arch/ive/ief (2000 - 2005)

De zegeningen van de Europese liberaliseringen worden concreet. In Groot-Brittannië zet de Royal Mail 17.000 mensen op straat en bij ons dreigen we een al oude verworvenheid kwijt te spelen: de zekerheid dat computers, diepvriezers en ander elektronisch spul altijd tot onze dienst staan. De liberalisering van de elektriciteitsmarkt leidt tot meer grensoverschrijdende stroom transporten en de hoogspanningsnetten waarover dat gebeurt, kunnen de overlast niet aan. Gevolg: dreigende mega-pannes.

In de media wordt het probleem als puur 'technisch' voorgesteld. De politieke dimensie ervan, komt niet aan bod.

Ondertussen blijft men zich op de regeringsbanken op de borst kloppen. Parlementsvoorzitter Herman De Croo stelde in De Morgen van 13 juni dat "de regeringen een onderscheiding krijgen en dan vooral een onderscheiding die mij als liberaal tevreden stelt. De grote onderscheiding moeten ze in de volgende zittijd verdienen." Dezelfde dag schreef Bart Eeckhout, De Morgen- editorialist van dienst, in zijn stukje "Drie jaar rock-'n-roll": "Pas als Verhofstadt ook over de verzuring van het leefmilieu en de samenleving en over Europa en de angst voor het vreemde het open debat in zijn beleid weet te kanaliseren, verdient hij de onderscheiding van 'groot staatsman'. Wellicht zal dat voor de tweede zittijd zijn."

De geesten worden rijp gemaakt voor een heruitgave van 'Paars', al dan niet met de groenen erbij. Om het liberale karakter van 'Paars II' te versterken, krijgen de ideëen die Dirk - broer van ... - Verhofstadt in "Het menselijk liberalisme" bijeenschreef, in de pers volop aandacht.

Dirk V. schreef zijn boekje als antwoord op de 'antiglobalisten', maar waar hoor je hun protest nog ? Na de rechtse wind die de jongste maanden over Europa (en de wereld) waaide, lijkt het dat - zoals Knack op 12 juni schreef - "België straks met zijn centrum-linkse coalitie, een unicum wordt op het Europese vasteland."

Centrum-links ? Ondertussen zijn wel zowat alle sleutelposten in de Vlaamse en Belgische regeringen in handen van liberalen zijn en die zijn echt niet links. "De enige echte drijvende kracht" achter deze regering "is blauw" stelde De Croo in De Morgen. "Wij zijn de leading party. Blauw trekt de eigen kar en de kar van de anderen." Geen socialist/sociaal-democraat of 'groene' die dat kan beweren. Vandaar hun frustraties, vandaar de botsingen.

Nu zijn alle problemen van onze regeringen natuurlijk niet te herleiden tot de spanning links tegen rechts. Professor-emeritus Luc Huyse droeg deze week zijn steentje bij tot het debat met zijn boek 'Gullivers probleem'. Daarin pleit hij ervoor dat de politici de bevolking moeten durven zeggen dat zij niet alles kunnen regelen en beheersen. Huyse wil ook nieuwe vormen van verantwoording afleggen voor wat hij de 'neopolitiek' noemt: multinationals, grote NGO's, media ... De burger moet eveneens meer verantwoordelijkheid opnemen.

Huyse's voorstellen kunnen zeker niet allemaal als lapmiddeltjes afgedaan worden, maar aan de essentie lijkt hij toch voorbij te gaan.

Die essentie is dat de politiek - in zijn ideale vorm dé 'plek' waar het publieke debat over het algemeen belang het best vorm kan krijgen - meer greep moet krijgen op vooral de economische gang van zaken.

De Oost-Europese en Aziatische 'communistische' regimes hebben weliswaar bewezen dat centraal geleide plan-economieën geen eeuwigdurende toverformule vormen, maar de westerse regimes falen al evenzeer door steeds meer aan 'de markt' over te laten. Er is een evenwicht nodig tussen collectieve planning en vrij initiatief. Om naar zo'n evenwicht toe te kunnen werken, heb je momenteel tegenover de gigamacht van het (internationale) bedrijfsleven (én - ook niet te vergeten - de georganiseerde misdaad), een socialistische tegenmacht nodig. Een macht die bijvoorbeeld de invoering van een Tobintaks kan afdwingen, gekoppeld aan een degelijke inning van de gewone belastingen. Een tegenmacht ook die bv. een herschikking van de staatsschul den met de banken op de agenda kan zetten (vroeger hoorde je daar nog over praten, nu nooit meer).

Hoe lang zal het nog duren vooraleer anti- en andersglobalisten het socialisme op hun tot sociaal-democraten verwaterde voorgangers, heroveren ? Hoe lang nog blauwe rock-'n-roll ? Voor wanneer 'Imagine', Manu Chao ... ?

JP Everaerts