arch/ive/ief (2000 - 2005)

De meest gehoorde oplossing, het sluiten van de grenzen, is de minst reële oplossing. Het is een illusie dat Europa in staat zou zijn haar grenzen volledig te controleren, laat staan te sluiten. Het vrije vervoer van personen en goederen is de motor van ons economisch en sociaal bestel. Het is domweg niet meer mogelijk de vervoersstromen binnen en naar Europa te controleren.

Aanscherping van de asielprocedures wordt eveneens geopperd, maar wie weet dat zijn kansen op een vluchtelingenstatus miniem zijn, meldt zich simpelweg niet meer aan en verdwijnt direct in de duistere wereld van de illegaliteit.

En hier tekent zich de ware aard van het probleem af. Zolang de illegaliteit in Europa aantrekkelijker is dan de miserie in eigen land, is bestrijding van de ellende in ontwikkelingslanden de belangrijkste oplossing voor de migratieproblematiek.

Om deze situatie te veranderen zouden we moeten beginnen de torenhoge schuldenlast van de derde wereld kwijt te schelden. Afrikaanse landen betalen jaarlijks zo'n vijftien miljard euro aan aflossing van hun schulden. De budgetten voor onderwijs en zorg blijven in die landen miniem dankzij de drukkende schuldenlast die onmogelijk op redelijke termijn kan worden afgelost.

Het zijn bovendien deze schulden - vaak een erfenis van corrupte dictaturen uit de tijd van de Koude Oorlog - die ontwikkelingslanden geheel afhankelijk maken van de vrije marktdenkers van de Wereldbank en de Wereld Handels Organisatie.

Met kredieteisen als stok achter de deur dwingen zij ontwikkelingslanden tot een beleid van minimale uitgaven in de publieke sector, lage lonen en absolute bewegingsvrijheid voor westerse bedrijven. De grenzen voor Westerse producten moeten wagenwijd open, maar er moet niet gezeurd worden over de openstelling van Westerse markten voor producten uit de ontwikkelingslanden.

De importbeperkingen zoals die nu voor Europa gelden kosten alleen al de Afrikaanse landen jaarlijks tussen de honderdvijftig en tweehonderd miljard euro. Gelijkertijd verbieden de Wereldbank en de WHO de Afrikaanse landen om hun eigen markten op een zelfde wijze te beschermen.

Daarnaast is het afschaffen van de landbouwsubsidies in het Westen cruciaal voor de kansen van ontwikkelingslanden. Behalve dat deze subsidies de Westerse belastingbetaler jaarlijks zo'n tweehonderd miljard euro kosten, vormen zij de belangrijkste oorzaak voor de armoede in de derde wereld en liggen dus aan de basis van de migratieproblematiek.

Terwijl de Westerse economieën draaien om de dienstverlening, zijn ontwikkelingslanden bijna altijd aangewezen op de landbouw. Dankzij het ontbreken van een goed opgeleide bevolking en een goede infrastructuur is het ook een van de weinige sectoren waarbinnen deze landen daadwerkelijk concurrerend zouden kunnen zijn.

Een schrijnend voorbeeld van de huidige praktijk speelde zich laats af in Ghana. Na het gedwongen vrijgeven van de rijstmarkt, dumpte een onderneming uit de Verenigde Staten twee scheepsladingen rijst op de markten van Accra. Dankzij de subsidies van haar eigen regering kon het bedrijf onder de gangbare prijs duiken en concurreerde zo de plaatselijke boeren failliet. Toen de concurrentie kapot was, konden de prijzen weer worden opgeschroefd. Elke cent die er nu aan rijst wordt besteed, verdwijnt uit de lokale economie.

Wie zich bewust is van de consequenties van het Westerse beleid, kan zich moeilijk verwonderen over de migratie richting het Westen. De enige echte oplossing van dit probleem ligt in de bestrijding van de die deze economische vlucht op gang brengt.

Maar het laten we nog een stap verder gaan. In heel Europa leidt de vergrijzing van de bevolking tot een groeiend gebrek aan arbeidskrachten. Het is het overwegen waard de oplossing van dit probleem te koppelen aan de aanpak van het migratievraagstuk.

Waarom gaat men er niet over om een bepaald aantal "economische" migranten tijdelijk tot Europa toe te laten?

Dat aantal zou gebaseerd kunnen zijn op onze behoefte aan werkkrachten. Voor Nederland zou dit bijvoorbeeld rond de vijftigduizend per jaar kunnen liggen. Deze mensen krijgen bij aankomst in Nederland een passende baan met een contractduur van ongeveer vijf jaar met daaraan gekoppeld de mogelijkheid een opleiding te volgen, een soortgelijk systeem al het voormalige leerlingwezen. Men zou hierbij kunnen denken aan het opleiden van verpleegkundigen en bouwvakkers gedurende zo'n twee jaar, waarna de betrokkene hier nog drie jaar werkt om vervolgens met de opgedane kennis en een eventueel spaarpotje terug te keren naar het eigen land om daar een beter bestaan op te bouwen.

Hoe beter een bevolking is opgeleid, hoe groter de kans op enige welvaart. Toename van de welvaart zal de animo om het heil in het Westen te zoeken, zienderogen doen af nemen. Mensen vluchten niet naar Europa om het mooie weer. Tevens biedt deze constructie een tegenwicht aan het fenomeen van de brain-drain. In plaats van enkel talent en kennis aan ontwikkelingslanden te onttrekken, sturen we goed opgeleide mensen die kant op.

Omgekeerd verzekert deze constructie het westen van voldoende arbeidskrachten aan de onderkant van de arbeidsmarkt en in publieke en technische sectoren. Het verschaft de overheden tevens grip en zicht op de migratie, neemt de noodzaak weg om zich in de illegaliteit te begeven en houdt maximale controle over verblijfsplaats en -duur.

De financiering van dit idee mag geen probleem zijn. De salarissen kunnen door de werkgevers betaald worden en de opleidingskosten komen deels voor rekening van de overheid. Deze kan haar part betalen uit het potje voor de ontwikkelingshulp, het geld dat we besparen op de opvang van economische migranten en het belastinggeld dat de immigranten zelf gaan opbrengen.

Het wachten is nu alleen nog op iemand die de heersende opinie durft te trotseren en niet slechts gewapend met holle frasen, maar met daadwerkelijke oplossingen het migratieprobleem te lijf gaat.

Sander Faas
Amsterdam / 27.06.02

Met andere woorden, we gaan geld voor ontwikkelings-samenwerking aanwenden om in de derde wereld goedkope arbeidskrachten te ronselen, om de onderkant van onze arbeidsmarkt te verzorgen, naar onze noden.

Deze mensen mogen hier vijf jaar werken, en worden dan teruggestuurd. Dat was de afspraak. Hoeveel menselijke drama's gaan hierachter schuil? Vijf jaar is een lange periode - een mens verandert, men kan de ontwikkelingen niet inschatten. Wat als in het land van oorprong geen behoefte is aan mensen met deze opleiding, maar hier wel? En wat met de vrienden, de liefdes, collega's, de baan?

Neen, natuurlijk niet, we gaan menselijk en economisch zijn: zij die willen en goed zijn en die we nog altijd nodig hebben, mogen alsnog blijven. En zo wenden we dan toch ontwikkelingsgeld aan voor de ... brain-drain.

Cuba kan dat, dokters opleiden. En na hun studies ver-
trekken ze vrijwel allemaal ... omdat er nu eenmaal weinig reden is om te blijven: als hun idealisme nog groot is, zijn er bij hen thuis wellicht wel armen die ze gratis kunnen verzorgen, is hun idealisme iets kleiner, dan denken ze dat ze thuis als dokter veel meer kunnen verdienen en daardoor beter kunnen leven dan in Cuba. Of ze combineren de beide ... Maar uit het Rijke Westen zullen alleen de idealisten terugkeren ... de idealistische bouwvakkers.

Om nog maar te zwijgen over de vele drama's die zich gaan voordoen als deze mensen na vijf jaar terug moeten naar hun land,

"Deze mensen krijgen bij aankomst in Nederland een passende baan met een contractduur van ongeveer vijf jaar met daaraan gekoppeld de mogelijkheid een opleiding te volgen, een soortgelijk systeem al het voormalige leerlingwezen. Men zou hierbij kunnen denken aan het opleiden van verpleegkundigen en bouwvakkers gedurende zo'n twee jaar, waarna de betrokkene hier nog drie jaar werkt om vervolgens met de opgedane kennis en een eventueel spaarpotje terug te keren naar het eigen land om daar een beter bestaan op te bouwen."

Het plaatje dat je hier schets klinkt wel erg mooi en in theorie klopt het misschien wel allemaal, laat ons hopen dat de praktijk ook zo zou zijn; toch moet ik jammer genoeg voorgaande(Boris) gelijk geven.
Iemand die hier 5 jaar gewerkt heeft en weet hoe 'rijk' hij hier kan leven, zal weinig geneigd zijn om terug te keren. Als ze niet willen terugkeren, kunnen ze na die 5 jaar nog altijd in de illegaliteit duikelen om zo hun bestaan hier te redden. Ik geloof evenmin dat bedrijven en staten investeringen willen doen in iets of iemand waarvan ze weten dat die binnen 5 jaar niets meer opbrengt.
Het is bovendien ook treffend dat het Westen voor de oplossing van het 'vluchtelingenprobleem' in de eerste plaats aan de oplossing voor hun probleem denkt en daarvoor alle werkkrachten gedurende een periode aanslaat, in plaats van eerst naar het probleem daar te kijken en daar iets aan te doen.
Volgens mij is het beter van de mensen ter plaatse op te leiden (en tevens onderwijzers in bepaalde vakgebieden op te leiden), anders bestaat het gevaar dat :
-we zorgen voor de monopolisering van het westen voor onderwijs (afhankelijkheid van 3e wereldlanden)
-mensen die van hier komen daar niet meer aarden omdat ze te westers geworden zijn
-we zorgen voor een romantisering van de neo-liberale markteconomie. (en dat is toch NIET de bedoeling!)

Maar toegegeven: het klinkt hoopvol, beter dan het huidige Fort Europa...

Illegaliteit is nodig om de lonen laag te houden.
Illegaliteit (mensen zonder rechten) is nodig om de illegalen onder de knoet te houden.
Illegaliteit is nodig voor onze economie want het houdt een permanente arbeidsreserve in stand.
Illegaliteit zal nooit verdwijnen, want elke regularisatie van illegalen zal nieuwe illegalen aantrekken.
Illegaliteit = legaliteit van ons systeem.
Daarom, illegaliteit doet je goed.

- Met andere woorden, we gaan geld voor ontwikkelings-samenwerking aanwenden om in de derde wereld goedkope arbeidskrachten te ronselen, om de onderkant van onze arbeidsmarkt te verzorgen, naar onze noden. -

Dat is niet wat ik voorstel, de arbeid wordt betaald door degene die deze afnemen, net zoals voor jou en mij. Slechts de opleiding en eventueel de benodigde gereedschappen om het geleerde in eigen land in de praktijk te kunnen brengen worden gedeeltelijk uit dit potje vergoed. Vanuit de realiteit dat veel van de betreffende personen slecht of niet geschoold zijn zal inderdaad in eerste instantie aan werk aan de onderkant van de arbeidsmarkt gedacht moeten worden. Dit houdt echter op geen enkele wijze in dat ook de opleiding slechts hierop gericht zouden moeten zijn. Iemand kan prima als productiemedewerker de kost verdienen om daarnaast een studie landbouwkunde te volgen. Het is echter wel zo dat in derde wereld landen een grote behoefte aan geschoolde vakmensen is op het gebied van de bouw, zorg en onderwijs. Banen waar we hier met enig dedain op neer kijken maar aan de wortels van een betere samenleving liggen.

- Deze mensen mogen hier vijf jaar werken, en worden dan teruggestuurd. Dat was de afspraak. Hoeveel menselijke drama's gaan hierachter schuil? Vijf jaar is een lange periode - een mens verandert, men kan de ontwikkelingen niet inschatten. Wat als in het land van oorprong geen behoefte is aan mensen met deze opleiding, maar hier wel? En wat met de vrienden, de liefdes, collega's, de baan? -

Hoeveel Nederlanders studeren of werken er niet voor langere tijd in het buitenland. Zij ondervinden dezelfde problemen. Ik zal niet beweren dat de situatie voor mensen uit de betreffende landen rooskleurig is. Maar een verbetering van de situatie daar kan slechts plaats vinden als de mensen daar bereid zijn offers te brengen. En naar mijn ervaring zijn ze daar van harte toe bereid. De meeste "economische" vluchtelingen die ik ken, en dat zijn er toch wel aantal, zouden niets lievers willen dat terug te gaan naar hun vaderland als ze daar een beter leven zouden kunnen opbouwen dan tot voorheen.

Jouw bezwaren lijken me voor te komen uit een gedachtegoed waarin de betreffende mensen vooral als zielig en hulpbehoevend worden gezien. Er wordt in mijn ogen te vaak vergeten dat we te maken hebben met volwassen mensen met een eigen wil en verantwoordelijkheid. Het is dus in eerste instantie aan deze mensen zelf om hun lot in eigen hand te nemen en er voor te zorgen dat zij het beter krijgen. Zoals ik in mijn stuk aangeef heeft het Westen weldegelijk een verantwoordelijkheid, zo niet schuld, aan veel van de armoede en wantoestanden die in deze wereld heersen. Het is echter een illusie, zelfs ongewenst, dat het Westen deze problemen zou oplossen. Alles wat wij kunnen doen is de landen waar het om gaat dezelfde rechten en kansen geven als wij. Daar zou het opleiden van een middenklasse heel goed tot kunnen behoren.

- Neen, natuurlijk niet, we gaan menselijk en economisch zijn: zij die willen en goed zijn en die we nog altijd nodig hebben, mogen alsnog blijven. En zo wenden we dan toch ontwikkelingsgeld aan voor de ... brain-drain. -

Natuurlijk bestaat de kans dat er misbruik van deze maatregelen wordt gemaakt. Aan elk plan kleven risico's. We zijn er echter zelf bij om dit te controleren. Maar zelfs als de "beste" alsnog hier zouden mogen blijven, dan nog gaat het grootste deel voorzien van opleiding terug. Van een brain-drain is dus absoluut geen sprake.