11 september brengt stakingsrecht aan het wankelen.

De traditionele strijdpunten - lonen,werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden -worden overschaduwd door een veel fundamentelere vraag: hebben de dokwerkers nog het recht te staken?

Vakbondsleiders vrezen dat president George W. Bush zal profiteren van de wind die hij nog in de zeilen heeft sinds 11 september om alle grote stakingsacties voortaan te verbieden omdat ze de "nationale veiligheid in gevaar brengen". Tot hiertoe werd om die reden alleen het stakingsrecht van brandweerlui of werknemers in andere levensbelangrijke sectoren beperkt.

De driejaarlijkse heronderhandeling van de collectieve arbeidsovereenkomst (cao)voor havenarbeiders aan de Amerikaanse Westkust is altijd een heikele zaak, maar
toch is het al van 1971 geleden dat het nog tot een algemene staking lang heel de Westkust kwam. Toen begon het containervervoer op te komen, waardoor het aantal dokwerkers aan de Westkust terugliep van meer dan 100.000 tot het huidige aantal van 10.500. Vandaag staat de Amerikaanse dokwerkers voor een nieuwe revolutie. Binnen enkele jaren zal het werk op de kades grotendeels automatisch verlopen. Veel dokwerkers zullen hun baan verliezen, en mensen met andere vaardigheden zullen in kantoorgebouwen op computerschermen zitten te turen om
het laden en lossen te sturen. De havens van Rotterdam en Singapore zijn nu al sterk in die richting geëvolueerd.

En toch houdt een andere vraag de dokwerkers - en alle andere vakbondsmensen in de VS - nog sterker bezig: is de regering-Bush van plan het stakingsrecht in te
perken tegen de achtergrond van de gestegen bekommernis om nationale veiligheid?
Minister van Binnenlandse Zaken Tom Ridge en zijn collega van Arbeid Elaine Chao hebben de betrokken vakbond, de International Longshore and Warehouse Union
(ILWU), laten weten dat de regering grote stakingen in elk geval wil vermijden.

Ze zouden te kennen hebben gegeven dat president Bush de Taft-Hartley Act zal inroepen als er toch een staking in de havens uitbreekt. Die wet verplicht dokwerkers die het werk neerleggen toch nog 80 dagen verder te werken. De
regering zou de dokwerkersvakbond ook kunnen onderbrengen in een andere categorie waar strengere regels van kracht zijn. Als de ILWU voortaan onder de Railway Labour Act zou vallen in plaats van onder de National Labour Relations
Act, zou de regering aangekondigde stakingen kunnen verhinderen en zelf een cao kunnen opleggen. Bush heeft dat drukkingsmiddel al gebruikt om een sociaal conflict te ontmijnen bij Northwest Airlines.

Nog een manier voor de regering om de dokwerkersvakbond op de knieën te krijgen,is de structuur die de vakbond heeft opgezet om langs de hele Westkust gemeenschappelijk te onderhandelen, uit te roepen als een illegaal monopolie.
Sinds 1934 wordt er één enkele cao gesloten voor alle arbeiders aan de Westkust.
De gemeenschappelijke structuur geeft de vakbond een enorme slagkracht - ze kan immers alle havens van de Westkust in één klap lam leggen.

Eventueel kan Bush ook beslissen stakende dokwerkers te vervangen door personeel van de marine. De ILWU had eerder van de regering gehoord dat een dergelijke verregaande maatregel alleen in oorlogstijd zou worden overwogen. Maar sinds de aanslagen van 11 september bevindt Amerika zich volgens de regering in een oorlog van onbeperkte duur.

De ILWU moet niet alleen opboksen tegen de regering maar ook tegen de Pacific Maritime Association (PMA) die de rederijen verenigt. Die PMA lijkt niet van plan arbeiders die overbodig zijn geworden te herscholen en in dienst te nemen voor nieuwe, steeds technischere taken. De werkgevers hopen op die manier meer niet-gesyndiceerde werknemers te kunnen aantrekken. Eind de jaren 60 was de PMA wel tot een akkoord gekomen met de ILWU over de technologische evolutie die toen plaatsvond. De ILWU accepteerde het banenverlies dat daarmee gepaard ging, en de rederijen gingen akkoord met de aanwerving van vakbondsleden voor de nieuwe
functies die onstonen. Na dertig jaar is er aan die overeenstemming nu een einde gekomen, en dat maakt de kans groot dat het tot een havenstaking komt.

arch/ive/ief (2000 - 2005)