arch/ive/ief (2000 - 2005)

"Het zijn de media die Van Rossem gemaakt hebben. De media kunnen ook een Abou Jahjah maken. Is de integratie daarmee gebaat ?"

Johan Leman in 'Actueel', Radio 1, 9/9

Het debat op zondag 1 september tussen Dyab Abou Jahjah en Filip Dewinter in het TV1- programma 'De Zevende Dag' ligt al meer dan een week achter ons. Er kwamen daar - en met name op het theatrale opstappen van Dewinter - in de pers en op Indymedia al heel wat reacties op. Moeten we nu nog eens terugkomen op "de media versus Abou Jahjah" ? Overtuig u zelf.

* 'De Zwevende Dag': niet geïnteresseerd in debat over debat

Een poging om met de eindredactie van 'De Zevende Dag' tot een gedachtenwisseling te komen over de uitzending van 1 september liep vorige week op niets uit. Iemand had me gemeld dat de hoofdredacteur van het programma, Flip Feyten, open stond voor 'feed back' van kritische kijkers. Dat bleek niet het geval. Feyten is alleen in de 'feed back' van 'niet- professionele kijkers' geïnteresseerd. Dat is nu al jaren de gewoonte op de De Graeve-VRT: alleen 'kijkvee' telt; niet de mensen die kritisch aan wat ook hun openbare omroep is, willen meewerken. Dat terwijl het VRT-personeel met ons aller belastingsgeld betaald wordt.

Moeten ze straks niet komen huilen als de kritiek moordend is. Zoals die andere VRT- medewerker die een tijdje geleden de toezending van e-DIOGENE(S) stopzette en schreef: "Ik ben het voortdurend tendentieus gejeremieer van JPE meer dan beu; niet alleen in dit e- zine, maar ook op de site van Indymedia." Als de man het geremieer beu is, dat hij dan in discussie gaat en zijn VRT verdedigt. Maar die houding zijn ze op de VRT kwijt. Vroeger was het anders. Of zoals een kritische B/VRT-medewerker onlangs vaststelde: "je gelooft niet wat ze hier op tien jaar tijd naar de knoppen hielpen. Waar staan we over nog eens tien jaar ?"

* De beperkte discussie in de pers

Feyten vond ook dat het incident in de Zevende Dag en het daaraan voorafgaande debat, in de pers voldoende aan bod kwam is en dat hij daar niets aan toe te voegen had.

Maar welk debat werd er in de pers gevoerd over het incident in de Zevende Dag ?

Vooreerst: op de VRT zelf kwam er - bij mijn weten - geen debat over het debat.

De kranten dan: De Morgen en De Standaard hadden op maandag 2/9 elk een kort artikel. "De Winter stapt op in 'De Zevende Dag'" titelde De Morgen boven een artikel met als tussentitel: "Over homoseksualiteit waren Dewinter en Jahjah het roerend eens." Het artikel dat een neutraal ogend overzicht bracht (de rel, de aanvallen van Dewinter, de repliek van Jahjah dat "wij burgers zijn, geen gasten") eindigde met de 'vaststelling' dat (ik neem woord voor woord over) "Siegfried Bracke er wel in slaagde om Dewinter Jahjah en Dewinter soms het zelfde te doen zeggen. Over homoseksuelen bijvoorbeeld waren beiden het roerend eens: heteroseksualiteit is de norm; homoseksualiteit een afwijking. Homo's moeten getolereerd worden, maar ze verdienen niet dezelfde rechten. Dewinter legde dat uit. Jahjah vertelde niet anders. 'Als Dewinter zegt dat de zon opkomt in het oosten, ga ik hem ook niet tegenspreken.'" (Hier volgt straks een 'weerlegging' van.)

De Standaard titelde "Dewinter loopt boos VRT-studio uit." De nadruk hier lag op het feit dat Dewinter het afbolde nadat Knack-journalist Joël De Ceulaer op het einde een beoordeling van het debat bracht en Jahjah tot winnaar uitriep. Ook hier kregen we een overzicht van het debat maar Boudewijn Van Peteghem gaf ook kritiek op het programma zelf.

Hij begon met op te merken: "Een nieuwe ankervrouw (...), Siegfried Bracke zonder strikje, Yvan De Vadder zonder das. En daarenboven een woeste Vlaams Blokker. Meer moet dat niet zijn om nieuws te maken." Verder: "De Zevende Dag is gisteren met vuurwerk aan zijn nieuw werkjaar begonnen. Het had een debat - een boksmatch - op de affiche staan (...) Twee extremisten met diametraal tegengestelde visies rechtover elkaar plaatsen, het kan tellen als opwarmer voor een nieuw seizoen."

Een dag later, 3 september, bracht De Standaard het artikel "Knack bedankt voor debat Dewinter versus De Ceulaer". Bart Dobbelaere liet zijn sarcasme over het spel van de VRT met het interview de vrije loop: "De VRT was beide heren dankbaar voor de rel en zond het fragment" (met de weglopende/protesterende Dewinter) "uit in alle daaropvolgende nieuwsuit zendingen. VTM rook zijn kans" en stelde Knack een nieuw debat voor. Knack- hoofdredacteur Rik Van Cauwelaert weigerde en stelde de vraag "waarom Ivan De Vadder (VRT) zo supersonisch snel zich distantieerde van de tussenkomst van De Ceulaer."

Later bracht De Standaard een beschouwing van Marcel Van Nieuwenborgh bij de Zevende Dag. Hij stelde voor de ARD-formule over te nemen waarbij binnen- en buitenlandse journalisten in alle vrijheid hun kijk geven op de actualiteit. De kans dat zo'n formule hier toegepast wordt is gezien de slaafse onderdanigheid van de omroepen aan de politici nihil.

In De Morgen (4/9) bracht Agalev-senatrice Meryem Kaçar het opiniestuk "Vlaanderen is multicultureel en zal dat blijven". Dat begon met "de suggesties van Abou Jahjah" maar verwees niet naar het tv-debat. Kaçar vond bij Abou Jahjah overigens zowel negatieve als positieve aspecten.

Tot slot was er een korte reactie van Lieven Dejager in DS, eentje die we straks citeren. Dat was het dan, in onze kwaliteitskranten en op onze kwaliteitsomroep.

* Wat er niet gezegd werd

Als Van Peteghem verder doorgedacht had, had hij ook de manier moeten bekritiseren waarop S. Bracke probeerde om zijn stelling - 'jullie zijn beiden extremisten' - door te drukken. Evenals de pretentieuze manier waarop Knack-man Joël De Ceulaer achteraf Dewinter voor dom uitmaakte. Als er iets is, dat Dewinter niet is, is het dom. "Die kerel van Knack heeft de domheid van de massamedia en het establishment laten zien. Door Blokkers af te schilderen als dom, maken ze nog steeds dezelfde kapitale fouten" schreef 'Cas' op Indymedia.

Maandag en dinsdag heb ik met een aantal 'gewone' mensen (als arbeiderszoon moet ik daar niet veel moeite voor doen) gesproken en wat me opviel was hoe goed ze konden herhalen wat Dewinter gezegd had. Met een collega journalist heb ik ook de samenvatting van 14 minuten herbekeken en Dewinters strategie aan het werk gezien. Continu het woord houden, allerlei aanvallen lanceren zonder dat Jahjah die kon weerleggen en op het einde de centrale boodschap twee keer vertellen, de tweede keer heel 'concreet'. "Dit kan je niet zonder mediatraining" stelde de collega. "En De Ceulaer is een uil dat hij Dewinter voor dom uitmaakt. OK, Jahjah is kalm gebleven en heeft het goed gedaan. Weinigen kunnen op tegen Dewinter, maar wat denk je dat bij het brede publiek zal blijven hangen ? De kalmte van Jahjah of de beschuldigingen van Dewinter ?"

De al vermelde Lieven Dejager dacht er in het korte stukje "Jahjah vibrations" in De Standaard (5/9) ook zo over. Hij besloot: "Wat de doorsnee kijker zal hebben onthouden uit het duel is dat Dyab Abou zijn nieuwe vaderland niet dankbaar is (doodzonde in paternalistisch Vlaanderen), voorstander is van het Arabisch als officiële taal en bij zijn veroordeling van de aanslagen van 11 september ongeveer zo geloofwaardig overkwam als Dewinter bij zijn verdediging van de vrijheid van meningsuiting."

Met andere woorden: ofschoon het er de schijn van had - een indruk die Dewinter met kracht wou wekken - dat de VRT Dewinter en het Blok "weer eens discrimineerde", is dus het omgekeerde gebeurd. Uit het debat tussen de twee 'extremisten' kwam bij de 'doorsnee Vlaming' de eigen extremist als winnaar tevoorschijn. De Zevende Dag heeft dat op zijn geweten. Dat ze daar maar eens over nadenken.

* Knack-lezers om bang van te worden ...

Er kwamen nog aanwijzingen voor 'de winst' die het Blok uit het debat haalde.

Bart Dobbelaere vermeldde in De Standaard "dat het Vlaams Blok zegt dat de tv-rel hen veel nieuwe leden heeft opgebracht en dat veel Knack-abonnees hun abonnement hebben opgezegd." Dat laatste werd door Knack tegengesproken maar Dobbelaere schreef wel nog "dat de discussie woedt op het forum van de website van Knack."

In de gedrukte Knack van 4 september kregen we een selectie van 8 lezersbrieven over het eerdere Knack-interview met Abou Jahjah. En merkwaardig: geen enkele positieve reactie !

Enkele citaten geven de toon van de brieven aan: "De hatelijke taal die Abou Jahjah spuit is vreselijk. (...) Ik pleit ervoor zijn Beweging te verbieden wegens 'staatsonveilig'." "Schrijf over deze figuur maar geef ook aan hoe marginaal hij is." "Een typisch voorbeeld van de islamitische fundamentalist." "Het enige middel om van Abou Jahjah af te raken, is hem bij de kraag te vatten en naar zijn thuisland terug te sturen." "Wie zich niet wil assimileren, wie vasthoudt aan de islam en aan het Turks of Arabisch, die moet terug naar huis. Het is hard maar het is onze enige kans om te overleven." "Jahjah is honderdmaal gevaarlijker dan Dewinter." "De vijfde kolonne is reeds in dit land en trouwens in heel de westerse wereld prominent aanwezig. (...) De broeders van Jahjah lijken enkel blind terrorisme te betrachten, zonder enig onderscheid."

Voila: dit zijn de gedachten van 'Vlamingen' die goed kunnen lezen en zelfs schrijven. Dit komt niet uit het Pallieterke of één of ander Blok-blad maar uit het serieuze Knack. Als Rik Van Cauwelaert nu nog gelooft - zoals hij ons eerder schreef - dat Knack met de publicatie van het interview het debat over de 'nieuwe Belgen' een dienst bewees, dan weet ik het niet meer.

Tot slot: over de linkse politieke visie van Jahjah, over zijn aansluiten bij de antiglobalisten, daar was behalve op Indymedia en in dit ezine - nergens sprake van. Kortom: een debat geheel in de apolitieke stijl van Siegfried Strikske die er als geen ander in slaagt om de politiek uit 'politieke debatten' te weren.

Waar het in de pers wel vaak over ging, waren de standpunten van Jahjah over homo's en vrouwen. Daar gaan we nu even afzonderlijk op in.

* Jahjah, homo's & vrouwen

Walter Pauli haalde in zijn De Morgen-edito van maandag 2 september uit naar zowel Dewinter als Abou Jahjah: "ze zitten elkaar over veel in de haren behalve over homo's. Homo's moeten niet zeuren over gelijke rechten, vonden ze alletwee. Ook achterlijkheid kent geen huidskleur: dat stelt alvast gerust." Waarna Pauli zich ergerde aan de Indische upperclass die in Mechelen een duur trouwfeest kwam vieren. Op dezelfde manier zou Pauli zich ook moeten ergeren aan Bush die arme Amerikanen laat creperen en het geld aan deuren en vensters de ruimte ('Starwars') in smijt.

Maar hoe zat het nu met de homo's in de Zevende Dag ? In de samengevatte herhaling die de VRT laat op de avond uitzond, was dat blijkbaar weggeknipt.

Maar op Indymedia schreef Libby: "Wat blijkbaar niemand gehoord heeft, of wil horen, is dat Abou Jahjah één groot onderscheid maakt tussen zijn homo-standpunt en dat van het Blok. Namelijk dat tegenover homo's geen enkele vorm van discriminatie aanvaardbaar is en dat ook voor homo's gelijke rechten moeten gelden. Dat heeft hij er trouwens gisteren in de Zevende Dag ook duidelijk bijgezegd."

Heeft Pauli voor zijn televisie zitten dommelen of zoog Libby dit stukje zomaar uit haar duim ?

Stel dat Libby gelijk heeft, zouden we niet blij moeten zijn met een man zoals Abou Jahjah die uit een traditioneel milieu komt dat niet homo-gezind is en die toch zo'n positief standpunt inneemt ? Aan Franstalige kant, waar het 'Mouvement des jeunes musulmans' zich manifesteert vanuit het 'omstreden' 'Centre islamique Belgique', loopt de discussie overigens nog een stuk moeilijker zoals o.a. in La Libre Belgique van 3/9 bleek.

Is er dan helemaal geen probleem met Jahjahs 'homo-standpunt' ? Neen. Dat maakte Stijn O. op Indymedia duidelijk. Jahjah heeft ook al verklaard dat homoseksualiteit voor hem niet de norm is, ook al kant hij zich tegen discriminatie. Maar met zo'n uitspraak "ontneem je holebi's het recht 'normaal' te zijn." Met bv. zelfmoordpogingen tot gevolg. Terwijl homoseksualiteit nochtans wel normaal is, al was het maar omdat het gewoon veel voorkomt. (Tussen haakjes: voor allochtone holebi's is in België een vereniging actief; te contacteren via http://www.merhaba.be).

Pauli en andere Jahjah-kritici vallen ook altijd over de traditionele familievisie van Abou Jahjah. In een interview van Peter Cremer in Humo van 06/09/2000 dat ik deze week terug vond, stelde Abou Jahjah al: "Dat is het geheime wapen van iedereen die tegen ons is: 'De islam, allemaal goed en wel, mààr, de vrouw.' Je moet echt een verschil maken tussen bepaalde toepassingen van de islam en de islam als godsdienst. Ik herhaal: wij zijn voor de mensenrechten dus ook voor de vrouwenrechten. Voor ons is het duidelijk dat de praktijken die je aanhaalt schendingen zijn van de mensenrechten, en dat we die volledig afkeuren. maar je mag die niet automatisch associëren met de islam. Als je dat doet, stigmatiseer je een hele religie. Het katholieke, boeddhistische of joodse geloof kun je ook als zeer vrouw-onvriendelijk afschilderen, maar dan doe je de waarheid geweld aan."

* Goed nieuws

Tot slot nog vermelden dat het niet allemaal kommer en kwel is in de media. Knack (4/9) bracht bv. deze week een interessant interview met twee Belgische intellectuelen van Noord- Afrikaanse afkomst over de inhoud van een boek - 'Rompre le silence', Editions Labor, zie e- DIOGENE(S) nr 18 - dat ze met nog 17 anderen schreven. De Morgen (3/9) liet o.a. een Amerikaanse moslimvrouw aan het woord die stelde dat ze duidelijk wil maken dat Bin Laden niet de islam vertegenwoordigt. De Morgen (5/9) bracht ook gegevens uit een studie die steeds minder naar de moskee gaan én dat de moskeeën "progressieve en actieve religieuze centra" zijn in de steden. En op 7/9 liet De Morgen 5 jonge moslims aan het woord. De Standaard (7/9) ging dan weer kijken hoe in Canada de multiculturele samenleving goed werkt.

Je zou kunnen besluiten dat veel redacties en journalisten wel beseffen dat ze ook op een opbouwende manier aandacht moeten hebben voor de nieuwe Belgen. Dat men hen niet altijd en alleen maar in verband met misdaad en terreur in beeld mag brengen, want dat je zo'n 'zelfrealiserende profetie' teweegbrengt. Maar de druk van de kijk- en leescijfers zal blijven spelen en dus blijft de stroom aan journaalberichten en persartikels over fundamenta listische en terroristische moslims aanhouden. En dus moeten daar continu tegengewichten tegen aangebracht worden, om toch een beetje het 'evenwicht' te behouden. Om het vreedzaam samenleven zo goed als mogelijk mogelijk te maken.

JPE

*** "Over Abou Jahjah": de stem van een 'nieuwe Belgische'

Altijd op zoek naar zoveel mogelijk invalshoeken vroegen we voor e-DIOGENE(S) ook de mening over het optreden van Abou Jahjah aan een 'allochtone' vrouw die zich al jaren zorgen maakt over de situatie van allochtonen in ons land én over de houding van sommige autochtonen. Wat denkt zij over "het nieuwe boegbeeld" van de allochtonen in België? Ziehier haar reactie, die ze uit professionele overwegingen met het pseudoniem Karima Yonna ondertekent.

"Mijn mening rond de stellingen van Abou Jahjah... Die is moeilijk te geven. Er hangen zo veel dingen aan vast. Mijn frustratie betreft vooral de reactie in de Vlaamse media en de samenleving: zó opgeblazen, zó uit zijn context gerukt, zó extremiserend... Een mens zou er zijn hoop van verliezen. Ik beschouw mezelf als allesbehalve een extremist en toch kan ik me in bepaalde van Abou Jahjah's standpunten terugvinden, of tenminste begrijpen waarom sommige allochtone jongeren hier zo denken. Ben je een onmens als je heimelijk gniffelt dat de almachtige Amerikanen ook eens in hun arrogantie getroffen zijn? Wat met al die Grieken die vlak na 11 sept. dezelfde reactie hadden: zijn dat ook moslimfundamentalisten ? Zou het toch niet eerder met politieke dan met puur culturele redenen te maken hebben? En dan komen we natuurlijk gemakkelijk op de situaties in het Midden-Oosten en de hypocrisie van de VS terecht.

Verder… is het politiek niet enorm handig om te focusen op 'extremistische' of provocerende details bij Abou Jahjah om zo de essentiële boodschap van 'jullie beschouwen en behandelen ons gewoon niet als gelijken', onder het zand te bedelven?

Je kan natuurlijk terechte kritiek hebben op Abou Jahjah, en met veel van zijn stellingen ben ik het ook niét eens. Je kan hem gerust beschouwen als een provocateur, iemand die bewust provoceert. En velen vinden dit in de huidige politieke context niet verantwoord, omdat het de maatschappelijke polarisering in de hand werkt. Anderzijds: is dit risico voldoende reden om te zwijgen, om alles maar over je heen te laten gaan? Ik begrijp heel goed dat vele allochtone jongeren vinden van niét, dat we lang genoeg geduld hebben gehad, dat de tijd dat men ons in het beste geval wou ‘tolereren' voorbij is en dat het tijd is dat men ons erkent als écht evenwaardige medeburgers.

Verder… Abou Jahjah is op vele punten conservatief, zegt hij ook zelf. Ik kan begrijpen dat ‘geëmancipeerde' allochtone (en autochtone) vrouwen zijn standpunten rond vrouwen aanvallen. Anderzijds vind ik in elk geval in het Knack-interview geen revolutionaire of reactionaire standpunten hierrond. Vergeet niet dat ook in het modern feminisme een discussie bestaat over de rol van de vrouw. En ervoor pleiten dat een vrouw die dit wenst ook thuis kan blijven om voor haar kinderen te zorgen, wat is daar onderdrukkend aan? Zolang er gelijke kansen zijn voor vrouwen die dit niet wensen en voor mannen die dit óók wensen, zie ik geen probleem.

Maar Abou Jahjah zou misschien beter zwijgen over zijn ‘conservatisme' rond vrouwen en homo's… Want dat schrikt de klassieke ‘autochtone' linkerzijde af, die traditioneel de eerste ‘partners' zijn om op te komen voor allochtonen en anderen. Dat iemand dit kan combineren met standpunten die op andere vlakken conservatiever, (veel) ‘rechtser' zijn, is voor hen misschien moeilijk te begrijpen. Dan is het gemakkelijker om die man volledig opzij te schuiven als een extremist, dan je conceptie van ‘links' en ‘rechts' aan te passen. Weer: is dit risico voldoende reden om te zwijgen, om je opinies te censureren? Abou Jahjah vertikt dit, mogelijk vanuit die optiek van evenwaardigheid (elk zijn mening) en/of omdat hij een andere strategie hanteert.

Maar het is natuurlijk moeilijk om nog een algemeen persoonlijk oordeel te vellen rond de persoon van Abou Jahjah. Daarvoor is de discussie té opgeblazen en vertekend in de media. Misschien zijn de weergegeven standpunten écht wel een filter naar buiten toe van in werkelijkheid veel extremere, onverdraagzame standpunten (vb. inzake vrouwen of homo's). Misschien zijn de weergegeven standpunten juist een bewuste (door de media en wellicht ook Abou Jahjah zelf) vergroting van in werkelijkheid nogal gematigde standpunten. De eeuwige discussie: Wolf in schapevacht of schaap in wolvevacht? Daar geraak je nooit uit.

Ik dwaal af en heb niet eens een fractie gezegd van wat er te zeggen valt. Maar algemeen denk ik niet dat onze meningen sterk verschillen."

Karima Yonna

Puik!