arch/ive/ief (2000 - 2005)

Journalist Bart Eeckhout wees in De Morgen van 3 september op de verschillende manier waarop Elio Di Rupo en Patrick Janssens 'hun socialistische' partij aan het hervormen zijn. Terwijl Janssens van bovenaf een andere, meer 'open' 'partijcultuur' wil opleggen, organi seerde Di Rupo honderden 'ateliers du progrès'. Daarmee gaf hij zijn partij weer aansluiting bij het 'middenveld', inclusief de christelijke vakbeweging en de 'anderglobalisten'. Het partijcongres van zondag 8 september bekroonde de hele operatie.

Boven Eeckhouts artikel prijkte als titel: "Elio Di Rupo: 'Socialisme gaat over gelijkheid, niet over gelijke kansen." Di Rupo zet zich zo ook inhoudelijk af tegen Janssens en diens 'derde weg'-denken. "Gelijke kansen gaat niet ver genoeg" stelt Di Rupo. "Het volstaat niet te zeggen dat kinderen uit een rijk en een arm gezin dezelfde kansen moeten krijgen om naar school te gaan. Voor kinderen uit een minder gegoed gezin blijft de handicap groot en daar moet je wat aan doen." Inderdaad.

Maar het is niet omdat het 'gelijke kansen-verhaal' liberale zever in een rood pakske is, dat het 'gelijkheids'verhaal van Di Rupo én van de meeste socialisten én communisten, hét alternatief is. Kijk maar naar wat het gelijkheidsstreven in de 'communistische' landen opleverde: een grijze massa (die nauwelijks initiatief nam) én daarboven altijd weer een elite (ook op Cuba) die iets 'meer gelijk' was/is dan de anderen.

Mensen willen overigens niet gelijk zijn, of toch niet totaal gelijk. Elke huis-en-tuin-filosoof weet dat mensen altijd zowel aansluiting zoeken (in denken, gedrag, kleding ...) bij de anderen, als zich ook 'afzetten'. Een systeem dat iedereen gelijk wil schakelen: het druist in tegen onze 'natuur'.

Een natuur die ons ook niet gelijk geschapen heeft: de één is slimmer, de andere sterker, een derde gevoeliger ... Ongelijke mensen gelijk behandelen is hen slecht behandelen. Zo kan ik bv. zelf als lesgever, studenten niet als gelijken behandelen. Ze hebben wel een noodzakelijk minimum aan gelijke rechten (eerlijke examens bv.), maar in de klas zijn we allemaal verschillende mensen met elk een eigen visie en dat maakt de lessen juist boeiend.

Als 'gelijkheid' niet het doel kan zijn, 'gelijkwaardigheid' dan ? Neen, want zoals geen twee mensen gelijk zijn, zo zijn ook geen twee mensen gelijkwaardig. Was de vredelievende Gandhi niet duizend maal meer waard dan massamoordenaar Hitler ? Geen enkel communistisch regime heeft overigens geaarzeld om rechtse tegenstanders tegen 'de muur' of het land uit te zetten. Geen land ter wereld kan zonder gevangenissen: overal lopen 'criminelen' rond die in plaats van waardevol te zijn, de maatschappij bedreigen. Met gelijk waardigheid komen we er dus ook niet.

Moeten we dan de 'dingen' op hun beloop laten ? Neen. Er is een alternatief en dat kan je zo verwoorden: rechtvaardigheid gecombineerd met vrijheid in verscheidenheid.

Laat alle mensen vooreerst zichzelf zo goed mogelijk ontplooien vanuit hun overgeërfde en aangeleerde eigenschappen (karakter, talent ...): zo krijg je een vrije samenleving met veel verscheidenheid. Dat zie je trouwens gebeuren in 'open' (Westerse maar bv. ook sommige Aziatische) samenlevingen. Daar waar 'traditionele' samenlevingen veel minder ontplooïngsvrijheid toelaten, maar dan weer bv. (soms) meer 'solidariteit' bieden.

Een modern 21ste eeuws socialisme moet beide kunnen verbinden: vrijheid in verscheiden heid, gecombineerd met solidariteit én ... rechtvaardigheid.

Rechtvaardigheid betekent onder andere dat alle inwoners van een land samen beslissen over het economisch, cultureel ... bestuur. Democratie dus. Het is onrechtvaardig dat de één alles en de ander niets 'te zeggen' heeft.

Rechtvaardigheid betekent bijvoorbeeld ook dat erfenissen zwaar belast (of gewoon afgeschaft) worden, omdat het onrechtvaardig is dat het ene kind rijk geboren wordt en het andere arm.

Rechtvaardigheid betekent ook dat het ene kind op school meer kansen krijgt (dat leraars bv. nascholing geven) om zo de natuurlijke ongelijkheid inzake leervermogens af te zwakken.

Rechtvaardigheid betekent bv. dat alle mensen recht hebben op een schoon leefmilieu en dat men niet de petroleum- en andere milieumaffia's verder onze lucht, water en land laat verpesten.

Enzovoort. Enzoverder.

* Het feminisme mag evenmin voor 'gelijkheid' zijn

Verder in dit nummer komen de 'omstreden' opvattingen van Dyab Abou Jahjah, woordvoer der van de Arabisch-Europese Liga, aan bod. Abou Jahjah zegt van zichzelf dat hij sociaal- economisch 'links' is, maar op ethisch gebied conservatief.

Abou Jahjah kiest voor het traditioneel rollenpatroon. Feministen willen dat doorbreken. Vanuit een humanistische visie, hebben feministen absoluut gelijk dat ook vrouwen vrij moeten zijn.

Nu kan je een goede zaak echter op minstens twee manieren om zeep helpen: door er radikaal tegen in te gaan of door er in te overdrijven. Een overdrijving is bv. te stellen dat mannen en vrouwen gelijk zijn. Terwijl je al aan haast elk lichamelijk detail de verschillen kunt zien en dan hebben we het nog niet over al de processen binnenin mannen- en vrouwenlichamen. Doen alsof mannen en vrouwen 'gelijk' zijn, is de natuurlijke verschei denheid negeren, is problemen zoeken.

Anderzijds gaat het verabsoluteren van de verschillen tussen man en vrouw evenzeer in tegen de natuurlijke verscheidenheid. Een verscheidenheid die maakt dat je zowel 'super- mannelijke' mannen hebt als 'super-vrouwelijke' vrouwen met veel mensen daartussenin, waarbij sommigen echt op of over de 'grens' tussen de twee zitten. De natuurlijke verschei denheid maakt ook dat vele mannen en vrouwen een mix van vrouwelijke en mannelijke kenmerken bezitten. Om daar mee om te gaan, is weer vrijheid in verscheidenheid nodig: vrouwen en mannen niet opsluiten in sekserollen maar ze ook niet dwingen zich anders te gedragen dan zij zelf zijn.

Dus geen 'norm' opleggen, wat Abou Jahjah doet tegenover homo's bv. Hij stelt dat zij niet de norm zijn. Stijn Oosterlynck besloot in een commentaar op Indymedia dat als je dat zegt, 'homo's zich niet normaal' kunnen voelen. Het is echter 'normaal/natuurlijk' dat er ook homo's en lesbiennes zijn. Die verscheidenheid: daar moet je leren mee omgaan. Lydia Chagoll schreef ooit dat opvoeding je leert dat andere mensen anders zijn dan jezelf, dat je zelf niet de norm bent, wat elk kind, egocentrisch als het is, nochtans denkt.

* En wie gaat de rechtvaardigheid betalen ?

In het interview met Di Rupo in De Morgen kwam ook de vraag tot sluiting van de wapenfa brieken aan bod. Reactie: "Mij goed hoor. Dan had ik van u graag vernomen hoe u dat wilt financieren en op welke overheidstaken u zult besparen."

Het antwoord dat journalist Eeckhout schuldig bleef, had zo moeten luiden: bespaar op de cadeaus ('subsidies') die de overheid aan het 'bedrijfsleven' geeft én pak eindelijk de gigantische fiscale fraude aan. Dat Di Rupo daar niet over spreekt bewijst dat hij al evenzeer als Janssens door het systeem gecorrumpeerd is en geen alternatief kan bieden.

* Met 'strikskse' naar de opera ?

Op 'cultureel' gebied slaat Elio Di Rupo, net zoals Janssens en de hen bevriende pers, de bal ook al mis. Di Rupo stelt dat "gelijkheid" voor hem betekent "dat je er actief naar streeft om ook die mensen" ("mensen uit lagere sociale klassen") "over de drempel van opera of theater te trekken."

Maar moeten wij 'werkende' mensen nu echt de 'manierkes' van de elite overnemen: met vlinderdasje naar de opera ? Zouden Di Rupo en Janssens er niet beter voor zorgen dat dé Belgische cultuurinstrumenten bij uitstek, de openbare omroepen BRT en RTB hun werk beter zouden kunnen doen ? Door bv. opnieuw stevige documentaires te maken die de mensen inzicht geven in hoe de wereld reilt en zeilt. Zouden ze niet beter de commerciële manipulatie van VTM en RTL intomen ? Zouden ze niet beter zorgen dat er meer en betere Belgische (niet-commerciële) films gemaakt kunnen worden, meer en betere Belgische (niet- commerciële) popmuziek ... Di Rupo en Janssens: daal van uw elitaire berg neer of hoepel op.

JP Everaerts