US-Doeane in Havens Antwerpen en Rotterdam

Binnenkort strijkt een team Amerikaanse doeaniers neer in de havens van Antwerpen, Rotterdam, Le Havre, Bremerhaven en Hamburg. De doeaniers moeten risico-containers komen doorsnuffelen, waarmee volgens de Amerikaanse geheime diensten "terroristen of massavernietigingswapens" naar de States gesmokkeld zouden kunnen worden.
De Amerikaanse doeane-teams zouden uit 5 tot 10 agenten van de US Customs bestaan. Dat kost de Amerikaanse belastingsbetaler een hoop geld. Maar volgens de chef van de Amerikaanse doeane, Robert Bonner, zijn de kosten "peanuts in vergelijking met de gevolgen van een terroristische infiltratie in de States".
Voor het sturen van de doeaniers heeft Washington in de maand juni akkoorden afgesloten met de regeringen van België (26 juni), Nederland (25 juni) en Frankrijk (28 juni). In augustus kwam er een akkoord met Duitsland. Begin april al waren er afspraken gemaakt met Canada voor de havens van Halifax, Montreal, en Vancouver, en begin juni ook met Singapore. Volgens de Amerikaanse plannen zouden er in zo'n 20 wereldhavens buitenposten van hun doeane moeten komen.

De plannen passen in het Computer Security Initiative dat op 17 januari 2002 is gelanceerd door doeane-chef Bonner. Het is zijn bijdrage aan de War on Terror.
Volgens Bonner gaat er nu dubbel zoveel vracht door de 102 Amerikaanse zeehavens als in 1995. In 2001 controleerde de US Customs 214.000 schepen en 5,7 miljoen containers. 90 % van alle cargo ter wereld zou nu per container worden vervoerd. Volgens Bonner vormen die containers een gat (één van de vele) in het veiligheidsnet rond de States, dat moet gedicht worden.
Daarom gaan zijn agenten "pro-actief" optreden, in de havens waar de containers naar de States worden verscheept. Ze zullen daarbij natuurlijk gesofistikeerde apparatuur gebruiken. Maar ze zullen vooral doelgericht te werk gaan. "We controleren maar 2% van het totale handelsvolume dat de States binnenkomt", aldus Bonner. "Dat lijkt weinig. Maar we gaan niet willekeurig te werk, we kiezen zeer precies wat we controleren, op basis van een uitgekiende strategie om risico-goederen op te merken, en op basis van informatie die ons dagelijks door de CIA wordt verstrekt".

Bonner kwam tijdens zijn (voor het Center for Strategic and International Studies in Washington) ook met een spokbeeld. Hij meldde dat de Italiaanse politie in oktober 2001 in een container met Halifax in Canada als bestemming een Al-Qaeda-verdachte hadden gevonden. "Maar we zijn veel bezorgder dat internationale terroristen zoals die van Al-Qaeda een Crude Nuclear Device in een container zouden binnensmokkelen", aldus Bonner. De Amerikaanse media vertaalden het spookbeld als "Nuke-in-the-Box". Daarom, zo besloot Bonner, stel ik een nieuwe Container Security-strategie voor, "die een veiligheidsarchitectuur zou instellen voor de bescherming van de globale zee-container-handel".

Bonner kwam aan het hoofd van de Amerikaanse doeane 13 dagen na de vliegtuigaanslagen van 11 september 2001. De man lijkt wel behekst door de War on Terror. Hij pleit voor de oprichting van een Amerikaans ministerie van Homeland Security.
Zijn uitspraken van 17 januari illustreren perfect dat de Amerikanen denken dat de hele aardbol van hen is. "Gedurende bijna de hele Amerikaanse geschiedenis", zei Bonner toen, "werd onze grens bepaald door onze eigen landsgrenzen en zeehavens. Maar nu vallen ook internationale luchthavens en internationale post- en koerierdiensten ermee samen". Die filosofie passen ze al jarenlang wereldwijd toe, via buitenposten in ambassades, om klandestiene reizigers te onderscheppen en te doen repatriëren. Vanaf nu wordt ze ook toegepast om goederen te screenen.

Aanvankelijk wilde Bonner slechts naar een tiental wereldhavens doeaniers sturen. Maar dat stuitte op felle weerstand in de internationale zeevaart- en havenmilieus. Die weerstand werd onder meer via het businessblad The Conomist geventileerd.
Het zag er immers naar uit dat de Amerikanen aan een tiental havens een soort van veiligheidslabel zouden toekennen. Dat zou de concurrentie scheeftrekken, want alle vracht bestemd voor de States zou via die "veilige havens" verstuurd worden. Dat was ook het argument dat de Europese Commissie tegen het Amerikaanse plan inbracht.
Daarop breidde Washington de lijst van tien voorkeurshavens uit tot een twintigtal. Einde juni stemde de Wereld Doeane-organisatie in elk geval met het Container Security-programma van de Amerikanen in en bepaalde dat 161 lidstaten vrij waren in dat programma te stappen.

arch/ive/ief (2000 - 2005)