van de racistische organisatie Voorpost. Er wordt gespot met de heisa die in Nederlandse anti-racistische kringen ontstond, toen bekend werd hoe sterk de Grijze Wolven zich daar hebben kunnen organiseren: "Het wordt ingewikkeld dezer dagen. Vroeger hadden we de goeden en de slechten. De goeden waren vreemd, arm en verdrukt, de slechten waren autochtoon en extreemrechts. De schapen waren dus mooi te onderscheiden van de bokken. Maar toen kwamen de wolven, en die waren vreemd, en toch extreemrechts." Maar het artikel besluit met een ietwat vertwijfeld: "We vragen het ons af: blijven er eigenlijk nog gewone Turken over?"

Gewone Turken of niet, toch zijn er contacten geweest tussen Grijze Wolven en Vlaams extreemrechts. In het boek ‘Extreemrechts en de Staat', waarvan De Morgen-journalist Walter De Bock een van de auteurs was, wordt verteld hoe in 1980 een VMO-militant komt speechen op het eerste Grijze Wolven-congres in ons land. Georges Claeys sprak er in naam van de – intussen verboden – Vlaamse Militanten Orde én het Vlaams Blok over het anti-communisme dat Turks en Vlaams extreemrechts bond. En het is niet bij een babbel gebleven, zo blijkt als we er het Belgisch Staatsblad op naslaan. Want diezelfde Claeys is medestichter van de Vereniging van Turkse Arbeiders van Antwerpen-Noord, een van de oudste Grijze Wolven-organisaties in de Scheldestad, die ondertussen bij de ATIB-tak is gaan horen.

Grijze Wolven en de maffia

In Turkije zelf is het een publiek geheim: wie de Grijze Wolven noemt, heeft het ook over de maffia. In het land bestaat er sowieso een verwevenheid tussen politiek en onderwereld die de reputatie van Italië doet verbleken. De Turkse maffia houdt zich, zoals het een organisatie van die aard past, bezig met van alles en nog wat. Maar drugsmokkel is een van de belangrijkste activiteiten. Voor die business is het bijzonder interessant om over een goed vertakt netwerk van contacten en handlangers te beschikken in West-Europa. En de Turkse maffia heeft zo een netwerk: de Grijze Wolven. De Turkse extreemrechtse beweging is een hoeksteen van de heroïnetrafiek, een tak van de misdaad waarin de Turkse maffia ook in onze contreien marktleider is. In België is er nog nooit een tastbaar bewijs op tafel gekomen van banden tussen Turks extreemrechts en de maffia (3). Het enige gerechtelijke onderzoek waarin de Grijze Wolven ooit met naam werden genoemd, handelt over de brandstichtingen van 1998 in Brussel. Een zaak die nog niet werd afgerond trouwens. Maar in justitiekringen wordt onomwonden gesteld dat het niet meer dan waarschijnlijk is dat de Grijze Wolven ook in België betrokken zijn bij tal van criminele feiten.

Bij vergelijking van de Turkse extreemrechts in Nederland en België blijken tal van overeenkomsten te bestaan. In Nederland is de Turkse extreemrechtse beweging op dezelfde wijze als in België in drie richtingen verdeeld, is zij ook sinds de jaren zeventig betrokken bij tal van diverse gewelddadige incidenten, probeert zij invloed op de parlementaire politiek te krijgen (o.a. door infiltratie), is zij anti-integratie en heeft zij banden met de Turkse maffia. Deze overeenkomsten zijn natuurlijk niet echt verrassend, onder andere door de organisatorische aansturing van Turkse migrantenorganisaties in Europa door onder meer politieke partijen in Turkije en als je weet dat het initiatief tot de oprichting van tal van Turkse extreemrechtse organisaties oorspronkelijk is gekomen vanuit Turkije. Daarentegen is er in België, niet zoals in Nederland sinds 1997, nog weinig aandacht van onder andere pers, politiek en overheid voor de activiteiten van de Turkse extreemrechtse beweging. Mijn (beperkte) onderzoek wekt de indruk dat het kennisniveau bij genoemde instellingen en organisaties veel te wensen overlaat. Meer onderzoek zou gepast zijn. Tenslotte lijkt het op zijn plaats als de politieke partijen in België hun kandidaten aan een strengere screening onderwerpen om te voorkomen dat zij ongewild de politieke agenda van de Grijze Wolven volgen met alle gevolgen vandien.

(1): 3 januari 1994, Brussel: Grijze wolven vallen een gemeenschapshuis in de Brusselse gemeente Sint-Joost-ten-Node aan waar zo'n 150 Koerdische intellectuelen verbleven na een voettocht van Bonn naar Brussel ter ondersteuning van de vrijheidsstrijd in Koerdistan. De Koerden moesten vluchten. Hierna plunderden enkele honderden Turkse jongeren, opgehitst door Grijze Wolven, twee dagen lang Koerdische winkels en café's, onder de slogan "Lang leve het Grote Turkije, weg met de PKK." Tijdens de demonstratie een dag later vallen Grijze Wolven wederom Koerden aan. Elf mensen raken gewond en zo'n vijftig jongeren worden gearresteerd. Minister van Binnenlandse Zaken Tobback verklaart dat de rellen in gang zijn gezet door Grijze Wolven.
17 november 1998, Brussel: Circa tweehonderdvijftig Turken demonstreren voor uitlevering van de voorzitter van de PKK, Abdullah Öcalan, van Italië aan Turkije. De demonstranten, waarvan er veel frequent het Grijze Wolven-teken maken en MHP-vlagen bij zich hebben, trekken door de Brusselse wijk Sint-Joost-ten-Node. Het is de bedoeling naar de Italiaanse ambassade te gaan, maar bij het zien van een aantal Koerdische instellingen slaat de vlam in de pan. Een deel van de demonstranten steekt het Koerdisch Instituut en het Koerdisch Cultureel Centrum met molotov-cocktails in brand. Beide panden branden vrijwel volledig uit. Het gebouw van de Assyrische vereniging moet het ook ontgelden: binnen worden vernielingen aangericht. De later gearriveerde rijkswacht drijft de amok makende Turken uiteen. Volgens buurtbewoner en journalist Wim de Neuter, die alles nauwkeurig had kunnen volgen, was er sprake van een goed geplande actie: "Ze kwamen toe, staken de boel in brand en liepen daarna weer weg. Alles gebeurde vrij snel en doelbewust. Ook de gelukte brandstichting toonde aan dat alles goed voorbereid was".

(2): Begin dit jaar, in januari, bezocht de voorzitter van de MHP en de huidige vice-premier van Turkije, Devlet Bahçeli, Duitsland, Nederland en België. In Nederland was hij onder meer te gast bij het 4e congres van de Turkse Federatie Nederland in Den Bosch. Bahçeli bezocht ook in Brussel de Belgische Turkse Federatie. In Brussel belegde Bahçeli tevens een persconferentie waar hij onder andere sprak over de kwestie van het afschaffen van de doodstraf in Turkije. (bron: Hurriyet, 7 janauri 2002)

(3): Hoewel er in België geen bewijs is gekomen voor banden tussen Turks extreemrechts en de maffia aldaar, zijn er wel aanwijzingen daarvoor aangetroffen in Turkije. In het jaarverslag van gerenommeerde Franse onderzoeksinstantie Observatoire Géopolitique des Drogues (OGD) over 1995/1996 wordt melding gemaakt van een rapport van de Turkse geheime dienst MIT, waarin de DYP-politicus Mehmet Agar ervan wordt beschuldigd aan het hoofd te staan van een maffia-bende. Deze bende heeft banden met Turks extreem-rechts en opereert in onder andere Duitsland, Nederland, België en Azerbeidzjan. Voormalige Idealisten (waaronder de roemruchte Abdullah Çatli) zouden een belangrijke rol in de bende vervullen. De activiteiten van deze maffia-organisatie raakten bekend naar aanleiding van een auto-ongeval bij Susurluk in november 1996. Een mercedes die daar crashte, bleek bijzonder merkwaardig bemand: een van de hoogste Turkse politieofficieren maakte het ritje samen met een parlementslid en de al genoemde Çatli.

arch/ive/ief (2000 - 2005)